مسیر اقتصاد/ توکیو پایتخت ژاپن و مرکز اقتصادی این کشور است که در شمال خلیج توکیو و ساحل مرکزی هونشو، بزرگترین جزیره ژاپن قرار دارد. بر خلاف تصور عموم، شهر توکیو را نمی‌توان پرجمعیتترین شهر جهان دانست، زیرا این شهر ۶۲۱ کیلومترمربع وسعت و حدود ۹ میلیون نفر جمعیت دارد یعنی وسعت و جمعیتی نزدیک به شهر تهران که در رتبه ۳۲ جهان است. [۱] توکیو برای کنترل جمعیت تبدیل به منطقه توکیو شده است و تصور پرجمعیتترین شهر جهان از آن یک اشتباه مصطلح است. در اصل توکیو را می‌توان پرجمعیتترین منطقه شهری جهان دانست. برای کنترل تراکم جمعیتی توکیو، این شهر با شهرها و استان‌های اطراف به‌واسطه توسعه حملونقل و راه‌ها پیوند یافته و منطقه ملی توکیو را تشکیل داده است که شهر توکیو و کلان‌شهر توکیو تنها در بخشی از آن قرار گرفته است.
ایجاد منطقه شهری توکیو با حفظ هسته اصلی شهر
شهر توکیو که مرکز اصلی منطقه را تشکیل می‌دهد، ابتدا دهکده ماهیگیری کوچکی بوده که در طی سالیان به شهر تبدیل شده است. توکیو در قرن هجدهم میلادی یکی از بزرگترین شهرهای جهان به‌حساب می‌آمده و در قرن نوزدهم با جمعیتی بیش از ۱۰۰۰۰۰۰ نفر یکی از بزرگترین شهرهای جهان شناخته شده است.
شهر توکیو از ۲۳ بخش تشکیل می‌شود که با وسعت ۶۲۱ کیلومترمربع و جمعیت ۹.۲۵۶ میلیون نفر (در ۲۰۱۵) حدود ۱۵۰ نفر در هکتار تراکم دارد. بیشتر این منطقه را کاربری‌های عمومی تشکیل می‌دهد و قلب پایتخت ژاپن است. در بخش مرکزی شهر مراکز عمومی و اداری قرار دارد و هرچه به حاشیه نزدیک‌تر شویم فضاهای مسکونی بیشتر می‌شود. [۲]
مساحت ۶۰ برابری منطقه توکیو نسبت به شهر توکیو
منطقه توکیو را می‌توان به ۴ بخش اصلی تقسیم کرد، بخش اول شهر توکیو است که به آن پرداخته شد و سه بخش دیگر کلان‌شهر توکیو، توکیو بزرگ و منطقه پایتخت ملی توکیو است که تمام منطقه را شامل می‌شود.
کلان‌شهر توکیو حدود ۳ برابر شهر توکیو وسعت دارد و با جمعیت ۱۳.۴۷۹ نفر (در ۲۰۱۵)، تراکم ۷۴ نفر در هکتار دارد. ناحیه کلان‌شهری خود متشکل از سه بخش است که چندین شهر را شامل می‌شود و ارتباط گسترده‌ای با بخش اصلی توکیو دارد.
بخش توکیوی بزرگ ۱۳.۵۰۰ هزار کیلومترمربع وسعت دارد، با جمعیت ۳۶ میلیون نفر و منطقه یا پایتخت ملی توکیو که در طی چند سال گسترش یافته شامل چند شهر و استان می‌شود، همگی با کلان‌شهر در ارتباط هستند.
منطقه پایتخت ملی نزدیک به ۴۰ میلیون نفر جمعیت، ۳۷ هزار کیلومترمربع وسعت دارد، با میانگین تراکم جمعیتی نزدیک به ۱۰ نفر در هکتار که با درنظرگرفتن جمعیت و تراکم بالای بخش ویژه شهر توکیو قابل‌توجه است. [۲]
توسعه منطقه‌ای و برنامه‌ریزی کالبدی، راهبرد کاهش تراکم جمعیتی توکیو
برنامه‌ریزی منطقه‌ای روابط میان برنامه‌ریزی محلی و ملی را بررسی می‌کند و بدون توجه به برنامه‌ریزی منطقه‌ای این ارتباط شکل نمی‌گیرد. با پرداختن به این سه سطح از برنامه‌ریزی می‌توان شرایط توسعه و تعامل فضایی را محقق کرد. نقش اصلی برنامه‌ریزی منطقه‌ای در سه عامل اقتصادی، اجتماعی و زیستی است که به نظر می‌رسد با توسعه شهر توکیو و رسیدن به منطقه ملی توکیو این برنامه‌ریزی به شکلی موفق صورت‌گرفته است.
مطالعه‌‌ای که توسط تاکاشی کمورا در دانشگاه ژاپن انجام شده است تراکم جمعیتی توکیو را در ۱۹۳۵ نشان می‌دهد. بخشی از این ناحیه در ۱۹۳۵ بیش‌از ۱۶۰ نفر در هکتار بوده، اما با تشکیل منطقه توکیو و توسعه حملونقل و راه‌ها، تراکم جمعیتی کنترل شده و شرایط ادامه حیات این شهر فراهم می‌شود. [۳]
از طرفی دیگر این منطقه پیشرفت‌های قابل‌توجهی در زمینه اقتصادی داشته است و توکیو به‌عنوان یک شهر اقتصادی شناخته می‌شود که از نظر تولید ناخالص داخلی با ۱۶۰۰ میلیارد دلار در رتبه اول جهان قرار دارد. نیویورک با ۱۴۰۰ میلیارد دلار در جایگاه دوم قرار دارد و توکیو نیم قرن است که جایگاه اول را به خود اختصاص داده است. [۴]
البته باید توجه داشت شهرهای این منطقه علاوه بر برنامه‌ریزی منطقه‌ای، ایفای نقش منطقه‌ای و ارتباط با شهرهای اطراف و تشکیل یک سیستم منطقه‌ای، هرکدام برنامه‌ریزی ویژه‌ای دارند که به مسائل و راهبردهای درون‌شهری می‌پردازد.
منابع:
[۲] مرکز آمار ژاپن، مطالعه مرکز خدمات اطلاعات فضایی، دانشگاه توکیو
[۳] T. Kirimura, “An Examination of the Distribution of White-Collar Worker Residences in Tokyo and Osaka during the Modernizing Period,” International Journal of geo-infofmation, 2019
[۴] fincity.tokyo
انتهای پیام/مسکن
