مسیر اقتصاد/ تحریم‌های غرب علیه روسیه به جای انزوای این کشور، موجب ظهور «جهانی‌سازی جایگزین» شده است. روسیه با ایجاد سازوکارهای مالی موازی، ناوگان نفتی سایه و تجارت ارزی دوجانبه، در حال تبدیل شدن به الگویی برای کشورهای در حال توسعه است. این تحول، نشان‌دهنده شکل‌گیری نظم اقتصادی چندقطبی جدیدی است که سلطه دلار و نهادهای غربی را همراه با بی‌اثر کردن تحریم به چالش می‌کشد.
بهره‌گیری روسیه از خلاءهای نظام مالی جهانی
تحریم‌های بی‌سابقه غرب علیه روسیه که با مخالفت گسترده کشورهای غیرغربی مواجه شده، مسکو را به پیشگام جهانی‌سازی «جایگزین» تبدیل کرده است. این مدل اقتصادی که مبتنی بر شبکه‌های تجاری غیرمتعارف و نظام‌های مالی موازی است، به سرعت در حال تبدیل شدن به آلترناتیوی جدی برای نظم اقتصادی لیبرال محسوب می‌شود. روسیه در این مسیر با بهره‌گیری از خلأهای نظام مالی جهانی و همکاری با کشورهای همسو، زیرساخت‌های اقتصادی جدیدی را پایه‌گذاری کرده است.
استفاده هوشمندانه روسیه از ماهیت تحریم‌های غرب
جهانی‌سازی جایگزین که زمانی توسط شبکه‌های غیررسمی پیش برده می‌شد، امروز به پروژه‌ای دولتی تبدیل شده است. روسیه با هوشمندی از تحریم‌های غرب به عنوان فرصتی برای بازتعریف قواعد بازی اقتصادی بهره برده و با ایجاد سازوکارهای مالی و تجاری جدید، الگویی را توسعه داده که برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه جذاب به نظر می‌رسد. این مدل بر سه پایه استوار است: کاهش وابستگی به دلار، ایجاد شبکه‌های تجاری غیرمتعارف و توسعه نهادهای مالی مستقل از غرب.
روسیه و شکل‌گیری نظم نوین جهانی با محوریت خود
تحولات اقتصادی اخیر روسیه نشان‌دهنده شکل‌گیری نظامی اقتصادی با ویژگی‌های منحصر به فرد است. توسعه نظام واردات موازی با حذف الزامات پیشین برای واردکنندگان، امکان دسترسی به کالاهای غربی را از مسیرهای غیرمتعارف فراهم کرده است.
هم‌زمان، ایجاد ناوگان نفتی سایه متشکل از صدها نفتکش فرسوده، توانایی مسکو را برای دور زدن تحریم‌های نفتی افزایش داده است. شاید جالب‌ترین تحول، ظهور سیستم‌های پرداخت جایگزین باشد که با استفاده از ارزهای محلی، حوزه‌های قضایی فراساحلی و فناوری بلاک‌چین، وابستگی به نظام مالی غرب را کاهش می‌دهد.
آیا پیامدهای منفی، مانع از قدرت گرفتن روسیه می‌شود؟
گسترش جهانی‌سازی جایگزین پیامدهای عمیقی برای اقتصاد جهانی دارد. از یک سو، این پدیده به تدریج سلطه دلار و نهادهای مالی غربی را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر، مراکز جدید ثروت و قدرت اقتصادی در خارج از جهان غرب شکل می‌گیرد. با این حال، این تحول با چالش‌های جدی همراه است.
شبکه‌های مالی و تجاری غیررسمی از شفافیت کمتری برخوردارند و ریسک‌های سیستماتیک جدیدی ایجاد می‌کنند. همچنین، وابستگی به فناوری‌های جایگزین ممکن است در بلندمدت به کاهش کیفیت و استانداردهای تولید بی‌انجامد.
تغییر بنیادین روسیه در معادلات قدرت
ظهور جهانی‌سازی جایگزین نشان‌دهنده تغییری بنیادین در معادلات قدرت اقتصادی است. موفقیت این مدل مرهون چند عامل کلیدی است: توانایی روسیه در تبدیل تهدید تحریم‌ها به فرصت، جذابیت این الگو برای کشورهای در حال توسعه و اشتیاق روزافزون بازیگران غیرغربی برای کاهش وابستگی به غرب.
گسترش استفاده از ارزهای ملی در مبادلات دوجانبه، توسعه نهادهای مالی منطقه‌ای و تقویت همکاری‌های چندجانبه از جمله عواملی هستند که به تثبیت این نظم نوین کمک می‌کنند. به نظر می‌رسد در آینده نزدیک شاهد شکل‌گیری معماری اقتصادی چندقطبی خواهیم بود که در آن روسیه به عنوان یکی از قطب‌های اصلی نقش آفرینی می‌کند.
منبع: The Lemonde FR
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
