به گزارش مسیر اقتصاد کشور ایران به دلیل بهره‌مندی از منابع عظیم نفت و گاز این مزیت را دارد که بخش زیادی از نیاز خود به فرآورده‌های نفتی و گازی همچون بنزین را در داخل تولید نماید. تولید بنزین مورد نیاز کشور در داخل، علاوه بر ایجاد اشتغال و ارزش افزوده، موجب بی نیازی ایران از واردات این کالای مهم و استراتژیک خواهد شد.
به گفته مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، در حال حاضر پالایشگاه‌های کشور به طور میانگین روزانه ۶۱ میلیون لیتر بنزین پایه تولید می‌کنند.[۱] اما این میزان تولید بنزین کفاف مصرف داخلی را نمی دهد و هرساله ایران بخشی از نیاز خود به بنزین را از طریق واردات تأمین می‌کند.
علاوه بر این میزان مصرف بنزین در ۵ سال اخیر روندی صعودی داشته است. به طوریکه در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۵ به طور میانگین روزانه حدود ۷۵ میلیون لیتر در داخل کشور مصرف شده است.[۲] به این ترتیب در سال گذشته در حدود ۲۰ درصد بنزین مصرفی کشور از طریق واردات تأمین شده است.
روند صعودی مصرف بنزین موجب شده است میزان واردات بنزین در ۴ سال گذشته بیش از ۶ برابر شده و از میانگین روزانه ۲ میلیون لیتر به بیش از ۱۲ میلیون لیتر افزایش یابد.[۳] بنابراین با احتساب قیمت بنزین وارداتی میتوان گفت برای واردات بنزین مورد نیاز کشور در سال ۱۳۹۵، مبلغی درحدود ۲ میلیارد دلار پرداخت شده است.
در چنین شرایطی که ظرفیت تولید بنزین در داخل وجود دارد و با روند صعودی مصرف بنزین مواجه هستیم، لازم است علاوه بر توجه جدی به نوسازی ساختار پالایشگاه‌های موجود کشور، بر افزایش ظرفیت پالایش و تولید بنزین بیشتر همت گماشته شود.
در این میان تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج فارس و ورود آن به چرخه تولید بنزین کشور میتواند بخش قابل توجهی از بنزین مورد نیاز را پوشش دهد. درخصوص زمان شروع این پروژه نقل قول های زیادی وجود دارد اما روند جدی ساخت این پالایشگاه از سال ۱۳۸۹ و توسط پیمانکاران و مشاورین داخلی و متخصصین و جهادگران قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) آغاز شد.
تا پایان کار دولت دهم، بخش قابل توجهی از پروژه ساخت این پالایشگاه انجام شده بود تا جاییکه وزیر نفت دولت یازدهم در روز رأی اعتماد خود تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج فارس را یکی از اصلی ترین برنامه‌های خود عنوان کرد. اما بعدتر اعلام شد که به دلیل تحریم‌ها تکمیل این پروژه به تأخیر خواهد افتاد.
مسئولین وزارت نفت در طول این سال‌ها، همواره تأکید داشته‌اند که با راه‌اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس نه تنها ایران از واردات بنزین بی نیاز خواهد شد، بلکه با تکمیل فازهای بعدی ایران به باشگاه صادرکنندگان بنزین می‌پیوندد. با اینحال تأخیر در تکمیل بخش‌های باقی مانده از فاز اول این پالایشگاه به طور مکرر تکرار شد تا اینکه بعد از گذشت ۴ سال و نزدیک شدن به اتمام کار دولت یازدهم، هنوز این پالایشگاه در مدار تولید بنزین قرار نگرفته است.
چنانچه طبق قول‌های داده شده فاز اول این پالایشگاه با ظرفیت تولید روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین به زودی به بهره‌برداری برسد، بخش قابل توجهی از نیاز وارداتی بنزین پوشش داده خواهد شد. با اینحال به دلیل رشد فزاینده مصرف بنزین، با بهره‌برداری از این فاز نیز ایران در تولید بنزین خودکفا نخواهد شد.
با بهره‌برداری از فازهای بعدی پالایشگاه ستاره خلیج فارس، در مجموع روزانه ۳۶ میلیون لیتر بنزین به ظرفیت تولید کشور اضافه می‌شود که به طور قطع از نیاز وارداتی بنزین بیشتر است و آن زمان میتوان از خودکفایی در تولید بنزین اطمینان حاصل کرد. علاوه بر این در آن زمان ایران میتواند به صادرکننده بنزین نیز تبدیل شود. اما در شرایطی که افتتاح فاز اول این پالایشگاه با چند سال تأخیر هنوز نهایی نشده است، مشخص نیست فازهای بعدی آن چه زمانی تکمیل خواهند شد.
خام‌فروشی منابع عظیم نفت و گاز کشور و واردات محصولات مصرفی به معنی ایجاد فرصت اشتغال و تولید ارزش افزوده برای دیگر کشورهاست. تقاضای مصرفی داخل کشور بهترین محرک برای ایجاد تولید و اشتغال است و در شرایط فعلی که رکود بر اقتصاد کشور حاکم است و نیروی کار از بیکاری رنج می‌برد، ضروری است مسئولین کشور از فرصت‌های موجود جهت ایجاد اشتغال و تولید ارزش افزوده استفاده نمایند.
بنابراین افزایش ظرفیت پالایش میعانات گازی با هدف افزایش ظرفیت تولید بنزین در داخل کشور یکی از اقدامات اساسی در راستای افزایش تولید و بی نیازی از واردات است. در این راستا لازم است فازهای بعدی پالایشگاه ستاره خلیج فارس نیز به سرعت تکمیل و وارد چرخه تولید بنزین کشور شوند تا علاوه بر افزایش امنیت تأمین بنزین مورد نیاز کشور، شرایط برای صادرات این فرآورده راهبردی فراهم شود.
پینوشت:
[۱] http://www.farsnews.com/13951113000441
[۲] http://www.farsnews.com/13951005000517
[۳] https://masireqtesad.ir/15714/
