۰۲ آذر ۱۴۰۳

رهبر معظّم انقلاب: علاج برون رفت از مشکلات کشور «اقتصاد مقاومتی» است.

شناسه: ۱۶۹۲۱ ۰۴ اردیبهشت ۱۳۹۶ - ۱۱:۳۸ دسته: دیگر رسانه‌ها
۰

روند استفاده از ارزهای ملی برای تعاملات خارجی رو به گسترش بوده و کشورهای متعددی در تلاشند چنین مراوداتی را توسعه دهند.

به گزارش مسیر اقتصاد  به نقل از فارس، روز گذشته در روزنامه دنیای اقتصاد مطلبی با عنوان «واقعیت پیمان‌های ارزی» منتشر شد که در آن تنها به یکی از کاربردهای پیمانهای دوجانبه (استفاده بعنوان ذخیره ارزی در شرایط اضطراری) اشاره شد اما سایر کاربردهای مهم آن مغفول ماند.

با مطالعاتی که توسط نهادهای پژوهشی در داخل کشور صورت گرفته است، به صورت گذرا به چند کاربرد مهم پیمان پولی (استفاده همزمان از پول ملی کشورهای مبدا و مقصد در تعاملات مالی دوجانبه) توسط کشورهای مطرح جهان می پردازیم.

اهداف کشورها از ورود به چنین تعاملاتی، عمدتا در دسته­ های زیر قرار می­گیرد:

۱.بین‌­المللی کردن پول ملی (چین و برزیل)؛

۲.کاهش فشار ناشی از نقدینگی به پول کشور مقابل در زمان بحران (کشورهای صنعتی)

۳.تنوع گرایی در پرداخت‌های بین‌المللی (کره جنوبی)

۴.مدیریت موثر نرخ ارز با کاهش تقاضا برای ارزهای پرقدرت (ترکیه، پاکستان،هند و دیگر کشورها)

۵. کاهش مشکلات ناشی از تحریم بانکی (روسیه)

در ادامه هر یک از این دسته ها بررسی می شود:

۱- چین – بین المللی کردن یوآن: بانک مرکزی این کشور از سال ۲۰۰۱ به بعد بین‌­المللی کردن رنمینبی (RMB Internationalization) را در دستور کار خود قرار داد تا یوان چین را بعنوان یک ارز مهم بین‌­المللی در سبد پرداختهای تجاری کشورها قرار دهد. بانک مرکز چین از روشهای متعددی برای بین‌­المللی کردن یوآن استفاده کرد که مهمترین آنها استفاده از پیمان دوجانبه پولی و ایجاد مراکز پایاپای یوآن (Yuan Clearing Hub) بود.

از لحاظ آماری، تاکنون بانک مرکزی چین  ۴۱ قرارداد شبیه پیمانهای پولی دوجانبه (Bilateral Currency Swap Agreement) امضاء کرده که آخرین آن با سقف ۲.۷ میلیارد دلار با مصر در دسامبر ۲۰۱۶ بود. جالب اینکه در لیست پیمانهای چین از کشورهای توسعه یافته مانند سوئیس، کانادا و بریتانیا تا کشورهای کمتر توسعه یافته و با تورم بالا مانند بلاروس، آرژانتین و نیجریه وجود دارد که نشان از قابلیت تطبیق­‌پذیری استفاده از این ابزار دارد.

علاوه بر این، این کشور با ایجاد ۱۲ مرکز پایاپای یوآن موفق شده است یوآن را در سبد ارزی بیش از ۱۸۰۰ نهاد مالی در بیش از ۱۰۰ کشور جهان قرار دهد. در سال ۲۰۱۴، بانک مرکزی چین برای اولین بار اعلام کرد که بیش از یک چهارم از پرداختهای تجارت خارجی چین – معادل ۱.۶ تریلیون دلار؛ ۱۶ برابر کل تجارت خارجی ایران – با یوان تسویه شده است. یوان چین در سال ۲۰۱۱ در جایگاه هفدهم ارزهای پراستفاده قرار داشت که در سال ۲۰۱۶ به جایگاه پنجم رسید. در نتیجه، صندوق بین‌­المللی پول نیز یوآن را در سبد محاسبه SDR قرار داد.

