مسیر اقتصاد/ عمق بخشی به بازار سرمایه از مهمترین اولویت‌های اقتصادی دولت چهاردهم است، مجموع سفارش‌های خرید و فروش در بازار سرمایه بیانگر عمق بازار سرمایه است و هر چقدر بازار عمق بیشتری داشته باشد هیجان خرید و فروش بر سهام کمتر اتفاق می افتد.
عمق بازار بورس چه مزایایی دارد؟
مهمترین بحثی که در عمق دهی به بازار سرمایه مطرح است بحث نقدشوندگی این بازار است، هر چقدر بازار نقدشوندگی بالاتری داشته باشد و فعالان بازار سرمایه بتوانند در زمانی کم، پول خود را نقد کرده و به داخل سبد دارایی بیاورند استقبال از بورس بیشتر می شود.
مزیت دیگر افزایش عمق دهی به بازار افزایش جذابیت برای فعالیت روزانه در بورس است، نوسان گیری روزانه در بورس یکی از جذاب ترین سیستم های معاملاتی در دنیا است که توسط تمام بورس های دنیا به رسمیت شناخته شده است. این نوع معامله گری باعث تزریق منابع خرد و کلان جامعه به سمت بورس شده و محل مناسبی برای جذب پول افرادی است که مایل هستند درآمد دومی داشته باشند.
با افزایش عمق بازار سرمایه، تعداد کدهای حقیقی در بازار به شدت افزایش یافته و این به معنای بسترسازی بازار سرمایه برای فعالیت هایی اعم از تامین سرمایه برای تولید و افزایش سرمایه است.
از طرف دیگر با جذاب شدن بورس و افزایش عمق دهی به آن، شغلهای واسط مانند نهادهای مالی، تحلیلگری و… افزایش خواهد یافت و رابطه بین نهادهای پولی- مالی (رابطه بین بانک و بازار سرمایه) تقویت شده و چرخه پول در مسیر شفاف و قابل رصد برای نظام اقتصادی کشور حرکت می کند.
با افزایش عمق بخشی به بازار سرمایه، تامین مالی دولت و شرکت ها از بازار سرمایه راحت‌تر صورت گرفته و شرکت های مختلف می توانند در بازار اولیه بورس تامین مالی کنند. هر چقدر گردش پول در بازار ثانویه بیشتر باشد در بازار اولیه نیز تاثیر مستقیمی داشته و باعث جذب اوراق انتشار دهنده دولت یا شرکت های خصوصی می شود. با گسترش بازار ثانویه می توان بازار اولیه را گسترش داد و چرخش پول در بازار سرمایه را تکمیل کرد.
ارتباط ارزش دلاری بازار سرمایه و عمق
یکی از مولفه های تحلیل بازار سرمایه از لحاظ وضعیت عمق، بررسی ارزش دلاری آن است؛ ارزش دلاری بازار سرمایه با قیمت های دلار تغییر یافته و این ارزش دلار/ ریال است و سنجش مناسبی برای وضعیت بورس از لحاظ توجه فعالان بازار سرمایه است.
مزیت دیگر سنجیدن ارزش دلاری بازار سرمایه این است که می تواند سرمایه گذار خارجی را جذب کند. در ایران تعداد مهاجران افغان قابل توجه است و برخی از آنان نیز وضعیت مالی خوبی دارند و می توانند در بازار سرمایه ایران فعالیت کنند.
جذب سرمایه گذاران خارجی و سنجش بورس ایران با بورس های دیگر از جهت سرمایه گذار خارجی از مزیت های سنجیدن ارزش دلاری بازار سرمایه است.
ارزش دلاری بازار سرمایه در سال های اخیر متفاوت بوده و اکنون به کف خود رسیده است. اکنون کل ارزش دلاری بازار سرمایه پایین تر از ۱۵۰ میلیارد دلار است.
در اردیبهشت ماه سال جاری، در صورتی که نرخ دلار بازار غیررسمی ۶۰ هزار تومان فرض شود، ارزش بورس تهران ۱۳۳ میلیارد دلار خواهد شد. اردیبهشت ماه سال قبل، ارزش دلاری بازار‌های سهامی غرب آسیا به شکلی بود که بورس تهران پس از بورس شش کشور منطقه، با ۲۱۰ میلیارد دلار، هفتمین بازار سهامی بزرگ غرب آسیا به شمار می‌رفت.
در اردیبهشت ماه امسال با کاهش ارزش دلاری بازار بورس اوراق بهادار تهران و افزایش قابل توجه ارزش دلاری بازار مالی دبی که دومین بازار سهامی کشور امارات متحده عربی به شمار می‌رود؛ بورس تهران به رتبه هشتم جدول بزرگترین بازار‌های سهامی خاورمیانه سقوط کرد.»۱
بورس عربستان در سال های اخیر به بزرگترین بورس منطقه تبدیل شده است، بورس عربستان اکنون ارزشی بالغ بر ۲ هزار و ۹۸۰ میلیارد دلار دارد. بورس ابوظبی نیز با رشد ۹ درصدی به ۸۰۶ میلیارد دلار رسیده است.
