به گزارش مسیر اقتصاد کمتر از یک ماه قبل پانزدهمین اجلاس سران بریکس در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی در ۲۳ اوت ۲۰۲۳ برگزار شد. این نشست توجه بسیاری را به خود جلب کرد، زیرا اینگونه اتحادها نقش مهمی در پیکربندی خطوط ژئوپلیتیکی دارند. بریکس در سال ۲۰۰۹ با چهار کشور برزیل، روسیه، چین و هند تاسیس شد. گنجاندن آفریقای جنوبی در سال ۲۰۱۰ منجر به گسترش این سازمان برای نخستین بار شد و به BRICS تغییر نام داد. جان اونیل، اقتصاددان در گلدمن ساکس، ایده BRIC را برای اولین بار در سال ۲۰۰۱ مطرح کرد. گلدمن ساکس پیش بینی کرد که اقتصاد بازارهای نوظهور چهار عضو این ائتلاف، تا سال ۲۰۵۰ بر اقتصاد جهانی مسلط و بریکس به عنوان یک بلوک مهم اقتصادی و سیاسی ظهور خواهد کرد.
دلیل افزایش اهمیت بریکس و تمایل کشورها به آن
اجلاس اخیر بریکس توجه بسیاری را در سراسر جهان به خود جلب کرد زیرا ایده معرفی یک ارز واحد جایگزین برای تجارت بین کشورهای عضو را مورد بررسی قرار داد. این ابتکار دارای پتانسیل به چالش کشیدن جهان تحت رهبری ایالات متحده را است. کشورهای بریکس مجموعاً تولید ناخالص داخلی بیشتری نسبت به کشورهای G۷ دارند. کشورهای عضو این گروه نیز بیش از ۲۶ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را به خود اختصاص می‌دهند. علاوه بر این، بریکس مجموعاً ۴۱ درصد از جمعیت جهان را در خود جای داده و در صندوق بین المللی پول نیز ۱۵ درصد از قدرت رای را در اختیار دارند. به دنبال تغییر نظم جهانی به رهبری ایالات متحده و قدرت‌یابی بیشتر جنوب جهانی، این مجمع خود را برای گسترش بیشتر آماده کرده است. البته شش عضو جدید شامل مصر، عربستان، امارات، ایران، آرژانتین و اتیوپی در پانزدهمین اجلاس سران بریکس به این گروه افزوده شدند و تمایل ۴۰ کشور دیگر به عضویت در بریکس نشان‌دهنده اهمیت روزافزون آنها در سطح جهانی است.
رهبران و سیاستگذاران پاکستان نه تنها باید منافع اقتصادی بالقوه را در نظر بگیرند، بلکه باید پیامدهای دیپلماتیک را نیز واکاوی کنند. این کشور به طور جدی در حال بررسی چشم انداز پیوستن به بلوک است. به نظر می‌رسد که منافع اقتصادی پیوستن به بریکس برای پاکستان بر چالش‌های ناشی از به دست آوردن عضویت آن بچربد. این کشور می‌تواند وابستگی تجاری خود به ایالات متحده را کاهش دهد، زیرا عضویت در BRICS سرمایه گذاری‌های جدیدی را برای پاکستان ایجاد می‌کند تا تجارت خود را متنوع کند. این بلوک برای حمایت اقتصادی از اعضای خود دو نهاد ایجاد کرد که شامل «قرارداد ذخایر مشروط» (CRA) و «بانک توسعه جدید» (NDB)، بوده که اهمیت بسیاری دارد. اساس قرارداد ذخایر مشروط کمک به کشورهای عضو در غلبه بر چالش‌های تراز پرداخت کوتاه‌مدت بوده، زیرا دارای پایه سرمایه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلاری است. از سوی دیگر، NDB برخلاف صندوق بین المللی پول (IMF) بدون شرایط سختگیرانه به اعضای بریکس کمک مالی می‌کند.