۲- کشورهای صنعتی – کاهش فشار ناشی از نقدینگی به پول کشور مقابل در زمان بحران: بانک مرکزی کشورهای ژاپن، سوئیس، کانادا، اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۰ قراردادهایی را به صورت دوجانبه با فدرال رزرو نیویورک امضاء کردند تا در کمبود نقدینگی به پول ملی کشور مقابل، از این قرارداد استفاده نمایند. متن قرارداد این مراودات در سایت رزرو بانک نیورویک قابل مشاهده است.

۳- کره جنوبی – تنوع گرایی در روشهای پرداخت خارجی: کشور پیشرو دیگر در این زمینه کره­‌جنوبی است که تاکنون با کشورهای متعددی چنین قراردادهایی را (با عنوان Currency Swap-financed Trade Settlement Facility) امضاء کرده است. مدل مورد استفاده در قرارداد دوجانبه بین کره جنوبی و چین توسط مدیر سابق اداره بین الملل بانک مرکزی کره جنوبی است. در اکثر مطالب منتشره توسط نهادهای مالی کره جنوبی، هدف کاهش وابستگی به ارزهای دلار مطرح شده است.

۴- ترکیه، پاکستان، هند و دیگر کشورها – مدیریت موثر نرخ ارز با کاهش تقاضا برای ارزهای پرقدرت: بعضی از کشورهایی که در معرض نوسانات مستمر نرخ ارز قرار دارند، همزمان با افزایش تقاضا برای ارز در تامین منابع ارزی (عمدتا دلاری) دچار مشکل می­شوند. یکی از ابزارهای موثر برای انجام واردات، قرض گرفتن از بانک مرکزی کشور مبدا واردات است. با این رویه تامین واردات با پول ملی کشور مقابل انجام شده و به قسمتی از تقاضای موثر برای ارز پاسخ داده می‌­شود. در مقابل نیز به صادرکننده پول ملی پرداخت می شود. آقای اردوغان تاکنون بیش از ۴ بار در رسانه ها در خصوص استفاده از پولهای ملی در تجارت با ایران سخن گفته است.

۵- روسیه – کاهش مشکلات ناشی از تحریم بانکی: بعد از اعمال تحریمهای بانکی غرب علیه روسیه، این کشور وارد مراودات دوجانبه با پولهای ملی با کشورهایی متعددی از جمله چین، هند، ترکیه، آرژانتین، مصر، پاکستان، ویتنام و اندونزی و آذرباییجان شده است. آقای پوتین در سفر قبلی خود به تهران، به صراحت در کنفرانس خبری مشترک با دکتر روحانی به استفاده از پولهای ملی در تجارت دوجانبه اشاره کرده است. با استفاده از این روش، عملا نیازی به استفاده از یوترن دلار و سامانه­های مشابه آن وجود نخواهد داشت؛

ملاحظه می­شود که بر خلاف اظهارات مطرح در یادداشت دنیای اقتصاد، روند استفاده از ارزهای ملی برای تعاملات خارجی رو به گسترش بوده و کشورهایی متعددی در تلاشند چنین مراوداتی را توسعه دهند. موضوع پیمانهای دوجانبه دارای ابعاد متعددی است که پرداختن به آنها در این یادداشت نمی گنجد. ابعادی مانند سقف مقداری پیمان پولی، مدل پوشش ریسک در حالت نرخ شناور، سقف زمانی، سقف برداشت یکجانبه، تنوع خدمات قابل ارایه، تعیین واحد محاسبات، کارمزد طرفین و بانکهای تجاری، جزئیات سامانه بین بانکی مشترک، مسائل ساختاری و مانند آن.

پیمان دوجانبه پولی موضوع جدید نیست این پیمانها بدون حضور ایران شروع شده و توسعه یافته اند و در آینده نیز بر تعداد و حجم آنها افزوده خواهد شد. حال باید دید که آیا ایران نیز در باشگاه کشورهای دارای پیمان پولی، ورود جدی خواهد داشت و آیا شاهد این خواهیم بود که ریال ایران نیز حداقل در سطح منطقه حرفی برای گفتن داشته باشد؟



جهت احترام به مخاطبان فرهیخته، نظرات بدون بازبینی منتشر می شود. لطفا نظرات خود را جهت تعميق و گسترش بحث ارائه نمایید. نظرات حاوی توهين، افترا و تهمت به ديگران پاک می شود.