مسیر اقتصاد/ در سال‌های اخیر، قزاقستان جایگاه خود را به عنوان یکی از مهم‌ترین شرکای اقتصادی و راهبردی روسیه تثبیت کرده است. در بستر تحولات عمیق صحنه جهانی و تغییر در نظم اقتصادی بین‌المللی، قزاقستان به عنوان دروازه‌ای قابل اعتماد برای روسیه بوده که دسترسی به کریدورهای لجستیکی جدید و فرصت‌های سرمایه‌گذاری تازه را فراهم می‌کند.
دلایل رشد مراودات روسیه و قزاقستان
در میان تشدید آشفتگی‌های جهانی، قزاقستان تلاش‌های دیپلماتیک بسیاری از خود نشان داده و ضمن حفظ سیاست خارجی چندوجهی سنتی خود، تعادل دقیقی بین قدرت‌های پیشروی جهان از جمله چین، فدراسیون روسیه، ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا برقرار کرده است. در این چارچوب، نقش روسیه به عنوان نزدیکترین همسایه و شریک قزاقستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا نه تنها بسیار مهم است، بلکه بیش از گذشته پررنگ‌تر می‌شود. امروزه، روابط بین دو کشور در حال ارتقاء به سطح بالاتری است که بخش‌های حیاتی اقتصاد و زیرساخت‌ها را در بر گرفته و چشم‌انداز بلندمدتی را برای همکاری دوجانبه پایدار شکل می‌دهد.
تحولات اخیر در چشم‌انداز سرمایه‌گذاری خارجی قزاقستان، روندی جذاب و تا حدودی متضاد را نشان می‌دهد. در ظاهر، آمار رسمی حاکی از کاهش تعداد کسب‌وکارهای ثبت‌شده از سوی روسیه است و طی چند سال گذشته، این تعداد به میزان زیادی کاهش یافته است. اما در یک تحول به ظاهر متناقض، حجم کل سرمایه‌گذاری روسیه در قزاقستان رو به افزایش بوده است. این رشد را می‌توان تا حد زیادی به عضویت قزاقستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا نسبت داد که به کسب‌وکارهای روسی امکان دسترسی به بازار مشترک بدون عوارض گمرکی و موانع تجاری را می‌دهد. در پاسخ به تحریم‌های اعمال شده توسط کشورهای غربی و دسترسی محدود به بازارهای اروپا و آمریکا، شرکت‌های روسی حضور اقتصادی خود را در کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا افزایش داده‌اند و قزاقستان به عنوان یک شریک کلیدی در این راهبرد منطقه‌ای نقش پررنگی پیدا کرده است.
باید توجه داشت که قزاقستان با موفقیت سیاست اقتصادی خارجی چندوجهی خود را حفظ کرده است. از سال ۲۰۲۰، چین از نظر گردش مالی تجاری به بزرگترین شریک تجاری قزاقستان تبدیل شده است. اما این دستاورد، همکاری دیرینه قزاقستان با روسیه را تضعیف نکرده است. برعکس، قزاقستان موفق شده که همکاری خود را به طور همزمان با چندین بازیگر بزرگ جهانی، از جمله چین، روسیه، ایالات متحده و اتحادیه اروپا، تعمیق بخشد. این اقدام متعادل دیپلماتیک و اقتصادی، قزاقستان را قادر می‌سازد تا سرمایه‌گذاری را در طیف وسیعی از بخش‌ها، از معدن و منابع طبیعی گرفته تا تولید انرژی و لجستیک بین‌المللی، جذب کند.
اورانیوم و غلات در تیررس شرکت‌های روس
یکی از امیدوارکننده‌ترین حوزه‌های همکاری بین قزاقستان و روسیه، توسعه فلزات خاکی کمیاب و استخراج اورانیوم است. در حال حاضر، قزاقستان به عنوان یک پیشگام جهانی در تولید اورانیوم شناخته می‌شود و تقریباً چهل درصد از عرضه جهانی را به خود اختصاص داده است. در سال‌های اخیر، قزاقستان با خرید قابل توجه سهام شرکت‌های استخراج اورانیوم، گام‌های راهبردی برداشته و کنترل خود را بر این منبع کلیدی بیش از پیش تقویت کرده است.