دلیل گرایش پاکستان به کشورهای بلوک بریکس
منطق بریکس بر همکاری جنوب-جنوب و افزایش نفوذ اقتصادهای نوظهور در سراسر جهان استوار است. با این حال، چین و هند بر سر ایده گسترش بریکس با هم اختلاف دارند و رد درخواست عضویت احتمال پاکستان توسط هند، می‌تواند برای چین ناخوشایند باشد. بنابراین هیچ درخواست رسمی برای عضویت در این گروه نداشته، زیرا عضویت پاکستان در بریکس می‌تواند منافع استراتژیک هند را مختل کند. باید توجه داشت که دلیل ورود هند به این گروه مقابله با هژمونی چین در سازمان بوده که احتمالا با عضویت پاکستان مختل شود. پاکستان مدافع سرسخت جهان چندقطبی است. عضویت در بریکس آن را در کنار سایر کشورهایی که ایدئولوژی های مشابهی دارند قرار می‌دهد. همچنین، اتحاد پاکستان با اقتصادهای نوظهور برای شکوفایی آن ضروری است. این کشور در حال حاضر از روابط صمیمانه با برخی از کشورهای عضو بریکس برخوردار است. چین و پاکستان به واسطه کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) که پروژه شاخص طرح کمربند و جاده (BRI) است، روابط نیرومندی دارند. پاکستان و روسیه نیز اخیرا به دلیل تغییر پویایی‌های منطقه‌ای و جهانی، چشم انداز سیاست خارجی خود را نسبت به یکدیگر مورد ارزیابی مجدد قرار داده‌اند. علاوه بر این، روسیه می‌تواند به پاکستان در دستیابی به بازارهای آسیای مرکزی کمک کند، که تجارت و اقتصاد این کشور را تقویت می‌کند.
این کشور همچنین برای تامین نیازهای اقتصادی، انرژی و دفاعی اسلام آباد، تسلیحات همراه با نفت ارزان در اختیار پاکستان قرار می دهد. عربستان سعودی و پاکستان نیز از روابط دوجانبه صمیمانه‌ای برخوردارند، زیرا پاکستان تراز پرداخت‌های خود را از طریق سرمایه‌گذاری‌های ریاض تقویت کرده است. عضویت در بریکس این روابط را با پاکستان بیشتر خواهد کرد. همچنین اسلام آبادی می‌تواند با پیوستن به این بلوک به بازارهای برزیل و آفریقای جنوبی نیز دسترسی داشته باشد. از همین روی، پاکستان روابط خوبی با سایر اعضای بریکس دارد. با این حال، هند تنها کشوری است که می‌تواند مخالف پیوستن پاکستان به بریکس شود. بنابراین، پاکستان باید سیاست خارجی محتاطانه در قبال هند اتخاذ کرده تا فضایی از سود و همکاری متقابل ایجاد شود.
نقش پررنگ بریکس در تجارت خارجی پاکستان
سهم بزرگی از تجارت پاکستان در چارچوب بریکس انجام می‌شود که نشان دهنده اهمیت این بلوک برای تجارت این کشور است. تقریباً ۳۵.۲ درصد از واردات و ۱۱.۱ درصد از صادرات کل پاکستان با کشورهای بریکس بوده است. پاکستان می‌تواند هدف سیاست خارجی خود برای تغییر از ژئوپلیتیک به ژئواکونومیک را منطقی کند، زیرا بریکس منافع آن را چندین برابر خواهد کرد. همچنین، عضویت در بریکس به تقویت وجهه پاکستان در سطح جهانی با ایجاد روابط تجاری مبتنی بر کشورهای عضو کمک خواهد کرد.
همچنین کاهش اتکای پاکستان به نهادهای غربی و ایالات متحده، آن را به سمت تدوین یک سیاست خارجی مستقل سوق خواهد داد. با این حال، برای غلبه بر موانع پیوستن به بریکس، پاکستان باید تصمیمات سیاست خارجی محتاطانه‌ای اتخاذ کرده تا نگرانی‌های دیگر اعضا را از طریق دیپلماتیک برطرف و روابط صمیمانه با هند برقرار کند. این کشور همچنین باید روابط خود را با اروپا و ایالات متحده از طریق دیپلماسی هوشمندانه متعادل کند. همچنین باید پایه مالیاتی خود را گسترش دهد، اصلاحات حاکمیتی را اجرا و صادرات خود را افزایش دهد تا ضمن درخواست عضویت در بریکس، یک اساس اقتصادی قوی ایجاد کند. در مجموع، پیوستن به بریکس شکوفایی اقتصادی و رفاه پاکستان را در پی خواهد داشت، زیرا این بلوک می‌تواند در آینده به ستون محکم در رشد جهانی تبدیل شود. این کشور باید به طور جدی در مورد چشم انداز پیوستن به بلوک فکر کند تا از نفوذ رو به گسترش آن بهره مند شود.
منبع: چشم‌انداز جدید شرقی
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
