مسیر اقتصاد/ در سال های اخیر بر تامین مالی دولت و شرکت های مختلف از بازار سرمایه تاکید شده است اما نکته ای که در این میان مغفول مانده، تمرکز بر راه های تامین مالی از بورس است که شناسایی و توجیه این روش ها برای دولت، مردم و شرکت های تولیدی بسیار مفید است و می تواند تامین مالی دولت از بورس را در بازه زمانی کوتاهی چند برابر کند.
تامین مالی از بازار سرمایه در دهه ۸۰ و ابتدای دهه ۹۰ به خوبی انجام نگرفت اما چند سالی است که دولت بر این موضوع تمرکز ویژه ای کرده و در سال های اخیر ظرفیت بازار سرمایه برای تامین مالی فعال شده است. اما نکته اینجاست که باید تامین مالی از بازار سرمایه با ظرفیت بیشتری انجام شود.
روش های مختلفی برای تامین مالی از بازار سرمایه وجود دارد، در این بازار شرکت ها و دولت با روش های مختلف تامین مالی می کنند. در گزارش قبلی به تامین مالی با شرکت های واسطه ای، تامین مالی از راه اوراق بدهی، تامین مالی از راه اوراق مرابحه و تامین مالی از راه اوراق سفارش ساخت پرداخته شد و در این گزارش ابزارهای دیگر به صورت مختصر ارائه می شود:
تامین مالی از راه اوراق اجاره
اوراق اجاره یا صکوک اجاره قابل نقل و انتقال بوده و با نام شخص سرمایه گذار می تواند خرید و فروش شود. این نوع اوراق با هدف تامین مالی برای خرید کالا یا انواع دارایی و اجاره به شرکت منتشر می شود؛ شرکت با این نوع اوراق می تواند تجهیزات را با نام سرمایه گذار خریداری کرده و از سرمایه گذار اجاره کند.
در این نوع اوراق نهاد واسطه ای، کالا یا دارایی را از فروشنده می خرد و باز هم آن را به شرکت اصلی اجاره می دهد. دارایی اوراق اجاره عبارت است از: زمین، ساختمان، تاسیسات، ماشین آلات و تجهیزات و وسایل حمل و نقل.
انواع اوراق اجاره ای:
اجاره به شرط تملیک:
در این نوع اجاره بعد از پایان مدت آن، مالکیت دارایی به مستاجر منتقل می شود، تا با این روش هم شرکت سرمایه پذیر منتفع شود و هم در پایان، دارایی برای مستاجر شود و بتواند عایدی خوبی از محل افزایش تورم داشته باشد.
اجاره به شرط فروش:
در این نوع قرارداد بعد از پایان مدت اجاره، سرمایه گذار اختیار دارد در صورت تمایل، دارایی را با قیمت تعیین شده به مستاجر (شرکت) بفروشد. خوبی این روش این است که سرمایه گذار نقدشوندگی دارایی خود را افزایش داده و سود خوبی نیز از این محل کسب می کند و از طرفی تامین مالی برای تولید انجام شده و شرکت پایه نیز از این راه سود می برد.
تامین مالی از راه اوراق مشارکت
این نوع اوراق در دو نوع با نام و بی نام توسط سرمایه پذیر در قیمتی مشخص و برای زمانی معین منتشر می شود و هدف آن تامین مالی برای طرح های سودآور تولیدی، خدماتی و ساختمانی است.
هر عدد از این اوراق نشان دهنده سهم سرمایه گذار است، معمولا برای پروژه های بزرگ راه سازی، سدسازی، ساختمانی ، عمرانی و … از این نوع اوراق مشارکت توسط دولت و بخش خصوصی استفاده می شود و برای این که سرمایه گذار با خیال راحت بتواند سرمایه خود را در اختیار پروژه قرار دهد در پروژه های مهم سازمان بورس و بانک مرکزی خریداری این اوراق را تضمین می کنند. بسیاری از پروژه های بزرگ کشور در دولت های قبل با این روش انجام شده است.
یکی دیگر از مزایای اوراق مشارکت امکان فروش آن در بازار ثانویه است که فرآیند خرید و فروش آن را تسهیل می کند.
صندوق زمین و ساختمان؛ تامین مالی از بازار سرمایه برای مسکن
یکی از راه های جذب منابع برای ساخت مسکن از طریق بازار سرمایه صندوق زمین و ساختمان است، این نهاد مالی به جمع آوری سرمایه از مردم پرداخته و پروژه ساختمانی مشخص را در زمان مشخص باید طبق امیدنامه تحویل دهد.
با فروش واحدهای ساختمانی پروژه، سود بین سرمایه گذاران تقسیم می شود و این ابراز راهی برای ساخت کلان پروژه های مسکن با سرمایه مردمی است.
صندوق پروژه
صندوق پروژه، صندوقی برای تامین مالی طرح های تولیدی و خدماتی است و باید طبق امیدنامه و طرح توجیهی پروژه شکل بگیرد. فعالیت صندوق پروژه با مجوز از سازمان بورس شروع شده و با پایان یافتن پروژه فعالیت صندوق پروژه نیز خاتمه می یابد.
صندوق پروژه برای انجام پروژه یک شرکت سهام خاص به نام شرکت پروژه تاسیس کرده و شرکتی را از صفر به صد رسانده و بعد از اتمام پروژه می تواند آن شرکت را در قالب سهامی عام تبدیل کند یا به صورت عرضه اولیه در بورس عرضه شود. اگر ایده برای صندوق پروژه خوب و حساب شده باشد می تواند شرکت های بزرگ اقتصادی بزرگ و بهره ور خلق شوند.
