مسیر اقتصاد/ استخراج نفت عمدتا با خروج گاز همراه است و در پالایشگاه‌های فاقد زیرساخت لازم، این گاز غیرقابل استفاده است و در واقع سوزانده می‌شود. سوزاندن گازهای همراه یا همان فلرینگ، ممکن است به صورت سوزاندن گاز در مشعل یا در سطح زمین در یک گودال زمینی انجام شود.
میزان سوزاندن گازهای همراه در ایران بیشتر از صادرات گاز است
با توجه به ساختار تأسیسات نفتی کشور، میزان سوزاندن گازهای همراه در ایران بسیار زیاد است. درحالی که صادرات سالانه گاز ایران، در حدود ۱۷.۳ میلیارد مترمکعب است، سالانه ۱۸.۵ میلیارد مترمکعب گاز همراه سوزانده می‌شود. این میزان دو برابر فلرینگ در آمریکا و ونزوئلا است و علاوه‌بر زیان اقتصادی و از بین رفتن ثروت ملی، مسائل محیط‌زیستی را به همراه دارد.
در حال حاضر، با وجود ناترازی گاز در کشور، فراهم بودن امکان صادرات و لزوم توسعه زنجیره ارزش در کشور، جمع‌آوری گازهای همراه به عنوان یکی از راه‌حل‌های افزایش عرضه گاز طبیعی باید مورد توجه قرار گیرد. در حقیقت جمع‌آوری و استفاده از گازهای همراه به عنوان خوراک در پالایشگاه‌های گاز، می‌تواند بیش از ۵۰ میلیون مترمکعب در روز به حجم تولید گاز طبیعی کشور اضافه کند و نقش موثری در کاهش ناترازی ۳۰۰ میلیون مترمکعبی داشته باشد.
علاوه‌براین، گازهای همراه جمع‌آوری شده دارای ترکیبات با ارزشی همچون اتان، پروپان، بوتان و پنتان است که بازار داخلی و صادراتی قابل توجهی دارند و می‌توانند به عنوان خوراک در واحدهای الفین مورد استفاده قرار بگیرند و موجب تأمین پایدار خوراک صنعت پتروشیمی شوند.
عدم تکمیل اکثر طرح‌های جمع‌آوری گازهای همراه در یک دهه گذشته
براساس ضرورت جمع‌آوری گازهای همراه در کشور، طرح‌های کوتاه مدت و بلند مدتی برنامه‌ریزی شده است. اجرای این طرح‌ها از سال ۱۳۹۲ آغاز شد و در سال ۱۳۹۶ متناسب با قانون برنامه ششم، با هدف تسریع در فرآیند احداث طرح‌ها، تصمیم به واگذاری این طرح‌ها گرفته شد. اما برخلاف برنامه‌ریزی صورت گرفته، تعداد زیادی از پروژه‌های جمع آوری گازهای همراه، پیشرفت چندانی نداشته و براساس شواهد همچنان بخش زیادی از گازهای همراه در حال سوختن است.
از میان پروژه‌های کوتاه‌مدت برای جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه، تنها طرح‌های مارون ۶ و ۳، منصوری و پارسی‌کلستر به بهره‌برداری رسیده و در حدود ۴۰ میلیون فوت مکعب در روز از گازهای همراه را جمع آوری می‌کند. اما مابقی طرح‌های کوتاه‌مدت همچون نفت‌شهر/سومار، سروستان/سعادت‌آباد، چشمه‌خوش و غرب‌کارون با هدف جمع آوری ۱۲۵ میلیون فوت مکعب در روز، تاکنون به بهره‌برداری نرسیده است.
فعالیت ۵۰ درصدی پالایشگاه بیدبلند به دلیل عدم تکمیل طرح‌های جمع‌آوری گازهای همراه
با گذشت حدود ۱۰ سال از تعریف طرح‌های بلند مدت جمع آوری گازهای همراه، تعدادی از این طرح‌ها هنوز به بهره‌برداری نرسیده و سرمایه ملی کشور همچنان درحال سوختن است. به‌عنوان نمونه باید عمده خوراک گاز پالایشگاه بیدبلند خلیج فارس به‌عنوان بزرگ‌ترین تأسیسات جمع‌آوری و فرآورش گازهای همراه نفت کشور، از طریق جمع‌آوری گازهای همراه در شرق کارون تأمین شود.
در صورتی که این مجتمع با ظرفیت کامل فعالیت کند، سالانه یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار برای کشور درآمدزایی خواهد داشت. این در حالی است که این پالایشگاه به دلیل عدم تکمیل طرح‌های جمع‌آوری، با کمتر از نیمی از ظرفیت خود درحال فعالیت است.
تعیین جریمه ۵۰۰۰ ریالی به ازای هر مترمکعب فلرینگ در قانون بودجه ۱۴۰۲
با توجه به عدم رسیدگی و اجرای طرح‌های جمع‌آوری گازهای همراه در کشور و لزوم جلوگیری از هدر رفت گاز، در قانون بودجه ۱۴۰۲ تصویب شده است که به ازای هدررفت هر مترمکعب گاز فلر ناشی از فعالیت کلیه واحدهای عملیاتی شرکت‌های تابعه وزارت نفت، معادل پنج هزار ریال از محل منابع داخلی وزارت نفت به‌صورت ماهانه به حساب بهینه‌سازی مصرف انرژی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز شود.
با وجود این جریمه، وزارت نفت ملزم خواهد شد تا نسبت به تکمیل پروژه‌های جمع‌آوری گازهای همراه در سریع‌ترین زمان اقدام و از هدر رفت سرمایه‌های ملی جلوگیری کند. هرچند این روند تاکنون به صورت جدی پیگیری نشده است و برنامه‌ریزی صورت گرفته با روند مطلوب فاصله زیادی دارد.
انتهای پیام/ انرژی
