به گزارش مسیر اقتصاد قرقیزستان و ازبکستان بر اساس توافقنامه بین دولتی که در ژوئن (خرداد) ۲۰۲۴ منعقد شد، در حال تقویت روابط اقتصادی خود با چین به کمک ایجاد خط آهنی هستند که این سه کشور را در امتداد جاده تاریخی ابریشم، در آسیای میانه به هم متصل می‌کند. به همین دلیل، ساخت این «راه آهن سه‌جانبه» به سرعت در حال پیشرفت است.
«راه آهن سه‌جانبه» دروازه کشورهای آسیای مرکزی به شهرهای بندری چین
این خط ریلی که بیش از ۴۵۰ کیلومتر امتداد دارد، کاشغر در استان سین کیانگ چین را به توروگارت، گذرگاه مرزی قرقیزستان متصل می‌کند و از طریق قرقیزستان با مسیر شمالی به معدن طلای مکمال رسیده و سپس به شهر جلال آباد در جنوب قرقیزستان ادامه خواهد یافت. در آنجا اتصال با راه آهن فعلی به اندیجان در ازبکستان متصل خواهد شد.
از این خط آهن که ظرفیت جابجایی ۱۵ میلیون تن کالا را در سال دارد، به‌عنوان دروازه کشورهای آسیای مرکزی به شهرهای بندری چین یاد می‌شود.
این مسیر ریلی نه تنها چین، قرقیزستان و ازبکستان را به هم وصل می‌کند، بلکه پتانسیل انتقال کالا به بازارهای اروپایی از طریق ترکمنستان، ایران و ترکیه را نیز دارد و عملا بخشی از جاده ابریشم باستانی را احیا خواهد کرد.
برنامه قرقیزستان برای ساخت راه آهن سه‌جانبه
بخشی از این راه آهن که از قرقیزستان عبور می‌کند ۲۸۰ کیلومتر طول دارد و هزینه ساخت آن ۴.۷ میلیارد دلار برآورد شده است. این کشور ۷۰۰ میلیون دلار از عملیات را خود متقبل شده، بخشی را از محل سهمی که هر یک از طرفین برای احداث این پروژه در نظر گرفته‌اند تامین می‌کند و مابقی به کمک تسهیلات دریافتی از بانک‌های دولتی چین تامین خواهد شد.
ساخت این راه آهن در قالب روش تامین مالی پروژه‌ای BOT (ساخت، بهره برداری و واگذاری) طراحی شده است، به این معنا که پس از یک دوره برگشت هزینه و سود برای سرمایه گذاران، به مالکیت دولت قرقیزستان در خواهد آمد.
شکستن چند دهه بن‌بست در مسیر توسعه راه آهن قرقیزستان
تفکر ابتدایی ساخت این پروژه به سال ۱۹۹۶ برمی‌گردد، زمانی که متخصصان موانع جدی زیادی را بر سر راه احداث آن مطرح کردند. از جمله آن می‌توان به کوهستانی بودن منطقه، عریض‌تر بودن راه آهن این کشور در مقایسه با خط آهن چین، ضرورت تغییر مسیر، انبوه شدن بدهی به چین و نگرانی از فراهم آمدن بستر مهاجرت به سایر کشورها اشاره کرد.
اما پس از چند دهه تلاش، بالاخره دولت قرقیزستان موفق به ایجاد یک گفتمان عمومی، بالابردن سطح آگاهی شهروندان نسبت به مزایای آن و همچنین توجیه اقتصادی پروژه خط آهن سراسری بین سه کشور شد.
این خط آهن نه تنها یک ارتباط مستقیم ریلی به دومین اقتصاد بزرگ جهان که قرقیزستان با آن مرز مشترک دارد، ایجاد می‌کند، بلکه استفاده از مسیر شمال به جنوب را نیز فراهم می‌‍آورد.
توسعه اقتصادی ازبکستان به کمک راه آهن سه جانبه
تسریع در ساخت این پروژه، تحول اقتصادی بزرگی برای ازبکستان نیز به همراه خواهد داشت. این کشور به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور آسیای مرکزی و به دلیل داشتن یکی از پرقدرت‌ترین نیروهای دفاعی، نقش مهمی در حفظ ثبات منطقه ایفا می‌کند.
«شوکت میرضیایف» رییس جمهور این کشور به دنبال ایجاد ازبکستان جدید است. او قصد دارد با تقویت تجارت خارجی با چین به این هدف دست یابد. از سال ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ تجارت بین این دو کشور بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است.
سرمایه‌گذاران چینی میلیاردها دلار به بخش‌های صنعتی این کشور مانند تولید خودروهای برقی، تولید انرژی‌های تجدیدپذیر مانند برق آبی و کشاورزی سرازیر کرده‌اند.
پیش‌بینی اول
در حال حاضر، حمل و نقل ریلی بین چین و اروپا از طریق روسیه، قزاقستان و مغولستان انجام می‌شود و تمام مسیرها در نهایت از بلاروس عبور می کنند. اگرچه حجم حمل و نقل در نوسان است، اما ظرفیت کلی همچنان در حال رشد است.
به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۳، حمل و نقل ریلی در طول این مسیرها نسبت به سال قبل از آن نزدیک به ۵۰ درصد کاهش یافت که علت اصلی آن رو آوردن به حمل و نقل دریایی به دنبال افزایش موج نگرانی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین بود.
از آنجایی که انتظار می رود هزینه‌های حمل و نقل دریایی دوباره افزایش یابد، به احتمال زیاد تا پایان سال ۲۰۲۴، ترافیک ریلی دوباره رو به افزایش خواهد گذاشت. در این شرایط راه آهن سه‌جانبه نقش مهمی در منطقه ایفا خواهد کرد.
یکی دیگر از پیامدهای مثبت این مسیر جدید، فراتر از ارتباط مستقیم قرقیزستان و ازبکستان با چین، این است که اگر به هر دلیلی رابطه روسیه و اروپا متشنج شود و انتقال کالا از طریق بلاروس و روسیه به خطر بیفتد، می‌تواند به عنوان جایگزینی برای صادرات کالاهای چینی به اروپا عمل کند.
پیش بینی دوم
ازبکستان هیچ مرز مشترکی با روسیه و چین ندارد. این کشور عضو سازمان همکاری شانگهای است که روسیه، چین و قرقیزستان نیز در آن عضویت دارند. به همین دلیل بخشی از نیروی کار آن به روسیه مهاجرت کرده‌اند، در حال حاضر اتکای اقتصادی ازبکستان به درآمد این مهاجران قابل توجه است.
پول‌های ارسالی کارگران ازبک ساکن روسیه در سال ۲۰۲۳ به ۸.۶ میلیارد دلار رسید که تقریباً یک دهم تولید ناخالص داخلی ۸۰ میلیارد دلاری این کشور بود. اما به دلیل جنگ روسیه و اوکراین و رفتار ترجیحی کارفرمایان روسی در جذب کارگران عضو اتحادیه اروپا، نزدیک به ۵۰ درصد درآمد کارگران ازبک را کاهش داده و به دنبال آن سهم تولید ناخالص داخلی پایین آمده است.
ساخت راه‌آهن سه جانبه می‌تواند فرصتی فراهم کند تا زمینه سرمایه‌گذاری چین در ازبکستان و ایجاد فرصت‌های شغلی افزایش یافته و زمینه پویایی اقتصاد این کشور فراهم آید.
منبع: ریپورت آنلاین
انتهای پیام/ حمل و نقل
