به گزارش مسیر اقتصاد ابتکار کمربند و جاده (BRI) یا راه ابریشم جدید چین، یک راهبرد زیرساختی و توسعه‌ای با هدف اتصال آسیا، آفریقا و اروپا از طریق شبکه‌ای از مسیرهای تجاری زمینی و دریایی است که به عنوان نقطه عطف سیاست خارجی چین در سال ۲۰۱۳ راه اندازی شد. همچنین از سوی بسیاری از غربی‌ها، به ویژه ایالات متحده، به عنوان تلاش پکن برای تغییر شکل ترتیبات سیاسی منطقه‌ای تلقی می‌شود. در این میان، باید به تأثیر BRI در غرب آسیا توجه کرد. این منطقه شامل طبقه متوسط رو به رشد و مسیرهای کلیدی بین المللی انرژی و تجارت دریایی است. بنابراین، سرمایه‌گذاری بالای چین در غرب آسیا از طریق BRI، نگرانی ویژه برای واشنگتن در پی دارد.
اهمیت ابتکار کمربند و جاده برای غرب آسیا
BRI مجموعه‌ای از پروژه‌ها (زیرساخت‌های فیزیکی و دیجیتالی سنتی) است که برای اتصال و ادغام کشورهای همسو، شهرها و بازارها طراحی شده‌اند. غرب آسیا به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک مطلوب و ادغام در بخش‌های کلیدی اقتصاد جهانی نقش اساسی در چارچوب BRI چین دارد. در نتیجه، چین حضور تجاری عمیقی در شهرهای بندری و پارک‌های صنعتی ایجاد کرده است که خلیج فارس را به دریای عرب، سرخ و مدیترانه متصل می‌کند. بسیاری بر این باورند که چین از این طریق منابع انرژی خود را تضمین، تجارت خود را گسترش و جای پایی خود در منطقه را محکم می ند.
مشارکت چین در غرب آسیا را می‌توان به دو عامل محوری نسبت داد. نخست، به عنوان یک قدرت بزرگ در داخل و سایر کشورها به رسمیت شناخته شود. غرب آسییا یک منطقه استراتژیک مهم است و تعامل چین راهی برای افزایش نفوذ و سهم آن در نظم جهانی تلقی می‌شود. دوم، هدف آن تامین منافع اقتصادی خود در منطقه از طریق چارچوب BRI و دسترسی مستمر به منابع انرژی بوده که شدیدا به آن وابسته است. بنابراین BRI ابزاری برای چین جهت افزایش صادرات کالا، کاهش تنش تجاری، بهبود دسترسی به منابع طبیعی، ایجاد زنجیره تامین و فرصت‌هایی برای شرکت‌های چینی جهت سرمایه‌گذاری در خارج و فروش کالا و خدمات است.
چون BRI، ابتکار بلندمدتی است که در سال‌های آینده به تکامل خود ادامه خواهد داد، پکن باید موفقیت و تأثیر پروژه‌های خود در غرب آسیا را به دقت ارزیابی کند. موفقیت پروژه در این منطقه به عوامل متعددی از جمله ثبات اقتصادی و سیاسی منطقه، کیفیت پروژه‌های BRI و تمایل کشورهای میزبان برای همکاری با چین بستگی دارد. مهمتر از آن، پروژه‌های BRI برای کشورهای توسعه نیافته غرب اسیا که به تسهیلات خارجی وابسته هستند، جهت ایجاد زیرساخت‌های فیزیکی و دیجیتالی ضروری است.
ارزیابی جزییات پروژه‌های BRI در منطقه
در حال حاضر، پروژه‌های BRI پانزده کشور منطقه را در بر می‌گیرد و شامل پروژه‌های زیرساختی و دیجیتالی بزرگ در خشکی و دریا می‌شود. وضعیت این پروژه‌ها متفاوت است، برخی از آنها در حال برنامه‌ریزی، در حال انجام، تکمیل، متوقف یا لغو شده‌اند. داده‌های مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (IISS) China Connects، نمای کلی از سرمایه‌گذاری و تسهیلات BRI چین در غرب آسیا را ارائه می‌دهد. همچنین شامل اطلاعاتی در مورد جاده ابریشم دیجیتال است که می‌توان آن را جزء فناورانه BRI دانست. این پروژه دیجیتالی با هدف ترویج نوع جدیدی از جهانی‌سازی از طریق تجارت دیجیتال، زیرساخت دیجیتال، تجارت الکترونیک فرامرزی، ابزارهای مالی سیار، … ایجاد شده است.
