به گزارش مسیر اقتصاد طبق آمار گمرک در سال ۱۴۰۱، ظرفیت پایاپای‌سازی وجوه تجاری مربوط به تجارت خارجی ایران به بیش از ۵۰ میلیارد دلار رسیده است. در این شرایط ضروری است که با استفاده از ابزارهای پایاپای‌سازی وجوه تجاری، اقدامی عملیاتی برای تسهیل تجارت صورت گیرد. از جمله ابزارهایی که برای این موضوع می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد توسعه روابط کارگزاری بانکی، انعقاد قراردادهای سوآپ ارزی (پیمان پولی) و استفاده از ظرفیت اتاق‌های پایاپای چندجانبه از جمله اتحادیه پایاپای آسیایی است.
نقش اتاق‌های پایاپای چندجانبه در تسهیل مبادلات مالی تجارت
یکی دیگر از ابزارهایی که عمدتا برای تسهیل مبادلات مالی مربوط به تجارت و سرمایه‌گذاری خارجی استفاده می‌شود، اتاق‌های پایاپای و تسویه است. ویژگی اصلی این نهادهای مالی این است که شرایط را برای پایاپای‌سازی چندجانبه وجوه تجاری فراهم می‌کنند.
به عنوان مثال وضعیت تجارت کالایی ایران و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را در نظر بگیرید:
مطابق جدول بالا، حجم تجارت کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا به همراه ایران، در سال ۲۰۲۱ مجموعا ۷۴.۳۷ میلیارد دلار بوده است. با خالص‌سازی صادرات کشورها به یکدیگر، وضعیتی مشابه جدول زیر وجود خواهد داشت:
گفتنی است که به دلیل تعداد بالای کارگران خارجی در روسیه، بخشی از جریان مالی بین کشورهای اوراسیا، در قالب حواله‌های کارگری و اشخاص است. با در نظر گرفتن مقدار این حواله‌ها جدول بالا به شکل زیر تغییر پیدا می‌کند:
جریان تبادلات مالی جدول بالا را می‌توان در قالب شکل زیر نمایش داد:
مطابق شکل و جدول بالا، اگر ایران بخواهد تعهدات تجاری خود با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را دریافت و پرداخت کند، مجموع این تراکنش‌ها بیش از ۱.۳۳ میلیارد دلار خواهد بود که ۸۵۰ میلیون دلار آن پرداختی و ۴۸۰ میلیون دلار آن دریافتی است. همین شرایط برای سایر کشورهای مذکور با عددهای متفاوت حاکم است.
این در حالی است که اگر نهادی به عنوان نهاد پایاپای وجوه تجاری و حواله‌های کارگری و اشخاص، وظیفه مدیریت و پایاپای‌سازی وجوه تجاری کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا و ایران را برعهده داشت، شرایط به شکل زیر تغییر می‌یابد:
به‌عبارت دیگر در صورت وجود نهاد پایاپای بین ایران و کشورهای اتحادیه اوراسیا، ایران پس از پایاپای‌سازی وجوه تجاری، برای تسویه و نهایی‌کردن تجارت خارجی خود با این کشورها در سال ۲۰۲۱، تنها به ۳۷۰ میلیون دلار نیاز داشته که می‌توان این مبلغ را در کوتاه‌مدت از محل سایر درآمدهای ارزی و در میان‌مدت از محل افزایش صادرات به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا تأمین کرد.
اتحادیه پایاپای آسیایی بستری برای تسهیل ۶ میلیارد دلار از تجارت ایران
بنابراین راه‌اندازی اتاق‌ها و نهادهای پایاپای‌سازی چندجانبه میان کشورهای طرف تجاری را می‌توان از جمله مهمترین ابزارها برای پایاپای‌سازی وجوه تجاری دانست. یکی از این نهادها، اتحادیه پایاپای آسیایی (ACU) است که کشورهای ایران، پاکستان، هند، نپال، سری‌لانکا، بنگلادش، میانمار، بوتان و مالدیو ۹ عضو آن هستند.
با توجه به آمار تجارت غیرنفتی کشور در سال ۱۴۰۱، در صورتی که تجارت دوجانبه ایران با کشورهای هند و پاکستان از مسیر سازکار نهاد ACU پردازش می‌شد، حدود ۶ میلیارد دلار از وجوه تجاری ایران با این دو کشور قابلیت پایاپای‌سازی داشت.
گفتنی است که با توجه به اهمیت بالا و نقش موثر پایاپای‌سازی وجوه تجاری در تسهیل و توسعه تجارت خارجی کشورها، نهادهای متنوعی در مناطق مختلف جهان برای این موضوع ایجاد شده‌اند. از جمله این نهادها می‌توان به نظام پایاپای و تسویه بونا (کشورهای عربی) و نظام پایاپای و تسویه پاپس (کشورهای آفریقایی) اشاره کرد.
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
دست مریزاد به نویسنده
خدا قوت
فقط یکم رو جزئیات کار بشه تا به صورت عملیاتی در بیاد که عالی میشه.