مسیراقتصاد/ مرغ لاین به عنوان یک فناوری پیشرفته امکان اصلاح نژاد و ارتقاء عملکرد مرغ‌های گوشتی را فراهم می‌کند. پرورش و نگهداری مرغ لاین بسیار پیچیده، علمی و در لبه دانش قرار دارد؛ به طوری که کشورهای دارنده لاین از انتشار دانش و تجربه خود جلوگیری می‌کنند و هرگز این فناوری را جهت واگذاری و فروش قرار نمی‌دهند. در حال حاضر فناوری مرغ لاین در اختیار کشورهای معدودی نظیر آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه قرار دارد. ایران نیز با داشتن مرغ لاین آرین جزو این کشورها محسوب می‌شود. در این راستا مرغ لاین آرین به عنوان یک فناوری پیشرفته، برای کشور قدرت آفرین است و قدرت بازدارندگی و امنیت غذایی را افزایش می‌دهد.
مخالفت وزیر جهاد کشاورزی دولت چهاردهم با اجرای سیاست جوجه‌ریزی متناظر
غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی در دولت چهاردهم حین دفاع از برنامه‌های پیشنهادی خود در مجلس شورای اسلامی ضمن اشاره به اهمیت مرغ لاین آرین، گفت: اینکه ما خوداتکا باشیم، خوب است، اینکه برنامه‌های اصلاح نژادی ادامه داشته باشد و مرغ لاین آرین را به عنوان یک رقیب لاین خارجی داشته باشیم، ضروریست و حتماً دنبال خواهم کرد.
اما ایشان در ادامه نسبت به برخی سیاست‌های گذشته نظیر بی توجهی به تحقیق و توسعه و ارتقاء عملکرد مرغ لاین آرین و اجرای سیاست جوجه‌ریزی متناظر انتقاداتی کرد و گفت: با این سیاست که اجبار کنیم، یک لاینی که از نظر ضریب تبدیل و بهره‌وری درجه پایینی دارد و مرغداران باید بالااجبار آن را استفاده کنند و ارز بدهیم و با این مشکلات از آمریکای جنوبی دان بیاوریم تا مرغ‌ها آن را به فضولات تبدیل کند و بیرون بریزیم، با آن مخالفم.[۱]
آثار منفی جوجه ریزی متناظر بر صنعت مرغداری
بررسی‌ها نشان می‌دهد به علت بی توجهی به ارتقاء عملکرد مرغ لاین آرین، برخی صفات این پرنده از جمله ضریب تبدیل خوراک، بهره‌وری کمتری نسبت به نمونه‌های خارجی همچون راس، آربوراکرز و… دارد و همین مسئله باعث شده است تا مرغ لاین آرین در رقابت اقتصادی سودآوری کمتری را برای مرغدار رقم بزند. در این شرایط دولت‌های قبلی به جای تمرکز بر ارتقاء عملکرد مرغ لاین آرین با اجرای سیاست جوجه‌ریزی متناظر در پی افزایش سهم بازار این لاین گام برداشتند.
بر اساس سیاست جوجه‌ریزی متناظر، مرغداران در بخش مرغ مادر و جوجه گوشتی باید به صورت دوره‌ای یا ترکیبی، مرغ آرین را پرورش بدهند و در جوجه‌ریزی خود سهم مشخصی برای این پرنده در نظر بگیرند؛ در غیر این صورت امکان جوجه‌ریزی ندارند. این «سیاست الزامی» به دلیل تفاوت عملکرد مرغ آرین با سایر نمونه‌های خارجی موجود در بازار، در عمل نتیجه نداده است و عملا مرغداران از طریق ۱۴ روش[۲] ممکن، از اجرای آن سر باز زده و آن را دور می‌زنند از جمله این روش‌ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خرید و فروش حواله مرغ آرین بدون پرورش این پرنده
- حذف گله‌های مرغ آرین به بهانه بیماری و پرورش نمونه‌های خارجی
- تقلب در پرورش با جوجه‌ریزی نمونه‌های خارجی به اسم مرغ آرین
اجرای این سیاست آثار منفی متعددی از جمله «کاهش بهره‌وری اقتصادی در صنعت مرغداری»، «ایجاد آمار و اطلاعات نادرست از وضعیت تولید» و «ایجاد تقلب، رانت و فساد در زنجیره تولید مرغ» در صنعت مرغداری به جا گذاشته است.
