مسیر اقتصاد/ در سال‌های اخیر سیاستگذاری در حوزه نهادهای عمومی غیردولتی در برخی موارد به دلیل عدم شفافیت و فقدان اطلاعات، با مشکلات بسیاری همراه بوده و تلاش قانونگذار در تعیین محدوده مشخصی برای فعالیت نهادهای مذکور، در عمل به موفقیت چندانی دست پیدا نکرده است. دستیابی به اطلاعات درخصوص مالکیت و سهامداری نهادهای عمومی غیردولتی در بازارهای مختلف و شرکت‌های زیرمجموعه اولا فضای سیاستگذاری در حوزه نهادهای مذکور را شفاف کرده و ثانیا امکان رصد اجرای قانون را فراهم می‌کند. در این راستا سهم نهادهای عمومی غیردولتی و دولت در بازار پالایش نفت مورد بررسی قرار گرفته است.
رتبه اول شرکت پالایش میعانات گازی خلیج فارس بر اساس عملکرد سال ۱۴۰۰
شرکت‌های پالایش نفت در گروه «فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته ای» بازار بورس دسته‌بندی می‌شوند. از ۱۰ شرکت پالایش نفت فعال، ۴ شرکت غیربورسی هستند. براساس صورت‌های مالی شش ماهه اول سال ۱۴۰۱، شش شرکت بورسی پالایش نفت همگی سودده بوده‌اند. اطلاعات مربوط به ظرفیت اسمی و عملکرد شرکت‌های پالایش نفت (میزان خوراک دریافتی) در جدول زیر آمده است.
بر اساس جدول بالا، شرکت پالایش نفت آبادان با ظرفیت اسمی پالایش ۳۹۰ هزار بشکه نفت خام در روز در جایگاه اول قرار گرفته و پالایش نفت کرمانشاه با ظرفیت اسمی پالایش ۲۲ هزار بشکه نفت خام در روز، کمترین ظرفیت پالایشی و تولید فرآورده‌های نفتی را در بین ۱۰ شرکت پالایشی داراست. اما بر اساس عملکرد سال ۱۴۰۰، شرکت پالایش میعانات گازی خلیج فارس در رتبه اول قرار گرفته و پالایش نفت آبادان در جایگاه بعدی قرار می‌گیرد.
از ۱۰ پالایشگاه کشور ۴ پالایشگاه غیربورسی است
بنابراین از ۱۰ پالایشگاه کشور ۶ پالایشگاه بورسی بوده و پالایشگاه‌های مهمی همچون پالایش نفت آبادان و نفت ستاره خلیج فارس که در مجموع بیش از ۳۰ درصد از ظرفیت پالایش نفت خام و میعانات گازی کشور را به عهده دارند، غیربورسی هستند.
گفتنی است شرکت‌های پالایش نفت ۲ نوع خوراک نفت خام و میعانات گازی دریافت می‌کنند. در سال ۱۴۰۰ برخی از شرکت‌های پالایش نفت نظیر شیراز، لاوان و بندرعباس هر دو نوع خوراک را دریافت کرده اما در برخی دیگر نظیر شرکت‌های پالایش نفت تهران و شازند تنها نفت خام دریافت کردند. شرکت پالایش میعانات گازی خلیج فارس (نفت ستاره خلیج فارس) نیز تنها میعانات گازی را پالایش می‌کند. بنابراین منظور از ظرفیت اسمی یا عملکرد شرکت‌های پالایش نفت در جدول زیر، میزان خوراک دریافتی آنها بر اساس نفت خام، میعانات گازی یا هر دوی آنهاست.
صنعت پالایش کشور در اختیار دولت و نهادهای عمومی غیردولتی است
صنعت پالایش کشور عمدتا در اختیار دولت و نهادهای عمومی غیردولتی است و بخش خصوصی سهم ناچیزی از صنعت مذکور را در اختیار دارد. به غیر از پالایشگاه کرمانشاه که ۸۰ درصد سهام آن در فرایند خصوصی‌سازی به بخش خصوصی واگذار گردید، ۹ پالایشگاه دیگر در مالکیت دولت و نهادهای عمومی غیردولتی قرار دارد. یکی از دلایل این مسئله، تامین مالی بالای مورد نیاز برای فعالیت در این صنعت است.
دولت از طریق شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، سازمان تامین اجتماعی از طریق شرکت سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تأمین (تاپیکو)، سهام عدالت، سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح (ساتا) از طریق شرکت‌های سرمایه‌گذاری تجاری شستان و غدیر، صندوق بازنشستگی و از کارافتادگی بانک‌های ملی و بانک‌های ادغام شده از طریق شرکت سرمایه‌گذاری غدیر، صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت از طریق شرکت سرمایه‌گذاری اهداف و هیئت امنای صرفه‌جویی ارزی از طریق شرکت آوای پردیس سلامت از بازیگران اصلی بازار پالایش نفت هستند.
منبع: گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شماره مسلسل: ۱۹۲۷۱
انتهای پیام/ دولت و حکمرانی
