مسیر اقتصاد/ بانک مرکزی با هدف کاهش نرخ تورم، در ماه‌های اخیر سیاست کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها را در دستورکار قرار داده و در مسیر اعطای تسهیلات آن‌ها محدودیت اعمال کرده است. این سیاست به کاهش رشد تسهیلات دهی بانک‌ها منجر شده است.
۲ اثر نامطلوب کنترل ترازنامه بانک‌ها
بر اثر این سیاست در حال حاضر بر اساس کمترین برآوردها، نیمی از رشد نقدینگی ۲۶ درصدی نظام بانکی، صرف پرداخت سود سپرده می‌شود و در صورت تداوم روند فعلی انتظار این است که به مرور قدرت تسهیلات دهی بانک‌ها از محل رشد نقدینگی کمتر و کمتر شود و سهم پرداخت سود بیشتر و بیشتر شود.
از طرف دیگر سیاست کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها به طور ذاتی یک سیاست انقباضی است و اثرات رکودی بر اقتصاد کشور می‌گذارد. به طور خاص کاهش سطح دسترسی بخش تولید به تامین سرمایه در گردش از طریق نظام بانکی، یکی از مهمترین مخاطراتی است که سیاست کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها ایجاد کرده است و در حال حاضر اثرات رکودی این سیاست در شرکت‌های داخلی نمایان شده است.
کنترل ترازنامه بانک‌ها باید با کاهش نرخ سود بانکی همراه شود
برای جبران این اثرات منفی سیاست کنترل ترازنامه، انتظار این است که به مرور زمان نرخ سود بانکی کاهش یابد. در نظام بانکداری اسلامی، پرداخت سود به سپرده‌های بانکی باید با کسب سود بانک‌ها از تسهیلات دهی تناسب داشته باشد و در شرایطی که بانک‌ها با کاهش قدرت تسهیلات دهی مواجه شده‌اند و میزان سود آن‌ها از این محل کاهش یافته است، انتظار می‌رود سود پرداختی به سپرده‌ها نیز کاهش یابد؛ چراکه در غیر اینصورت سهم پرداخت سود از خلق پول جدید بانک‌ها به مرور زمان بیشتر و بیشتر می‌شود و کنترل نرخ رشد نقدینگی در آینده را نیز با مخاطره مواجه خواهد کرد. به بیان دیگر اگر تداوم سیاست کنترل ترازنامه بانک‌ها با کاهش نرخ سود بانکی همراه نشود، کاهش قدرت تسهیلات دهی بانک‌ها و در پی آن اثرات رکودی این سیاست بیش از پیش تشدید می‌شود.
از طرف دیگر باید توجه داشت که کاهش نرخ سود بانکی به شکل دستوری شدنی نیست. برای تحقق این مهم بانک مرکزی باید از یک سو اقدام به عرضه ذخایر مورد نیاز در بازار بین بانکی با نرخ مناسب نماید و از سوی دیگر پرداخت سود به سپرده‌های بانکی در بانک‌های زیان ده را به شدت محدود کند. به طور خاص رقابت برای پرداخت سود بالا به سپرده‌های بانکی عموما به بانک‌هایی مربوط می‌شود که در عملیات بانکی زیان ده هستند و پرداخت سود بالا تنها برای عقب‌تر انداختن بحران مالی آن‌ها در دستورکار قرار گرفته است. این روند نه تنها برای بانک زیان ده مطلوب نیست و در آینده بحرانی شدید را دامن گیر آن می‌کند، بلکه با ایجاد رقابت کاذب و افزایش نرخ سود در کل شبکه بانکی، هزینه کل نظام بانکی را افزایش می‌دهد.
انتهای پیام/ پول و بانک
