مسیراقتصاد/ پس از حمله‌ی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران، قیمت نفت در پایان هفته به بالاترین میزان خود طی پنج ماه اخیر رسید. در واکنش به این اقدام، ایران با حمله به پایگاه هوایی «العدید» آمریکا در قطر پاسخ داد و بازارهای جهانی انرژی را در حالت هشدار و نگرانی قرار داد. با این حال، در روز سه‌شنبه، پس از آن که مشخص شد ایران از انجام حملات بیشتر، از جمله بستن تنگه هرمز، صرف‌نظر کرده است، قیمت نفت به شکل چشمگیری کاهش یافت. نفت خام برنت، که معیار بین‌المللی قیمت نفت به‌شمار می‌رود، در معاملات روز سه‌شنبه بیش از ۵.۶ درصد افت کرد و در حال حاضر در حدود ۶۶ دلار به ازای هر بشکه معامله می‌شود.
بستن تنگه هرمز می‌تواند زلزله‌ای در بازارهای جهانی نفت ایجاد کند
یکی از اقدامات تلافی‌جویانه مهمی که ایران می‌تواند اتخاذ کند، بستن تنگه هرمز است. این آبراه باریک، مسیری حیاتی برای انتقال ۲۰ درصد از نفت جهان و نیز یک شاهراه تجاری گسترده میان اروپا و آسیا محسوب می‌شود. اگرچه مجلس ایران از طرح بستن تنگه حمایت کرده است، تصمیم نهایی در این زمینه بر عهده شورای عالی امنیت ملی خواهد بود.
ایران پیش‌تر نیز تهدیدهای مشابهی مطرح کرده بود، از جمله در سال ۲۰۱۸، پس از خروج آمریکا از برجام. بستن تنگه هرمز می‌تواند از طریق اقداماتی نظیر مین‌گذاری در آب‌های این منطقه یا حتی حمله و توقیف کشتی‌ها صورت بگیرد؛ اقدامی که می‌تواند شوک شدیدی به بازارهای جهانی وارد کند. تحلیلگران بانک HSBC پیش‌بینی می‌کنند که در صورت بسته شدن تنگه، قیمت نفت خام می‌تواند از ۸۰ دلار فراتر برود، و در همین حال، بانک گلدمن ساکس افزایش این قیمت تا سطح ۱۱۰ دلار را محتمل می‌داند.
با وجود این، حمله ایران به پایگاه هوایی آمریکا در قطر تأثیر دیگری بر بازارهای جهانی گذاشت. این اقدام، در واقع، باعث کاهش نگرانی‌ها در بازارهای بین‌المللی شد، چرا که القا کرد اولویت ایران در رویارویی با آمریکا، لزوماً استفاده از ابزارهای اقتصادی نیست.
ذخایر اضطراری آمریکا تا ظرفیت مازاد اوپک؛ راهبردهای جهانی برای مهار بحران نفت
خارج از درگیری‌های اخیر، بازار نفت از پیش در حالت نوسانی قرار داشت. اوپک پلاس در ماه مه تصمیم گرفت تولید خود را افزایش دهد، اما گزینه‌های دیگری نیز برای کاهش اثرات کمبود عرضه نفت وجود دارد:
۱. ظرفیت مازاد تولید اوپک پلاس: کشورهای عضو اوپک پلاس، به‌ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی، این توانایی را دارند که به‌سرعت ظرفیت تولید خود را افزایش داده و روزانه حدود ۲.۵ میلیون بشکه به بازار اضافه کنند. این ظرفیت، در بلندمدت قابلیت افزایش تا ۵ میلیون بشکه در روز را نیز دارد.
۲. تولیدکنندگان خارج از اوپک: کشورهایی مانند برزیل، کانادا، گویان و به‌ویژه آمریکا می‌توانند با افزایش تولید خود، شکاف‌های احتمالی عرضه را پر کنند. کارشناسان معتقدند که آمریکا و کانادا، به دلیل زیرساخت‌های پیشرفته و انعطاف‌پذیری صنعت نفت، سریع‌ترین واکنش را نسبت به افزایش قیمت‌ها نشان خواهند داد.
۳. ذخایر استراتژیک نفت آمریکا (SPR): آمریکا در حال حاضر ۴۰۲.۵ میلیون بشکه نفت در ذخایر استراتژیک خود ذخیره کرده است. این ذخایر برای شرایط اضطراری جهانی طراحی شده و می‌توان در صورت نیاز از آن‌ها استفاده کرد.
آیا افزایش قیمت انرژی به اقتصاد چین ضربه وارد می‌کند؟
ایران تقریباً ۴ درصد از عرضه جهانی نفت را تولید می‌کند که عمده این نفت، به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، به چین صادر می‌شود. پیتر مک‌نالی، تحلیلگر ارشد شرکت Third Bridge Capital، در گفت‌وگو با الجزیره اظهار داشت: «به‌سختی می‌توان تصور کرد که ایران چگونه می‌تواند بشکه‌های بیشتری از نفت را روانه بازار کند، زیرا بیشتر صادرات آن به چین اختصاص دارد.»
چین حدود ۹۰ درصد از نفت صادراتی ایران را خریداری می‌کند که معادل روزانه تقریباً ۱.۶ میلیون بشکه است. این وابستگی چشمگیر موجب شده تا هرگونه افزایش قیمت انرژی، فشار قابل‌توجهی به اقتصاد چین وارد کند، اقتصادی که پیش از این نیز با تأثیرات تعرفه‌های وضع‌شده توسط آمریکا مواجه بوده است.
واکنش‌های جهانی به تهدیدهای ایران و نگرانی ترامپ از افزایش قیمت نفت
در همین حال، تولیدکنندگان نفت منطقه‌ای در حال آماده‌سازی برای مقابله با پیامدهای احتمالی حملات تلافی‌جویانه ایران هستند. شرکت دولتی نفت بصره در عراق، به دلیل نگرانی از این حملات، تخلیه کارکنان خارجی خود را آغاز کرده است. همچنین شرکت BP، که شریک اصلی در میدان عظیم نفتی رمیله عراق محسوب می‌شود، تعداد پرسنل خود را کاهش داده است.
بالا رفتن قیمت نفت برای دونالد ترامپ یک چالش سیاسی جدی به شمار می‌رود، چرا که او کمپین انتخاباتی خود را بر وعده کاهش هزینه‌های روزمره مردم، از جمله قیمت سوخت، بنا کرده بود. اما سیاست‌های تجاری پرنوسان و تعرفه‌های او، قیمت‌ها را به سمت بالا سوق داده است. در آخرین گزارش شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI)، که یک معیار کلیدی مورد استفاده بانک مرکزی برای سنجش نرخ تورم است، قیمت مواد غذایی نسبت به زمان مشابه در سال گذشته ۲.۹ درصد افزایش یافته است.
با این حال، طی یک سال گذشته، قیمت بنزین ۱۲ درصد کاهش یافته است، که این دستاورد می‌تواند با توجه به نوسانات شدید در بازار انرژی به سرعت از بین برود. ترامپ، روز دوشنبه در شبکه اجتماعی نوشت: «همه، قیمت نفت را پایین نگه دارید، من در حال نظارت هستم.» در نهایت، به گفته تحلیلگران، وضعیت همچنان «ناپایدار» است و بازار نفت به‌طور مستقیم تحت تأثیر تحولات ژئوپلیتیک قرار خواهد گرفت.
منبع: الجزیره
انتهای پیام/ انرژی
