به گزارش مسیر اقتصاد در دو مطلب قبل در مورد وضعیت قاچاق کالا در کشور و همچنین عوامل بنیادین گسترش پدیده قاچاق کالا در کشور توضیحاتی ارائه شد. مسئله دیگری که باید در مبارزه با قاچاق کالا به آن توجه شود، شناخت روش‌هایی است که قاچاق چیان به طور معمول از آن برای واردکردن محصولات خود به داخل کشور استفاده می‌کنند.
روش‌هایی که قاچاقچیان برای ورود غیرقانونی محصولات خود به داخل کشور استفاده می‌کنند، روش‌های متنوعی است. بخشی از این روش ها که مشخص شده‌است عبارتند از:
۱- ورود کالا از مبادی غیر رسمی با استفاده از روش‌های غیر متعارف
در این حالت قاچاقچیان محصولات خود را از روش های غیر متعارفی چون کوله‌بری وارد کشور می‌نمایند. این روش سختی‌های زیادی برای قاچاقچیان دارد و تا زمانی که آن‌ها بتوانند محصولات خود را از روش‌های رسمی وارد کشور نمایند، به سراغ این روش نمی‌روند؛ به همین دلیل حجم کمی از قاچاق کالا با استفاده از این روش‌های نامتعارف وارد کشور می‌شود.
۲- اظهار اطلاعات نادرست در زمان عبور کالا از گمرک
در این روش واردکنندگان کالا در زمان ترخیص کالای خود از گمرک اطلاعات نادرستی اظهار می‌کنند و از این طریق کالاهای مدنظر خود را به صورت غیرقانونی وارد کشور می‌نمایند. روش نظارت بر کانتینرهای وارداتی در گمرک به این صورت است که به دلیل محدودیت در امکانات، تنها تعداد بسیار کمی از کانتینرهای حامل محصولات وارداتی که مشکوک تشخیص داده شود، در زمان عبور از گمرک مورد بررسی توسط دستگاه اشعه ایکس و یا کارشناسان قرار می‌گیرند و تشخیص اینکه آیا این کانتینرها کالاهای اظهار شده را حمل می‌کنند به درستی صورت نمی‌گیرد. از این رو بسیاری از قاچاقچیان محصولات خود را به عنوان کالای دیگری اظهار کرده و از این طریق آن‌ها را وارد کشور می‌کنند. این روش البته پیچیدگی‌های زیادی دارد و لازم است قاچاقچیان بتوانند همه‌ی مدارک لازم برای اثبات اظهارات خود به مسئولین نظارتی گمرک را تهیه نمایند و در عمل مورد شک و ظن مسئولان قرار نگیرند.
۳- کم اظهاری میزان واردات محصولات
تفاوت این روش با روش قبلی در آن است که در این روش، واردکنندگان تمامی اطلاعات محصولات وارداتی خود را به درستی گزارش می‌کنند و تنها در برخی موارد ازجمله میزان واردات، کم اظهاری می‌کنند. به عنوان مثال واردکننده‌ای که درحال واردات یک محموله برنج است، میزان واردات خود را مقداری کمتر از میزان واقعی گزارش می‌کند و به این ترتیب مابه‌التفاوت میزان واقعی و میزان اعلام شده بدون پرداخت حقوق گمرکی وارد کشور می‌شود. این روش در مقایسه با روش قبلی از پیچیدگی‌های کمتری برخوردار است اما تنها زمانی کاربرد دارد که اولا امکان واردات کالا از روش‌های قانونی فراهم باشد و دوما واردکننده بخواهد تنها بخشی از محموله خود را به صورت قاچاق وارد نماید.