لزوم پیگیری احیای مرغ لاین آرین متناسب با الگوی جدید
در شرایطی که برنامه احیای مرغ لاین آرین به علت اجرای سیاست‌های غیر متمرکز تا کنون موفقیت آمیز نبوده است، رویکرد وزیر جهاد کشاورزی که مبتنی بر حفظ مرغ لاین آرین با تاکید بر تحقیق و توسعه جهت تقویت قدرت رقابت این لاین با نمونه‌های خارجی است، می‌تواند امکان تغییر رویه فعلی را فراهم کند و زمینه پیگیری احیای مرغ لاین آرین را متناسب با یک الگوی جدید فراهم نماید.
در الگوی جدید به منظور افزایش قدرت رقابت اقتصادی مرغ لاین آرین با نمونه‌های خارجی، تمرکز اصلی دولت باید بر روی تحقیق و توسعه و ارتقاء عملکرد مرغ لاین آرین باشد و سهم بازار این لاین نه به صورت دستوری بلکه به صورت تدریجی و متمرکز، متناسب با ارتقای عملکرد آن افزایش یابد؛ همچنین سهم اولیه مرغ لاین آرین در بازار به میزان تحریم ناپذیر کردن صنعت مرغداری جهت واردات مرغ اجداد خواهد بود.
واردات «مرغ اجداد» باید مبتنی بر الگوی احیای «مرغ لاین آرین» باشد
به منظور موفقیت در برنامه‌ی احیای مرغ لاین آرین در الگوی جدید باید سیاست‌های دولت به صورت متمرکز طراحی و اجرا شوند. بدین ترتیب که تحقیق و توسعه و ارتقاء عملکرد مرغ لاین آرین و همچنین مدیریت بازار آن به صورت متمرکز و توسط یک متولی راهبری شود؛ این اقدام آثار مثبت بسیاری خواهد داشت، از جمله این که اطلاعات عملکردی مرغ آرین از طول زنجیره از بخش اجداد، مادر و گوشتی به صورت دقیق و شفاف به منظور استفاده در بخش تحقیق و توسعه جمع آوری شده تا سیاست‌های اصلاح نژادی به درستی ارزیابی و اجرای شوند، همچنین امکان استفاده از سود حاصل از زنجیره تولید برای تحقیق و توسعه فراهم می‌شود و آثار منفی اجرای سیاست جوجه‌ریزی متناظر به طور کامل برطرف می‌گردد.
لزوم ایجاد زنجیره یکپارچه جهت اجرای سیاست‌های متمرکز
در این راستا اجرای سیاست‌های متمرکز در کشور نیازمند ایجاد زنجیره یکپارچه تولید از لاین تا بازار است به طوریکه یک متولی این زنجیره را با تمرکز بر تحقیق و توسعه مدیریت می‌کند. بر اساس الگوی جدید، حمایت‌های دولت نیز متمرکز و به صورت هدفمند از این زنجیره خواهد بود. در این الگو وزارت جهاد کشاورزی در جایگاه سیاستگذار، حامی و ناظر قرار گرفته و از اجرا فاصله می‌گیرد.
بنابراین با توجه به دغدغه‌ای که وزیر جهاد کشاورزی نسبت به احیای مرغ آرین دارد، باید اقدامات و برنامه‌های این وزارتخانه را متناسب با الگوی جدید احیای مرغ لاین آرین در دستور کار قرار دهد.
پی‌نوشت:
[۱] فارس؛ شماره خبر: ۱۷۲۴۰۴۷۱۰۳۹۵۸۱۶۱۱۳۶
[۲] گزارش کارشناسی: آثار سیاست جوجه‌ریزی متناظر در بازار مرغ و سهم سویه آرین؛ اندیشکده اقتصاد مقاومتی؛ مهدی خداوردی، ۱۴۰۲
انتهای پیام/ کشاورزی