در هر صورت، داده‌های IISS China Connects نشان می‌دهد که چین با ۲۶۶ پروژه BRI بین سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۲۲، سرمایه‌گذاری بالایی در غرب آسیا انجام داده است. اکثر آنها یا در حال انجام هستند یا تکمیل شده‌اند، تنها چند پروژه لغو یا متوقف شده‌اند. این آمار گویای نشانه مثبت برای چین است و نشان می‌دهد که ابتکار عمل پکن در منطقه رو به فرونی است. براساس این داده‌ها، چین سرمایه‌گذاری بسیاری در زیرساخت‌های دیجیتالی در منطقه انجام می‌دهد که احتمالاً در سال‌های آینده ادامه خواهد یافت، زیرا پکن به دنبال گسترش دامنه جهانی خود است. چین سرمایه گذاری زیادی در قالب پروژه کمربند و جاده در غرب آسیا کرده که بیشترین آن در بخش فناوری و جاده ابریشم دجیتالی بوده است. شرکت‌های چینی در ۲۰۲ پروژه جاده ابریشم دیجیتالی (۷۶ درصد از کل سرمایه گذاری) و ۶۴ پروژه زیرساخت فیزیکی سنتی (۲۴ درصد) سرمایه‌گذاری کردند. این سرمایه گذاری‌ها احتمالاً تأثیر بالایی بر اقتصاد و جوامع منطقه خواهد داشت و تأثیر این سرمایه گذاری‌ها در سال‌های آینده بسیار مهم خواهد بود.
با توجه به اقدامات زیربنایی فیزیکی سنتی، از ۶۴ پروژه کمربند و جاده؛ ۴ پروژه برنامه‌ریزی شده، ۲۰ پروژه در حال انجام، ۳۷ پروژه تکمیل و ۳ پروژه لغو شده است. در مورد زیرساخت‌های فیزیکی نیز مهم‌ترین سرمایه‌گذاری چین در بنادر، راه‌آهن، مناطق ویژه اقتصادی، موافقت‌نامه‌های تجاری، و پروژه‌های پروژه‌های مرتبط با بهبود سلامت عمومی است.
همچنین از ۲۰۲ پروژه جاده ابریشم دیجیتال؛ ۲۹ پروژه برنامه‌ریزی شده، ۴۹ پروژه در حال انجام، ۱۲۲ پروژه تکمیل و ۲ پروژه متوقف شده وجود دارد. پروژه‌های زیرساخت دیجیتالی نشان می‌دهد که مهم‌ترین سرمایه گذاری چین شامل انتقال فناوری، مخابرات، کابل‌های فیبر نوری، سیستم اطلاعات امنیتی و فناوری مالی است.
تحکیم جایگاه پکن در غرب آسیا
براساس داده‌های IISS China Connects، میلیاردها دلار وام و سرمایه گذاری چین برای پروژه‌های زیرساختی دیجیتال مانند مخابرات و شبکه‌های پهن باند بوده است. این موضوع نشان می‌دهد که برخلاف تصور رایج که BRI کاملاً بر پروژه‌های زیرساخت فیزیکی متمرکز است، تقاضای قابل توجهی برای زیرساخت دیجیتال وجود دارد. البته به این معنا نیست که هیچ ساخت و ساز فیزیکی مانند جاده‌ها، راه آهن و بنادر در حال انجام نیست.همچنین وام‌دهی و سرمایه‌گذاری چین در غرب آسیا در سال‌های اخیر کاهش یافته است. این کاهش احتمالاً به دلیل عوامل متعددی از جمله کندی اقتصاد جهانی و همه‌گیری ویروس کرونا است. با این حال، چین همچنان بزرگترین سرمایه گذار خارجی در این منطقه است و احتمالاً نقش مهمی در توسعه آن ایفا خواهد کرد. تاکید بر زیرساخت‌های دیجیتال موردی است که شاید اکثر کارشناسان غربی از آن بی‌اطلاع باشند. در مجموع، غرب آسیا یک منطقه کلیدی برای BRI باقی خواهد ماند و پکن به تعامل خود در سال‌های آینده ادامه خواهد داد.
منبع: نشنال اینترست
انتهای پیام/تجارت و دیپلماسی
