مسیر اقتصاد/ شرکت ملی صنایع پتروشیمی برای کمک به تأمین اعتبار تولیدکنندگان محصولات نهایی و تأمین بخشی از سرمایه در گردش صنایع کوچک، عرضه اعتباری در بورس را در دستور کار خود قرار داده است. از سال ۱۳۹۸، موضوع اجرایی شدن عرضه اعتباری مطرح گردید و سرانجام از دی ماه سال ۱۴۰۰، عرضه اعتباری نهاده‌های پتروشیمی به‌صورت عملیاتی آغاز شد.
سهمیه بهین‌یابی، اعتبار اسنادی و تأیید کارشناسان؛ سه شرط خرید اعتباری
عرضه اعتباری جزء معاملات مبتنی بر قرارداد نسیه است که برای مقابله با چالش کمبود نقدینگی در گردش صنایع پایین‌دستی به اجرا در آمده است. برای خرید اعتباری، افراد حقیقی و حقوقی نیازمند تأیید و تضمین بانک هستند؛ ضمن این‌که خرید اعتباری مستلزم سهمیه داشتن شرکت متقاضی در سامانه بهین‌یاب[۱] خواهد بود.
یکی دیگر از الزامات عرضه اعتباری، تضمین اعتبار اسنادی[۲] برای شرکت توسط بانک است. در فرایند خرید اعتباری، خریدار و فروشنده هر کدام یک بانک معتمد دارند و بانک‌ها طبق قرارداد متعهد می‌شوند که ریسک‌ها را پوشش دهند. در واقع تضمین اعتبار اسنادی به‌منظور اطمینان‌دهی به پتروشیمی‌ها در خصوص دریافت وجوه خود و اطمینان صنایع پایین‌دستی از دریافت نهاده‌های خود است. در نهایت باید صورت‌های مالی صنایع متقاضی پایین‌دستی توسط کارشناسان بررسی شود و همچنین پتروشیمی‌ها نیز در خصوص خریداران تصمیم‌گیری کنند تا احراز صلاحیت متقاضیان واقعی و دارای تولید، به درستی صورت بگیرد.
اعتبار اسنادی یا ال‌سی مزایای مختلفی از جمله امکان انتقال به شخص ثالث و تغییر ذی‌نفع را دارا بود اما در دهه نود به دلیل تخلفات انجام شده، محدودیت‌هایی در استفاده از اعتبار اسنادی اعمال شد و دامنه کارکرد آن را محدودترکرد.
علاوه بر اعتبار اسنادی، امکان استفاده از اوراق گام نیز در خرید اعتباری نهاده‌های پتروشیمیایی از بورس کالا وجود دارد اما علی‌رغم عملیاتی شدن این اوراق از سال ۱۳۹۸، طرفین تمایلی به استفاده از این اوراق نشان نداده‌اند و این ابزار، نسبت به اعتبار اسنادی در معاملات نهاده‌های پتروشیمیایی ناشناخته است.
در آبان ماه امسال نیز نخستین سامانه برات الکترونیکی زنجیره تأمین در کشور معرفی شد. برات الکترونیکی به‌واسطه قابلیت در تأمین مالی زنجیره‌ای[۳]، می‌تواند سهولت بیش‌تری در عرضه اعتباری نهاده‌های پتروشیمیایی را برای طرفین فراهم کند.
رشد ۷۴ درصدی عرضه اعتباری نهاده‌های پتروشیمیایی نسبت به سال گذشته
در سال ۱۴۰۱ حدود ۳۱ هزار میلیارد تومان از معاملات به صورت اعتباری انجام شد. این رقم در سال ۱۴۰۲ به حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان رسید. جزئیات خرید و فروش اعتباری در سال ۱۴۰۲ در جدول زیر ارائه شده است:
همان‌طور که در جدول زیر مشاهده می‌شود طی ۹ ماهه ابتدایی سال جاری، بیش از ۹۶ هزار میلیارد تومان عرضه اعتباری نهاده‌های پتروشیمیایی در بورس کالا انجام شده است. میانگین کل عرضه اعتباری نهاده‌های پتروشیمیایی در این دوره نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایشی معادل ۷۴ درصد را نشان می‌دهد.
ارزیابی درصد فروش اعتباری هلدینگ‌ها و شرکت‌های پتروشیمی در بورس کالا، حاکی از تفاوت‌های چشمگیری در نتایج است. به‌عنوان مثال تعدادی از پتروشیمی‌ها در ۵ ماه ابتدایی امسال میانگین فروش اعتباری بیش از ۶۰ درصدی را ثبت کرده‌اند و در همین حال، این عدد برای تعدادی دیگر از پتروشیمی‌ها میانگین کمتر از ۱۰ درصد را نشان می‌دهد.
بخشی از این تفاوت‌ها برگرفته از عواملی مانند تفاوت نهاده‌ها و بازار آن‌ها و همچنین ناشی از عدم آشنایی با ابزارهای تأمین مالی است. در صورت اهتمام و آشنایی بیش‌تر پتروشیمی‌ها و صنایع پایین‌دستی با این ابزارها، می‌توان پویایی بیش‌تری را برای بازار نهاده‌های پتروشیمیایی متصور شد که در نهایت منافع طرفین را نیز تضمین خواهد کرد.
پی‌نوشت:
[۱] سامانه بهین یاب behinyab.ir، از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، برای ارائه خدمات و امکاناتی چون ثبت نام جواز تاسیس، صدور پروانه بهره برداری، درخواست تسهیلات و استعلام درخواست های ثبت شده، راه اندازی گردیده است.
[۲] Letter of Credit (LC)
[۳] Supply Chain Finance (SCF)
انتهای پیام/ انرژی
