مسیر اقتصاد/ روسیه ۲۳٫۷ درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد. این کشور بیشترین سهم از میدان‌های گازی جهان را به خود اختصاص داده و یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گاز و محصولات پتروشیمی خوراک گازی به شمار می‌رود. تولید گاز طبیعی روسیه در سال ۲۰۲۱ نسبت به سال ۲۰۲۰ میلادی ۱۰ درصد افزایش یافت و ۷۶۲ میلیارد مترمکعب رسید و داده‌ها نشان می‌دهد تولید گاز طبیعی روسیه در سال جاری میلادی به رکورد تازه ۷۶۳ میلیارد مترمکعب برسد.
روسیه تا ۱۰ سال آینده صادر کننده بزرگ متانول خواهد بود
به واسطه حجم بالای تولید گاز طبیعی، تمرکز اصلی روسیه همواره صادرات آن بوده است. اما با توجه به روند کاهشی صادرات گاز روسیه به اروپا، این کشور در نظر دارد علاوه بر متنوع سازی مقاصد صادراتی خود، بر تولید محصولات پتروشیمی خوراک گازی همچون متانول و آمونیاک سرمایه‌گذاری کند.
در حال حاضر، روسیه حدود ۴ درصد از متانول جهان را تولید می‌کند. مزیت رقابتی اصلی متانول روسی در بازار جهانی قیمت پایین خوراک است. یارانه به تولیدکنندگان روسی متانول در قالب قیمت تنظیم شده گاز داخلی در سال ۲۰۱۸ حدود ۳۸ میلیارد روبل بوده است.
این کشور عمده متانول تولید شده را صادر می‌کند و در زمره بزرگترین صادرکنندگان متانول قرار دارد. روند توسعه زنجیره ارزش متانول در این کشور، عمدتا به دلیل سرما به شکل قابل توجهی مغفول مانده است. در واقع بازار داخلی صنایع پایین‌دست متانول روسیه، با میانگین نرخ رشد سالانه در محدوده ۱.۵ تا ۲ درصد را نمی‌توان به عنوان محرک توسعه بلندمدت صنعت پایین‌دست متانول در نظر گرفت و روسیه حداقل تا ۱۰ سال آینده صادر کننده بزرگ متانول خواهد بود.
کارشناسان روسی انتظار رشد ارزش بازار و رشد صادرات متانول را دارند
در نیمه اول سال ۲۰۲۳، شرکت‌های روسی مجبور به کاهش تولید متانول بودند. کارشناسان دلیل این تصمیم را مجموعه‌ای از عواملی می‌دانند که بر بازار پتروشیمی جهانی تاثیر منفی می‌گذارد. یکی از این عوامل، قطع روابط تجاری روسیه و اروپا است. امکان صادرات محصولات به اروپا به دلیل تحریم ورود کشتی‌های روسی به بنادر اروپا، موجب از دست رفتن بزرگترین بازار روسیه شده است.
دیگر عامل کاهش تولید، کاهش قیمت‌های جهانی متانول در نیمه اول سال ۲۰۲۳ بود. در این شرایط، شرکت‌های روسی مجبور بودند متانول تولید کنند و محصول تولید خود را با حاشیه سود بسیار کمی بفروشند. چراکه توقف تولید و شروع مجدد تولید برای این شرکت‌ها بسیار پر هزینه است و محلی برای ذخیره حجم زیادی از متانول در روسیه وجود ندارد. بنابراین این شرکت‌ها برای مدتی میزان تولید را مقداری کاهش خواهند داد تا وضع بازار متانول بهبود یابد و سپس، میزان تولید را بیش از پیش افزایش می‌دهند. چراکه متانول یک راه موثر به عنوان جایگزین صادرات گاز در روسیه است و کارشناسان روسی انتظار رشد ارزش بازار متانول و صادرات با ثبات این محصول به چین را دارند.
ظرفیت تولید متانول روسیه تا ۲۰۳۰، ۱۹ میلیون تن افزایش می‌یابد
بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده میزان تولید متانول روسیه روند افزایشی دارد و صادرات متانول روسیه جایگزین بخشی از صادرات گاز روسیه خواهد شد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد صادرات متانول روسیه به طور متوسط سالانه ۱.۸ درصد افزایش یابد.
با وجود جهت گیری صادراتی صنعت متانول روسیه، زیرساخت‌های تجارت این ماده در روسیه توسعه پیدا نکرده است و زیرساخت‌های بندر مربوطه برای صادرات متانول توسعه نیافته است. به واسطه شرایط آب و هوایی بسیار سرد، فعالیت‌های لرزه‌ای و کمبود زیرساخت‌ها توسعه واحدهای متانولی در روسیه، مخصوصا مناطق شرقی این کشور که به چین نزدیک تر است، چالش برانگیز است و احداث این واحدها منجر به افزایش قابل توجه هزینه سرمایه‌گذاری اولیه می‌شود.
در بخش غربی روسیه، مسائلی برای حمل و نقل متانول وجود دارد. تنها پایانه حمل و نقل این محصول در بندر وستوچنی[۱] قرار دارد که در حال حاضر برای صادرات فرآورده‌های نفتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه صادرات متانول نیازمند زیرساخت‌های به خصوصی است، این بندر به شکل تخصصی توان پاسخگویی به حجم بالای صادرات متانول روسیه را ندارد.
با وجود همه این مسائل، تاکنون برنامه‌ریزی حدود ۱۴ واحد تولید بزرگ متانول با ظرفیت کل تولید تقریباً ۱۹ میلیون تن در روسیه اعلام شده است که نهایتا تا سال ۲۰۳۰ به بهره برداری خواهند رسید. با بهره برداری از این طرح‌ها میزان صادرات متانول روسیه از ۳.۵ میلیون تن در سال ۲۰۲۳، به حدود ۱۴ میلیون تن خواهد رسید. همچنین این کشور قصد دارد برای سهولت صادرات به چین، زیرساخت‌هایی برای صادرات متانول به صورت زمینی و ریلی ایجاد کند.
منبع: گزارش پژوهشی اندیشکده اقتصاد مقاومتی با موضوع «ارزیابی الگوی توسعه زنجیره ارزش متان در ایران»
پی‌نوشت:
[۱] Vostochny
انتهای پیام/ انرژی
