مسیر اقتصاد/ در پی تشدید محدودیت‌های فناوری از سوی آمریکا، گوان وِن‌هوی، نماینده کنگره ملی خلق چین و عضو یکی از شرکت‌های پیشرو در صنعت تراشه، پیشنهادی انقلابی را مبنی بر اجازه به شرکت‌های دولتی برای مخفی‌نگه‌داشتن هویت تأمین‌کنندگان خارجی خود مطرح کرده است. این طرح در پاسخ به تحریم‌های فزاینده واشنگتن طراحی شده که دسترسی چین به سخت‌افزارها و نیمه‌هادی‌های اروپایی و آمریکایی را به چالشی بزرگ تبدیل کرده است.
مخفی کردن خریدهای غیرعلنی برای فرار از تحریم‌های آمریکا
نمایندگان مجلس چین در نشست سالانه کنگره خلق پیشنهاد کردند شرکت‌های تحت حمایت دولت که در «لیست سیاه» ایالات متحده آمریکا قرار دارند، باید بتوانند فرآیند خرید از تأمین‌کنندگان خارجی را بدون افشای عمومی اطلاعات انجام دهند. آن‌ها معتقد بودند که افشای نام فروشندگان خارجی، آن‌ها را تحت فشار ایالات متحده آمریکا قرار می‌دهد تا همکاری با شرکت‌های چینی را قطع کنند. باید به جای برگزاری مناقصه عمومی (مطابق قانون فعلی)، امکان خرید خصوصی و محرمانه فراهم شود.
این ایده از تجربه شرکت‌هایی مانند Naura Technology Group الهام گرفته است که به دلیل تحریم‌ها، با مشکل تأمین قطعات پیشرفته مواجه شده‌اند. برای نمونه، این شرکت که در تولید تجهیزات نیمه‌هادی فعال است، از سال ۲۰۲۰ در لیست تحریم‌های خزانه‌داری آمریکا قرار دارد و به همین دلیل دسترسی آن‌ها به فناوری‌های کلیدی مانند لیزرهای فرابنفش محدود شده است.
نتیجه تحریم‌های آمریکا؛ جنگ فناوری در ابعاد ژئوپلیتیک
از سال ۲۰۱۸، آمریکا با هدف مهار پیشرفت فناوری چین، صدها شرکت این کشور از جمله هوآوی، SMIC و Naura را در لیست سیاه قرار داده است. پیامدهای این تحریم‌ها گسترده است که شامل ممنوعیت فروش فناوری پیشرفته، فشار بر تأمین‌کنندگان خارجی و راهکارهای غیرمستقیم تحریمی است.
در عین حال بسیاری از شرکت‌های چینی از مسیرهای جایگزین استفاده از واسطه‌ها در کشورهای بی‌طرف (مثل امارات متحده عربی، سنگاپور یا مکزیک) برای واردات فناوری استفاده می‌کنند. گزارش‌ها حاکی از آن است که برخی شرکت‌ها حتی با ایجاد شرکت‌های پوششی در هنگ‌کنگ، مسیر خرید خود را پیچیده‌تر کرده‌اند.
اولویت استراتژیک پکن، خودکفایی در فناوری است
نمایندگان مجلس چین در سخنرانی خود بر ضرورت تقویت خوداتکایی در فناوری‌های حیاتی تأکید کردند. این دیدگاه با برنامه کلان چین برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌هایی مانند نیمه‌هادی‌ها، هوش مصنوعی و ابررایانه‌ها همسو است.
با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند دستیابی به خودکفایی کامل در فناوری‌های پیشرفته حداقل یک دهه زمان می‌برد. یک تحلیل‌گر مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS)، معتقد است: «چین در تولید تراشه‌های زیر ۱۴ نانومتر هنوز به فناوری ASML هلندی وابسته است. بدون دسترسی به دستگاه‌های EUV، پیشرفت آن کند خواهد بود.»
