به گزارش مسیر اقتصاد سازمان بین المللی بریکس که اکنون ۹ کشور را در بر می‌گیرد؛ بر اساس اصول برابری، عدم مداخله و منافع متقابل فعالیت می‌کند. با توجه به سیاست غیرسازنده و تهاجمی غرب به رهبری ایالات متحده، بریکس توانست بسیاری از کشورهای مخالف انحصار و ساختار جهان تک قطبی را به خود جذب کند و به آرامی در حال شکل گیری جهانی چند قطبی است.
دلیل جذابیت بریکس برای کشورهای در حال توسعه
جهان چندقطبی به عنوان جایگزینی برای نظم جهانی تک قطبی معرفی می‌شود، زیرا یک سیستم عادلانه‌تر و پویاتر از روابط بین‌الملل ایجاد می‌کند. شاید چشم انداز نظم نوین جهانی به اندازه جهان دوقطبی نیمه دوم قرن بیستم پایدار نباشد که در آن، دو نظام کلان سیاسی، ایدئولوژیک، اقتصادی و نظامی قواعد رقابتی سختی را تشکیل داده و ضمانت‌هایی برای امنیت استراتژیک و صلح فراهم می‌کنند.
با این حال، وجود فرآیندهای مدرن که غرب و در راس آن ایالات متحده بحران‌های ادواری ایجاد و هرج و مرج را افزایش می‌دهد، تحولات اقتصادی مدرن و ارتباطات متقابل را در نظر نمی‌گیرد، منافع قدرت‌های بزرگ و مردم را نادیده می‌گیرد، درخواست برای ایجاد ساختار جایگزین در روابط بین‌الملل واقعی و قابل درک است. در این راستا، سازمان بریکس که بزرگترین (از نظر تعداد، مساحت، مواد خام، نرخ توسعه، پتانسیل اقتصادی و نظامی) کشورهای جهان را گرد هم می‌آورد، می‌تواند به بازتاب سیاسی و اقتصادی جهان چندقطبی جدید تبدیل شود.
چرا نمی‌توان بریکس را نادیده گرفت؟
برزیل، روسیه، هند و چین این سازمان را در ژوئن ۲۰۰۶ در مجمع بین المللی اقتصادی سن پترزبورگ تأسیس کردند. از زمان الحاق آفریقای جنوبی در نوامبر ۲۰۱۰، به بریکس معروف شد و از سال ۲۰۲۴ پنج کشور مهم دیگر (ایران، عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی و اتیوپی) به آن ملحق شدند. البته تا پاییز ۲۰۲۴ و پانزدهمین اجلاس سران بریکس در کازان (روسیه)، احتمالا تعداد کشورهای عضو با پذیرش نامزدهای جدید دوباره افزایش یابد. به طوری که نشست نیژنی نووگورود در ۱۱ ژوئن سال جاری نشان داد؛ اندونزی، تایلند، ویتنام، ترکیه، بلاروس، ونزوئلا، آذربایجان و دیگران از جمله نامزدهای احتمالی عضویت در بریکس هستند.
با وجود این واقعیت که اعضای بریکس گسترش یافته و همچنان در حال افزایش است، این گروه که از حروف اول کشورهای موسس آن نامگذاری شده، هنوز نام خود را حفظ خواهد کرد. برای نمونه، سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه، در این خصوص خاطرنشان کرد: عبارت «بریکس پلاس» برای اشاره به چارچوب‌هایی استفاده می‌شود که کشورهای غیرعضو نیز در آن شرکت می‌کنند. اعضای بریکس نشان می‌دهد که آنها کشورهای بزرگ و در حال توسعه، با اهمیت قابل توجهی برای اقتصاد جهانی از نظر تولید ناخالص داخلی (رتبه‌های دوم، پنجم، نهم، یازدهم و غیره) هستند که تقریباً همه قاره‌ها (اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین) را نمایندگی می‌کنند. از همین روی، بدون در نظر گرفتن منافع آنها، برنامه‌ریزی پایدار اقتصاد جهانی و سیاست امنیتی غیرممکن است.
استراتژی همکاری اقتصادی دوجانبه اعضای بریکس، تشکیل ارز بین‌المللی جایگزین دلار و یورو را منتفی نمی‌کند. این تغییرات اساسی در چارچوب سیستم اقتصادی و مالی جهانی، انحصار دلار و یورو را کاهش می‌دهد. بریکس همچنین شامل ارتباطات ترانزیت بین المللی چندوجهی جدید، جریان فعال کالا و مسافر، رقابت اقتصادی بالا، تبادل بین فرهنگی و تقویت صلح و امنیت است. تحقق چنین امکانی مستلزم انتخاب دقیق نامزدهای بریکس از طریق گزینش شفاف آنها بین گزینه‌های سیاسی و اقتصادی تثبیت شده برای دنیای تک قطبی و چند قطبی است.