بازار سرمایه ایران به شدت نیاز عمق بخشی دارد و می توان با راهکارهای مختلف عمق بازار سرمایه را حداقل به ۵ برابر وضعیت فعلی رساند. البته با توجه به جایگاه ژئوپلتیک ایران در منطقه، بورس ایران در تعامل با کشورهای دیگر و افزایش عمق دهی داخلی می تواند به بیش از ۱۰ برابر ارزش دلاری فعلی برسد.
افزایش عمق بازار سرمایه در ۱۳ سال اخیر
طبق بررسی ارزش دلاری بورس از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۳ بیش از ۲۶ میلیارد دلار به ارزش آن افزوده شده است، در سال های اخیر اقدامات خوبی برای افزایش عمق دهی به بازار سرمایه انجام شده است.
در چند سال اخیر به ویژه از سال های ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۱ اقدامات خوبی برای افزایش عمق بازار سرمایه انجام شد که می توان به موارد زیر اشاره کرد: ۱۲ درصد از سهام شرکت شستا (بزرگترین هلدینگ کشور که دارای هلدینگ های زیرمجموعه در زمین تولید سیمان، پتروشیمی، دارویی، کشتیرانی، مخابراتی و نفت گاز است) به بازار سرمایه آمد، همچنین از عرضه اولیه هایی در بورس مانند پتروشیمی نوری، شرکت بزرگ گل گهر (منطقه معدني و صنعتی گل گهر با داشتن معادن غنی از سنگ آهن به عنوان یکی منطقه معدنی و صنعتی گل گهر با داشتن معادن غنی از سنگ آهن به عنوان یکی از مطرح ترین قطبهای فعال معدنی، صنعتی در غرب آسیا است که دارای قابلیت های بسیاری برای تبدیل شدن به یک منطقه بزرگ و رقابتی در سطح ایران و حتی جهان است) در چهار سال اخیر نباید غافل شد.
البته تعداد عرضه اولیه ها بیش از موارد در جدول است اما مهمترین آن ها در جدول بالا آورده شده است.
تعداد سهامداران حقیقی بازار سرمایه
یکی از مولفه های افزایش عمق دهی بازار سرمایه افزایش تعداد سهامداران حقیقی بازار سرمایه است، با افزایش تعداد سهامداران حقیقی، منابع جدیدی به بازار سرمایه آمده و در بازار سهام دست به دست می شود، افزایش نقدشوندگی بازار و افزایش تعداد معاملات می تواند شرکت ها را برای افزایش سرمایه ترغیب کند که این اقدام علاوه بر تامین مالی شرکت از بازار سرمایه، عمق بازار را بیشتر کرده و پول بیشتری را از فعالان خرد بازار جمع آوری می کند.
طبق بررسی های سازمان بورس در بازه زمانی ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ در بازار سرمایه بیش از ۴۱ میلیون کد حقیقی در بازار سرمایه جذب شد که البته این میزان با احتساب سهامداران سهام عدالت است. اما طبق برآوردهای کارشناسی اکنون کمتر از ۴۰۰ هزار کد حقیقی در بورس تهران به صورت فعال در حال مبادله سهام هستند. این اتفاق به علت ریزش های بورس در سال ۱۴۰۲ و در پی سیاست های پولی بانک مرکزی بوده است.
نحوه تعامل بازار سرمایه و بازار بانکی چگونه باشد؟
افزایش عمق بخشی به بازار سرمایه مزیت های فراوانی برای اقتصاد ایران دارد. در دهه های ۷۰، ۸۰ و ابتدای دهه ۹۰ بازار سرمایه آن گونه که باید مورد توجه دولتمردان قرار بگیرد، قرار نگرفته بود. در دهه ۸۰ بازار پولی (بانک) کشور به شدت توسعه یافت ولی بازار مالی کشور (بورس) به اندازه آن عمق پیدا نکرد، اما در انتهای دهه ۹۰ نهضتی در اقتصاد برای توسعه بازار سرمایه آغاز شد.
بازار سرمایه هنوز هم آن گونه که باید توسعه یافته باشد، توسعه نیافته و برای رسیدن به بازار پولی-مالی متوازن باید عمق بازار سرمایه را افزایش داد و همکاری نهادهای پولی-مالی کشور را توسعه داد تا افزایش عمق بخشی بازار سرمایه به معنای رقابت با بازار پولی نباشد و این دو بازار به جای رقابت برای جذب نقدینگی باید همکاری را انتخاب کنند تا هر دو بازار بتوانند با جذب نقدینگی و چرخش پول بین خود بیشترین منافع را برای اقتصاد ایران داشته باشند.
منابع:
پایگاه داده های تحقیقاتی مالی ایران
داده های آماری کارگزاری سهام بارز
انتهای پیام/ بازار مالی