آینده همکاری‌های جهانی؛ چالش‌ها و سناریوهای محتمل
پیشنهاد نمایندگان مجلس چین اگرچه راهکاری نوین برای حفظ ارتباط با زنجیره تأمین جهانی است، اما با چالش‌های جدی روبه‌رو است. نخست آن‌که محرمانه نگه داشتن اطلاعات تأمین‌کنندگان ممکن است تنها یک راهکار موقتی باشد. دولت آمریکا پیش از این نشان داده با تحریم‌های ثانویه (مانند مجازات شرکت‌های واسطه) بر فشار خود می‌افزاید. برای مثال، در سال ۲۰۲۳، دو شرکت اماراتی به اتهام نقض تحریم‌ها علیه هواوی جریمه شدند.
دوم آن‌که عدم شفافیت در فرآیند خریدهای دولتی می‌تواند فضایی برای فساد و سوءاستفاده ایجاد کند. سوم، این استراتژی ممکن است همکاری بین‌المللی چین با متحدان سنتی‌اش در اروپا و آسیا را تحت تأثیر قرار دهد؛ چرا که شرکت‌ها و دولت‌ها به دنبال کاهش ریسک نقض تحریم‌ها هستند. در این میان، پکن باید میان حفظ دسترسی به فناوری و جلوگیری از انزوای بیشتر دیپلماتیک، یک طرف را انتخاب کند.
تأسیس صندوق ۴۰ میلیارد دلاری؛ تلاشی برای خودکفایی
چین برای کاهش وابستگی به غرب، اخیراً صندوق ملی توسعه نیمه‌هادی‌ها با بودجه ۴۰ میلیارد دلار راه‌اندازی کرده است. این صندوق که در مارس ۲۰۲۳ تأسیس شد، بر توسعه تراشه‌های پیشرفته، تجهیزات لیتوگرافی و طراحی مدارهای مجتمع متمرکز است.
علاوه بر این، پکن در برنامه «ساخت چین ۲۰۲۵» خود، هدف‌گذاری کرده که تا سال ۲۰۳۰، ۷۰ درصد از نیازهای نیمه‌هادی خود را در داخل تولید کند. با این حال، موانعی مانند کمبود متخصصان باتجربه و محدودیت دسترسی به فناوری‌های پایه مانند نرم‌افزارهای طراحی تراشه Cadence و Synopsys هم‌چنان پا برجاست.
نوآوری یا انزوا؟ چین پاسخ خواهد داد
رقابت فناوری چین و آمریکا به نقطه عطف رسیده است. از یک سو، چین با ترکیب سرمایه‌گذاری سنگین داخلی (بالغ بر ۱۵۰ میلیارد دلار در پنج سال گذشته) و راهکارهای غیرمتعارف (مانند استفاده از شرکت‌های پوششی در هنگ‌کنگ و غرب آسیا) می‌کوشد تحریم‌ها را دور بزند.
از سوی دیگر، واشنگتن به همراه متحدانش (مثل ژاپن، کره جنوبی و تایوان) در حال ایجاد «اتحاد فناوری» برای محدودکردن دسترسی پکن به بازارهای جهانی هستند. در این میان، اروپا نیز با طرح قانون «چیپس اکت (EU Chips Act) و اختصاص ۴۳ میلیارد یورو برای توسعه صنعت نیمه‌هادی، به دنبال کاهش وابستگی خود به هر دو طرف است.
نتیجه این رقابت نه تنها آینده صنعت فناوری، بلکه توازن قدرت ژئوپلیتیک در قرن ۲۱ را تعیین خواهد کرد. کارشناسان هشدار می‌دهند اگر چین نتواند به نوآوری‌های دسته اول دست یابد، ممکن است در دام «خودکفایی ناکارآمد» گرفتار شود؛ وضعیتی که در آن محصولات داخلی از کیفیت پایین‌تری برخوردارند و هزینه تولید آن‌ها به شدت افزایش می‌یابد. در مقابل، موفقیت چین در این مسیر می‌تواند مدل غربی «جهانی‌سازی مبتنی بر قواعد لیبرال» را با چالشی بی‌سابقه روبه‌رو کند.
منبع: بلومبرگ
انتهای پیام/ تولید
