به گزارش مسیر اقتصاد یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های تبادلات مالی بین‌المللی، سیستم پیام‌رسانی بین بانکی است. در حال حاضر عمده پرداختهای فرامرزی در جهان در بستر پیام‌رسان بین بانکی سوئیفت (SWIFT) پشتیبانی می‌شود. انحصار این پیام‌رسان، چالش‌ها و مشکلاتی را در پرداختهای فرامرزی ایجاد کرده است.
مشکلات پر تکرار پرداختهای فرامرزی
در حال حاضر، پرداختهای فرامرزی از طریق زیرساختی انجام می‌شود که شامل چندین بانک به عنوان واسطه است. سرعت اجرای پرداختها به دسترسی به سیستم‌های تسویه ناخالص آنی[۱] محدود می‌شود که این دسترسی نیز به ساعات کاری این سیستم‌ها وابسته است.
همچنین، شرایط انجام پرداختها ممکن است با توجه به استانداردهای ملی خاص متفاوت باشد. در نتیجه، پرداختها به کندی و ناکارآمدی انجام می‌شوند. علاوه بر این، انجام پرداختها در ارزهای غالب، وابستگی به سیاست‌‌های پولی کشورهای منتشرکننده این ارزها را افزایش می‌دهد.
افزایش سخت‌گیری‌ها و کاهش بانک‌های کارگزار بین‌المللی
در دهه گذشته شبکه بانک‌های کارگزار ثابت نبوده و تغییرات قابل توجهی را تجربه کرده است. پس از برخی مشکلات بزرگ در رعایت مقررات ضد پول‌شویی[۲] در تعدادی از مؤسسات بزرگ و جریمه‌های چند میلیارد دلاری همراه با آن، بانک‌ها با هزینه‌های فزاینده مرتبط با رعایت مقررات مواجه شدند که باعث شد در انتخاب روابط بانکی-مالی خود بسیار گزینشی‌تر عمل کنند. این امر در نهایت منجر به کاهش ۲۰ درصدی تعداد بانک‌های واسط در سراسر جهان، بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ شد.
مهاجرت بانک‌های کارگزار از آمریکا و اروپا
همچنین تا حدی، شبکه بانک‌های واسط از آمریکا و اروپا (که سهم بازار آنها از ۷۳ درصد در سال ۲۰۱۳ به ۶۰ درصد در سال ۲۰۱۹ کاهش یافت) به سایر نقاط جهان منتقل شده است. البته این انتقال به طور کامل کاهش کلی مشارکت‌کنندگان را جبران نکرده و در نتیجه زنجیره‌های تراکنش طولانی‌تر و پرهزینه‌تر شده‌اند.
پیامدهای انحصار سوئیفت: انحراف بازار و آسیب به اقتصادهای نوظهور
یک بخش مهم از پرداختهای فرامرزی، پیام‌رسانی مالی است. با وجود بین‌المللی شدن چندین سازکار مالی، روش تبادل اطلاعات بین بانکی همچنان مبتنی بر تسویه حساب‌های واسط فرامرزی است که توسط سوئیفت پشتیبانی می‌شود و تحت چارچوب قانونی متمرکز، نهادهای تثبیت‌شده و فناوری نسبتاً قدیمی قرار دارد.
در سال ۲۰۲۳ سوئیفت ادعا کرد که ۸۹ درصد از پرداختهای فرامرزی در کمتر از یک ساعت تکمیل می‌شوند. نظرسنجی پرداختهای فرامرزی بریکس نشان داد که چالش‌های اصلی سیستم فعلی برای اعضا، تأخیرهای زمانی، هزینه‌های بالا و عدم شفافیت قیمت‌گذاری است. در این نظرسنجی پاسخ‌دهندگان برزیلی به افزایش نرخ تبدیل ارز ۲.۵ درصدی در پرداختهای فرامرزی اشاره کردند. در آفریقا این رقم ۸.۵ درصد است و حتی ممکن است به ۲۰ درصد برسد.
موانع توسعه پیام‌رسان بین‌بانکی جدید در جهان
با پیشرفت اقتصادهای نوظهور، نیاز به یک راه‌حل کارآمدتر وجود دارد تا این کشورها بتوانند سهم بیشتری از منافع اقتصادی که برای اقتصاد جهانی ایجاد می‌کنند را به دست آورند. چند پیام‌رسان جایگزین برای کسب شتاب کافی با چالش‌های بزرگی مواجه هستند؛ چرا که اثر شبکه قوی سوئیفت مانع از پیشرفت آنها می‌شود.
برای اینکه یک نظام پیام‌رسانی رقیب فرصت موفقیت داشته باشد، باید ادغام خود در شبکه پیچیده بانک‌های بین‌المللی و قانون‌گذاران آن را با جدیت دنبال کند، موضوعی که منجر به انحراف بازار می‌شود؛ زیرا این بخش از سیستم مالی بین‌المللی در عمل توسط یک نهاد واحد، انحصاری شده و مانع از دسترسی اعضا به یک جایگزین می‌شود.
منبع:
پی‌نوشت:
[۱] Real Time Gross Settlement
[۲] Anti-money laundering
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