ابراز تمایل ترکیه برای پیوستن به بریکس
بر اساس اظهارات مقامات رسمی ترکیه، آنکارا علاقه‌مند به همکاری با بریکس و عضویت احتمالی به عنوان جایگزینی برای اتحادیه اروپا است که ترکیه همچنان در آن پذیرفته نمی‌شود. به طوری که، اخیرا هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه به اجلاس نیژنی نووگورود بریکس دعوت شد و در آن شرکت کرد. بدون تردید، موقعیت سیاسی و اقتصادی ترکیه در کنار جغرافیای متنوع، نقش فزاینده آن در روابط بین‌الملل، سیاست مستقل و همچنین جاه‌طلبی‌های بالا برای رهبری جهان ترک، این کشور را به نامزدی مهم در سازمان‌های بین‌المللی و به ویژه بریکس تبدیل کرده است. علاوه بر این، با روی کار آمدن رجب اردوغان، آنکارا در دو دهه گذشته یک سیاست خارجی مستقل را پیگیری کرده و مشارکت استراتژیک سودمندی را با کشورهای عمده بریکس (از جمله چین، روسیه و هند) تقویت کرده است.
با این حال، تمایل به همکاری سازنده با بریکس، به تنهایی برای درخواست یک نامزد کافی نیست. تأیید این علاقه با گام‌های واقعی و عملی در راستای احترام به اصول بریکس مهم است. به همین دلیل، سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه گفته است: « یکی از شروط اجباری یا به بیان دیپلماتیک‌تر یکی از معیارهای مشارکت با بریکس، عدم همکاری با رژیم تحریمی یکجانبه علیه هر یک از اعضای فعلی بریکس باشد.» به عبارت دیگر، مسکو به آنکارا پیام می‌دهد که باید با از سرگیری پرداخت‌های بانکی و تراکنش‌های شرکت‌های روسی و بازگرداندن کامل روابط تجاری و اقتصادی، بین ایالات متحده و روسیه انتخاب نهایی را انجام دهد.
بنابراین، ترکیه در حال تلاش برای یافتن راه حل‌های جایگزین برای مشکلات مالی و بانکی با پرداخت‌ها و نقل و انتقالات است. به عنوان مثال، تایلان بویوکشاخین، کارشناس ترکیه‌ای معتقد است که ترکیه و روسیه می‌توانند در شرایط تحریم غرب به طور موثر از ذخایر طلا در تجارت دوجانبه به عنوان جایگزینی برای دلار آمریکا استفاده کنند. او پیشنهاد می‌کند که بانک‌های مرکزی دو کشور ارزش روبل و لیر ترکیه را تثبیت کرده و از طلا در معاملات متقابل استفاده کنند.
اما ترکیه برای تثبیت ارزش روبل و لیر، کدام ارز را پیشنهاد می‌کند؟ اگر به دلار آمریکا یا یورو مرتبط باشد، پس معنای این تلاش‌ها چیست؟ ترکیه و روسیه به اندازه کافی از ارزهای ملی در تجارت با یکدیگر استفاده نمی‌کنند. از همین روی، بانک دولتی ترکیه نمی‌تواند به مشتریان خود که وارد بازار روسیه می‌شوند، مقدار کافی روبل روسیه و بالعکس از بانک‌های روسیه بر حسب لیر ترکیه ارائه دهد. همه این پیشنهادهای مالی اغلب در سطح ایده باقی می‌مانند و به دلیل دیپلماسی مداوم ترکیه در مانور بین مراکز مختلف قدرت، اجرای عملی خود را از دست می دهند.
ترکیه امیدوار است توانایی‌های ترانزیتی خود را گسترش دهد و از پروژه‌های حمل و نقل چندوجهی (شامل کمربند و جاده چینی، کریدور میانی در قفقاز، شمال-جنوب روسیه و هند) حمایت کند. به عبارت دیگر، آنکارا به دنبال مشارکت تجاری و اقتصادی فعال و متقابل سودمند با کشورهای کلیدی بریکس (چین، روسیه، هند) است. مورد دوم مستلزم رعایت اصول بنیادی خود سازمان است. بنابراین، ماهیت روابط ترکیه با بریکس به این بستگی دارد که آنکارا موقعیت و انتخاب خود را چگونه تعریف کند.
منبع: نئو ژورنال
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