۴- استفاده از ظرفیت‌های قانونی مناطق آزاد تجاری
قانون برای تسهیل شرایط تولیدکنندگانی که در مناطق آزاد حضور دارند، تسهیلاتی در واردات برخی کالاها از جمله نهاده‌های مورد نیاز تولید، ملزوماتی که در فرآیند تولید مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنین اقلامی که در فرآیند تولید مورد استفاده قرار نمی‌گیرند اما به طور کلی شرکت‌های تولیدی از آن‌ها استفاده می‌کنند (مانند خودرو) در نظر گرفته‌است. هدف این تسهیلات، رونق تولید و صادرات در این مناطق بوده است اما در عمل بسیاری از شرکت‌هایی که به اسم تولید در این مناطق ثبت شده‌اند، تنها از مزیت‌های وارداتی آن بهره برده و مشارکتی در امر تولید و صادرات ندارند. چنانچه کالایی از این طریق وارد مناطق آزاد تجاری شود، امکان واردات آن به سرزمین اصلی بسیار راحت تر از واردات آن از روش‌های دیگر است و این مسئله موجب شده‌است مناطق آزاد تجاری، راهی برای ورود کالاهای قاچاق به داخل کشور باشند.
۵- خرده فروشی محصولات در بازارچه‌های مرزی
وضعیت مرزنشینان کشور، قانونگذاران را بر آن داشته تا تسهیلاتی برای آن‌ها قائل شوند. یکی از این تسهیلات، امکان واردات کالا بدون نیاز به ترتیبات رسمی است. به همین منظور بازارچه‌های مرزی زیادی در مرزهای کشور وجود دارد که مرزنشینان می‌توانند محصولات مورد نیاز خود را از آنجا خریداری کرده و وارد کشور نمایند. این مسئله نیز از چشم سودجویان به دور نمانده و راهی برای ورود انبوه کالا (بسیار بیشتر از نیاز مرزنشینان و برای فروش در شهرهای بزرگ کشور) به کشور شده است که در حکم کالاهای قاچاق هستند.
۶- خرده فروشی در بازارهای پر رونق مرزی
قانون دیگری در کشور وجود دارد که به همه‌ی مردم کشور اجازه می‌دهد در زمان سفر به مناطق مرزی همچون کیش، قشم، بانه و … اقلامی خریداری نموده و به عنوان کالای همراه مسافر وارد کشور نمایند. گرچه در این بازارها اغلب کالاها به صورت خرده فروشی انجام می‌شود و اغلب مسافران تنها محصولات مورد نیاز خود را خریداری می‌کنند و به شهرهای محل سکونت خود بازمی‌گردند اما رونق این نوع بازارچه‌های مرزی که کالاهای آن‌ها ترتیبات لازم واردات کالا را پشت سر نگذاشته‌اند، موجب ورود حجم عظیمی از کالاهای خارجی به داخل کشور می‌شود که در حکم کالای قاچاق هستند.
۷- استفاده از ظرفیت ترانزیت کالا
در برخی موارد کالایی با هدف عبور از کشور ایران و صادرات به کشوری دیگر وارد ایران می‌شود اما در میانه راه، کانتینرهای حامل کالا تخلیه شده و با کالایی دیگر جایگزین می‌شود و به این ترتیب کالاها بدون گذراندن ترتیبات لازم وارد کشور می‌شوند. البته در این مورد نیز پیچیدگی‌های فراوانی وجود دارد و مسئولین نظارتی کانتینرها را در زمان ورود و خروج از مرزها مورد بازرسی قرار می‌دهند اما می‌توان گفت این روش نیز در حال حاضر یکی از روش‌های قاچاقچیان برای واردکردن محصولات خود است.
نکته جالب توجه آنکه در موارد بالا تنها مورد اول است که در آن از مبادی غیررسمی برای واردات کالا استفاده می‌شود؛ در دیگر موارد مبادی رسمی برای قاچاق کالا مورد استفاده قرار می‌گیرد. همین نکته‌است که موجب شده میزان قاچاق کالا به کشور به شدت افزایش یابد و با استانداردهای جهانی فاصله‌ی زیادی وجود داشته باشد. همانطور که پیشتر بیان شد، حجم قاچاق کالا در حال حاضر حدود ۵۰ درصد از واردات است و این درحالیست که میانگین این حجم در دنیا حدود ۲٫۵ درصد است.
لازم به ذکر است که به طور کلی ورود کالا از طریق هریک از روش‌های بالا، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد که قاچاقچیان با تبحر در آن‌ها اقدام به قاچاق کالا می‌نمایند.