شرکت‌های روسی تمایل ویژه به مشارکت در بخش اورانیوم قزاقستان و همچنین در پروژه بلندپروازانه ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای این کشور نشان داده‌اند. بر اساس برآوردها، در آینده نزدیک اطلاعیه رسمی در مورد انتخاب پیمانکار منتشر می‌شود و همه نشانه‌ها حاکی از آن است که احتمالاً این پروژه به یک شرکت روسی واگذار خواهد شد. ساخت این نیروگاه هسته‌ای به سرمایه‌گذاری چند ده میلیارد دلاری نیاز دارد و به سنگ بنای راهبرد انرژی آینده قزاقستان تبدیل خواهد شد.
همکاری‌های کشاورزی دو کشور نیز در حال افزایش است. نقش قزاقستان به عنوان یک مرکز حمل و نقل راهبردی برای صادرات محموله‌های غلات روسیه به افغانستان و سایر کشورهای جنوب و جنوب شرقی آسیا رو به افزایش است. شرکت‌های کشاورزی روسیه غلات قزاقستان را برای صادرات مجدد به این بازارها خریداری می‌کنند که در بحبوحه بحران جهانی غذا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
نقش حمل و نقل در شکل‌دهی به رابطه مسکو-آستانه
یکی دیگر از حوزه‌های مهم و راهبردی، تحول در لجستیک جهانی است. به دلیل درگیری نظامی بین روسیه و اوکراین، مسیرهای سنتی تجارت زمینی از چین به اروپا از طریق خاک روسیه جذابیت خود را از دست داده‌اند. در پاسخ به این امر، قزاقستان مسیر جایگزین یعنی مسیر حمل و نقل بین‌المللی ترانس خزر معروف به «کریدور میانی» را پیشنهاد کرده است. این مسیر یک راه حل مناسب برای حمل کالا از چین از طریق قزاقستان، دریای خزر و جمهوری آذربایجان و گرجستان به بازارهای اروپایی ارائه می‌دهد و موانع ناشی از تحریم‌های بین‌المللی را دور می‌زند.
همچنین، روسیه فعالانه در حال توسعه مسیرهای تجاری جنوبی از طریق قزاقستان برای دسترسی به بازار ایران است. این مسیرها گزینه‌های راهبردی متعددی از جمله حمل و نقل مستقیم از طریق دریای خزر، ترانزیت از طریق آذربایجان و منطقه قفقاز جنوبی و مسیرهای زمینی از طریق کشورهای آسیای مرکزی را ارائه می‌دهند. همه این گزینه‌ها به روسیه کمک می‌کند تهدیدهای لجستیکی را کاهش داده و پتانسیل صادراتی خود را در پاسخ به چشم‌انداز ژئوپلیتیکی در حال تحول، گسترش دهد.
در این زمینه، سه اولویت راهبردی را می‌توان در همکاری رو به رشد بین قزاقستان و روسیه مطرح کرد. نخست، توسعه کریدورهای حمل و نقل و لجستیک، از جمله کریدور میانی و مسیرهای منتهی به بازارهای ایران و جنوب آسیا، نویدبخش آینده‌ای روشن است. دوم، اجرای مشترک پروژه‌های انرژی، به ویژه ساخت اولین نیروگاه هسته‌ای قزاقستان، گامی تحول‌آفرین به سوی امنیت انرژی و پیشرفت فناوری است. سوم، گسترش استخراج منابع راهبردی از جمله اورانیوم و فلزات خاکی کمیاب که برای افزایش حاکمیت فناوری و رقابت‌پذیری صنعتی هر دو کشور مهم است.
در مجموع، قزاقستان و روسیه در حال ورود به دوره جدیدی از همکاری هستند که چندین بخش کلیدی مورد علاقه مشترک را در بر می‌گیرد. در جهانی که بی‌ثباتی و تحولات ژئوپلیتیکی تعریف می‌شود، چنین مشارکت‌های راهبردی پایه و اساسی برای رشد پایدار، تاب‌آوری اقتصادی و ثبات بلندمدت برای هر دو کشور فراهم می‌کند.
منبع: کاسیپن نیوز
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
