به گزارش مسیر اقتصاد در سند سیاست تجارت خارجی ۲۰۲۳ هند، صادرات ۲ هزار میلیارد دلاری در سال ۲۰۳۰ هدف‌گذاری شده است. برای تحقق این هدف ابزارها و طرح‌های مختلفی توسط دولت هند ارائه شده که تسویه مبادلات با روپیه و گسترش استفاده از این ارز محلی در تبادلات خارجی و تسهیل انتقال حواله‌های اتباع هند در خارج کشور به داخل، مهم‌ترین محورهایی است که دنبال می‌شود.
از جمله کشورهایی که برای تسویه مبادلات با روپیه توسط هند هدف‌گذاری شده، کشورهای درگیر تحریم، کشورهای مبدأ فروش نفت به هند و کشورهای پذیرای بیشترین اتباع هندی هستند.
«تسویه معاملات تجاری با روپیه» تحولی در روابط ارزی هند
در ماه جولای سال ۲۰۲۲ بانک مرکزی هند بخشنامه‌ای تحت عنوان سازکار تسویه با روپیه صادر کرد. طبق این بخشنامه علاوه بر اینکه صورتحساب‌های تجاری بین هند و کشورهای مختلف می‌تواند به ارز روپیه باشد، تسویه معاملات تجاری نیز به ارز روپیه هند انجام می‌شود.
در ابتدا هند در ماه دسامبر ۲۰۲۲ اولین تسویه حساب تجاری خارجی خود به روپیه را با روسیه به عنوان بخشی از سازکار تسویه تجارت بین‌المللی روپیه آغاز کرد. در ادامه بانک مرکزی هند به ۲۲ کشور مجوز افتتاح حساب‌های وسترو را اعطا کرده است. این کشورها شامل بنگلادش، بلاروس، بوتسوانا، فیجی، آلمان، گویان، قزاقستان، کنیا، مالدیو، مالزی، موریس، میانمار، نیوزیلند، عمان، روسیه، سیشل، سنگاپور، سریلانکا، تانزانیا، اوگاندا و بریتانیا و همچنین رژیم صهیونیستی هستند. طبق آخرین اظهارات مقامات هند، تا کنون ۱۸ کشور اقدام به افتتاح حساب‌های وسترو در این کشور کرده‌اند.
منظور از حساب‌های وسترو، حساب‌های کارگزاری بانکی سایر کشورها نزد هند است. در واقع افتتاح و استفاده از حساب‌های تجاری وسترو در هند به معنای کاهش استفاده از دلار در تبادلات مالی و افزایش تقاضا برای ارز ملی هند، روپیه است.
جایگزین هندی برای کارت‌های اعتباری و بدهی بین‌المللی
سیستم RuPay یک سیستم پرداخت هندی است که توسط شرکت ملی پرداخت هند[۱] در سال ۲۰۱۰ راه‌اندازی شد. کارت‌های مبتنی بر این شبکه به عنوان جایگزینی برای کارت‌های بانکی بین‌المللی مانند Visa و Mastercard طراحی شده بود. از سال ۲۰۱۵ این سیستم با همکاری بانک‌های محلی در نپال و بوتان نیز مورد استفاده قرار گرفت که اولین موارد اتصال آن به کشورهای خارجی محسوب می‌شود. سیستم پرداخت RuPay در حال حاضر در کشورهای نپال، بوتان، موریس، سنگاپور و امارات مورد استفاده قرار می‌گیرد. هند در تلاش است در سریلانکا نیز این سیستم مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
RuPay در واقع ابزاری است که با فراهم کردن امکان تسویه مبادلات با روپیه، به رونق گردشگری و تجارت خرد بین هند و کشورهای هدف آن کمک می‌کند. همچنین اتباع هند در کشورهایی که سیستم RuPay در آن‌ها فعال است می‌توانند حواله‌های خرد را با هزینه کارمزد کمتر نسبت به دیگر روش‌ها به هند انتقال دهند.
هند و کشورهای آسه‌آن به دنبال ایجاد پلتفرم پرداخت‌های خرد
بانک مرکزی هند و کشورهای آسیای جنوب شرقی (آسه‌آن) در حال همکاری برای ایجاد پلتفرمی هستند که امکان پرداخت‌های خرد فرامرزی فوری[۲] را فراهم می‌کند. این پلتفرم با اتصال سیستم‌های پرداخت کشورهای مختلف، به دنبال تسهیل تراکنش‌های بین‌المللی و کاهش هزینه‌های آن‌ها است و پرداخت‌های خرد بین فردی و فرد به بازرگان را هدف قرار داده است.
این پلتفرم تحت عنوان پروژه Nexus پیگیری می‌شود. با راه‌اندازی این پلتفرم، پرداخت بین کشورهای عضو به صورت آنی انجام می‌شود و هزینه‌های تراکنش نیز کاهش پیدا می‌کند. کشورهای مالزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند و هند کشورهای عضو این پروژه هستند و اندونزی نیز به عنوان ناظر پروژه نقش آفرینی می‌کند.
پیش‌بینی می‌شود این پروژه در سال ۲۰۲۶ عملیاتی شود و در نتیجه تسویه مبادلات با روپیه تسهیل شده و هند به عنوان بزرگترین کشور مخاطب این پروژه، هم از لحاظ جمعیت و هم از لحاظ میزان حواله‌های اتباع خود در خارج کشور، می‌تواند بیش از پیش به تقویت روپیه بپردازد.
اقدامات دیگر هند برای افزایش سهم روپیه در مبادلات بین‌المللی
در ماه آگوست سال ۲۰۲۳، برای اولین بار معامله نفت خام خریداری شده توسط هند از امارات، به کمک سازکار تسویه با ارزهای ملی صورت پذیرفت. ماه قبل از آن نیز اولین معامله تجاری به کمک تسویه مبادلات با روپیه، بین یک تاجر اماراتی و بانک هندی انجام شده بود.
پیشتر، قرارداد سواپ ارزی ۷۵ میلیارد دلاری بین هند و ژاپن در سال ۲۰۲۲ تجدید شده بود. هند همچنین قرارداد سواپ ارزی دیگری با کشور همسایه خود، سریلانکا دارد.
همچنین کشور هند به عنوان یکی از اعضای اتحادیه پایاپای آسیایی [۳]، به دنبال استفاده از ظرفیت‌های این اتحادیه در راستای تسهیل مبادلات مالی است و از آن برای ارائه خطوط اعتباری به سایر کشورها، از جمله سریلانکا، استفاده کرده است.
در مجموع هند فعالیت‌های گسترده‌ای برای تقویت روپیه و گسترش استفاده از آن به کمک فراهم کردن امکان تسویه مبادلات با روپیه، گسترش شبکه پرداخت خرد بانکی خارجی و سواپ ارزی داشته است و به تلاش‌های خود در این زمینه، در راستای تأمین پیش‌نیازهای رسیدن به هدف صادرات ۲ هزار میلیارد دلاری ادامه می‌دهد.
پی‌نوشت:
[۱] National Payments Corporation of India (NPCI)
[۲] Instantaneous Cross-Border Retail Payments
[۳] Asian Clearing Union (ACU)
منابع:
reuters
internationalbanker
livemint
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
