مسیر اقتصاد/ امروزه بیش از ۷۰ درصد از جمعیت ایران در شهرها زندگی می‌کنند، این نسبت در دهه ۱۳۵۰ کمتر از ۵۰ درصد بوده است و برآوردها نشان می‌دهد با روند فعلی رشد جمعیت، سهم شهرها تا سال ۱۴۲۰ به ۸۶ درصد از جمعیت ایران خواهد رسید و با این اتفاق تراکم جمعیتی شهرها بیش از پیش افزایش خواهد یافت.
افزایش تراکم جمعیتی در اکثر شهرهای ایران
توسعه شهری به مثابه یک سیستم، فارغ از عواملی مانند سیاست‌های صنعتی‌سازی، توسعه متوازن بر اساس آمایش سرزمینی و مواردی دیگر که از خارج بر آن اثر داشته است، در داخل خود مسائل متعددی را شامل می‌شود که کیفیت سکونت مردم در شهرها را تحت تأثیر قرار داده است.
مشاهدات میدانی این انگاره را در ذهن ایجاد می‌نماید که شهرها متناسب با جمعیت خود به‌صورت متوازن توسعه نیافته و منجر به افزایش تراکم جمعیتی شده است. در میان کلانشهرهای ایران، تقریبا به جز کلانشهر تبریز که در یک بازه زمانی مساحت طرح جامع آن دو برابر شده است، سایر کلاشهرها از طرفی با افزایش جمعیت و از طرف دیگر با تثبیت محدوده مواجه بوده‌اند که این امر منجر به افزایش تراکم جمعیتی آن‌ها شده است.
۲ عامل افزایش تراکم جمعیتی شهرها
با وجود افزایش روز افزون جمعیت کلانشهرها، دو عامل در افزایش تراکم جمعیتی آن‌ها نقش داشته است. یکی اینکه مساحت محدوده آن‌ها به دلیل ضابطه «جلوگیری از افزایش محدوده شهرها» در سال ۱۳۷۸، افزایش کمی داشته و در برخی موارد نیز نسبت به دهه‌های گذشته کاهش یافته است.
دوم اینکه همان طور که در نمودارهای زیر مشاهده می‌شود، طی دهه ۹۰ روند تراکم در پروانه‌های ساختمانی صادر شده افزایشی بوده است و به منظور افزایش عرضه مسکن، مجوز افزایش تراکم ساختمانی به سازندگان اعطا شده است. این دو علت معایبی همچون افزایش بار ترافیکی، برهم خوردن تعادل زیست‌محیطی، کاهش کیفیت زیست شهری، آسیب‌های اجتماعی و افزایش هزینه خدمات شهری را برای شهرداری‌ها در پی داشته است.
راهبردهای پیشنهادی برای بهبود جمعیت متراکم شهرها
- تعیین و توسعه مناطق جاذب جمعیت مبتنی بر ظرفیت‌های صنعتی، کشاورزی و گردشگری با استفاده از شاخص‌های آمایشی به منظور تمرکززدایی از کلانشهرها
- برنامه‌ریزی هماهنگ میان طرح‌های کلان تامین مسکن با آمایش سرزمینی در جهت تمرکز زدایی از شهرهای بزرگ و توسعه شهرهای متوسط و روستاها و تهیه طراحی منطقه‌ای برای کلانشهر تهران
- افزایش محدوده شهرها و روستاها در نقاط قابل بارگذاری جمعیت جهت ایجاد شهرک‌ها و محله‌های جدید
- جلوگیری از افزایش تراکم ساختمانی در داخل محدوده‌های فعلی شهرها
منبع: گزارش تک برگ اندیشکده اقتصاد مقاومتی با موضوع «افزایش تراکم جمعیتی شهرها»
انتهای پیام/ مسکن