صندوق‌های جسورانه
یکی دیگر از راه های تامین مالی که این روزها در بورس ایران افزایش یافته است، ایجاد صندوق های جسورانه یا خطرپذیر است، صندوق های جسورانه شرکت سرمایه گذاری است که در زمینه های متفاوت سرمایه گذاران را جذب کرده و منابع را در استارت آپ ها و ایده های نوآورانه سرمایه گذاری می کند.
معمولا صندوق های جسورانه دارای ایده های متعددی هستند و از بین آن ایده ها چند ایده به مرحله اجرا رسیده و سودهای خوبی را عاید سرمایه گذاران می کند؛ سرمایه گذاری در این نوع صندوق برای همه افراد مناسب نیست؛ زیرا دارای ریسک بازدهی صندوق است. اما ایده خلاقانه برای شغل های استارت آپی آینده است.
هدف این نوع صندوق ها، تشویق کارآفرینی برای شرکت های دانش بنیان بوده و از این جهت قابل تقدیر هستند.
تامین مالی از طریق گواهی سپرده مدت دار ویژه سرمایه گذاری
گواهی سپرده مدت دار یکی از راه های ارتباط بازار پولی با بازار مالی است و یکی از ابزارهای تامین مالی است که از طریق بانک ها و موسسات مالی اعتباری انجام می پذیرد.
این نوع گواهی سپرده در دو نوع تعریف می شود که عبارتند از:
- گواهی سپرده مدت دار ویژه سرمایه گذاری عام: این گواهی، سپرده ای است که سررسید مشخص دارد و با همکاری بانک ها و سازمان بورس منتشر شده و بانک ها و موسسات مالی اعتباری برای یک زمان خاص و با یک نرخ بهره خاص گواهی را منتشر می کنند؛ این نوع تامین مالی برای بانک های بورسی بسیار مفید بوده و می توانند منابع را جذب کرده تا در فرآیند مالی خود از آن استفاده کنند.
- سپرده مدت دار ویژه برای سرمایه گذاری: این سپرده برای هدف تامین مالی طرح های سودآور تولیدی و خدماتی و برای توسعه و تکمیل پروژه ها استفاده می شود، در این نوع گواهی بانک ها تنها در قبال افتتاح پروژه در زمان مشخص به سرمایه گذار سود پرداخت می کنند.
چرا اوراق بدهی و انتظارات تورمی رابطه مستقیمی دارند؟
سود سالانه اوراق بدهی متناسب با انتظارات تورمی جامعه و تورم اعلامی دولت است و در سال های اخیر سود این اوراق به بالای ۳۰ درصد نیز رسیده بود؛ اما معمولا در کانال ۲۰ درصدی در سال های متوالی معامله شده است.
هر چقدر اقبال به بازار سهام کمتر باشد اقبال به سرمایه گذاری در اوراق بیشتر شده و در زمان های اوج بازار سهام اقبال به این بازار به شدت کاهشی می شود.
نکته این اوراق این است که دارنده این اوراق حق دریافت سود و اصل پول را دارد اما هیچ اختیار و مالکیتی در شرکت سرمایه پذیر ندارد و برخی از فعالان قدیمی بازار سرمایه که به دنبال صندلی های مدیریتی در شرکت ها هستند علاقه ای به سرمایه گذاری زیاد در این اوراق ندارند زیرا مالکیت شرکت را در دست ندارند.
ابزارهای متنوع بازار سرمایه راهگشای تامین مالی در اقتصاد ایران
بازار سرمایه بهترین راه برای تامین مالی بلندمدت شرکت ها بوده و طبق بررسی ها دولت در سال ۱۴۰۲ توانسته بیش از ۸۰۰ هزار میلیارد تومان از این بازار تامین مالی کند.
با تمرکز دولت بر ابزارهای متنوع بازار سرمایه می توان امید داشت مشکل تامین مالی برای تولید در کشور بعد از چند سال حل شود، یکی از مشکلات امروز کشور پیشی گرفتن استهلاک از سرمایه گذاری است و بهترین راه سرمایه گذاری خلاقانه و تامین مالی برای تولید بازار سرمایه و ابزارهای متنوع آن است.
قانون گذار در بازار سرمایه راه های مختلفی برای تامین مالی از بورس در نظر گرفته است و با اجرایی کردن این ابزارها می توان سرمایه گذاری برای تامین مالی تولید را جذاب کرد. سازمان بورس می تواند با احیای ابزارهای مختلف، جذابیت سرمایه گذاری در بازار اولیه را بیشتر کند و با تبادل پول بین بازار اولیه و ثانویه، بازار سرمایه را به محلی برای جذب انواع سلیقه ها تبدیل کند.
با تامین مالی از طریق بازار سرمایه می توان مشکل تجهیز شرکت های مختلف صنعتی و تولیدی و مشکل جذب منابع برای ساخت مسکن و پروژه‌های زیرساختی را حل کرد.
در نهایت می توان گفت تاکید دولت بر ابزارهای نوین در بازار سرمایه برای تامین مالی می تواند راهگشای شرایط فعلی کشور باشد؛ زیرا بسیاری از مردم از نحوه سرمایه گذاری در انواع اوراق و صندوق ها و نوع بازدهی اطلاعی ندارند و شناسایی این سودسازی برای مردم می تواند برای شرکت های تولیدی و دولت راهگشا باشد.
منابع:
انتهای پیام/ بازار مالی
