به گزارش مسیر اقتصاد انجام مبادلات نفتی عربستان و چین به یوان، می‌تواند به عنوان یک تحول مهم در چشم‌انداز اقتصادی و ژئوپلیتیک بین‌الملی تلقی شود. اگر این گام برداشته شود، می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای بر وضعیت دلار آمریکا به‌عنوان ارز غالب جهانی و همچنین روابط ایالات متحده و عربستان سعودی و پویایی‌های منطقه‌ای در غرب آسیا داشته باشد. باید منتظر ماند و دید که این روند چگونه طی می‌شود و همچنین باید توجه داشت که این موضوع به طیف وسیعی از عوامل مانند اهداف و اقدامات عربستان سعودی و چین و همچنین واکنش سایر بازیگران کلیدی از جمله ایالات متحده بستگی دارد. با تغییر نظم جهانی، ارزیابی این تحولات و پیامدهای آن بر روابط بین‌الملل، اقتصاد و امنیت امری ضروری است.
دلایل استفاده از یوآن در مبادلات نفتی چین و عربستان
در میان کشورهای عربی، روابط اقتصادی بین پکن و ریاض در دهه‌های اخیر به طور تصاعدی رشد کرده است. در همین راستا، چین بزرگترین شریک تجاری سعودی بوده است، زیرا ۲۵ درصد از کل صادرات نفت عربستان را خریداری می‌کند. همچنین، عربستان یکی از ستون‌های اصلی طرح کمربند و جاده چین بوده و رتبه نخست را در بین سه کشور برتر جهان در پروژه‌های ساختمانی چین را به خود اختصاص می‌دهد.
حرکت برای انجام معاملات نفتی با چین به یوان، نشان دهنده یک تحول عمده در بازار نفت است. تاکنون فروش نفت به دلار انجام گرفته و تمام معاملات مالی عربستان منحصراً به دلار است. اگر این «تغییر» انجام شود، ریاض در راستای تلاش‌های پکن برای متقاعدکردن کشورها و سرمایه‌گذاران بین‌المللی برای معامله با ارز خود گام برداشته است. در مقابل آرامکوی عربستان، بزرگترین تولیدکننده نفت جهان، برای توسعه تاسیسات چین شامل یک پالایشگاه بزرگ و یک مجتمع پتروشیمی در شمال شرقی چین سرمایه‌گذاری می‌کند.
دلار آمریکا به عنوان وسیله مبادله، از زمان جنگ جهانی دوم بر سیستم مالی جهانی تسلط داشته و به آمریکا اجازه می‌دهد اوراق خزانه‌داری را چاپ و بدهی‌های خود را در سطح جهانی بفروشد. همچنین، برتری دلار دلیل اصلی اعمال تحریم‌های شدید آمریکا علیه کشورهایی مانند روسیه است که با تسلط دلار بر بازار جهانی، مسکو را از معاملات مالی بین‌المللی محروم می‌کند.
چین در سال ۲۰۱۸ پول خود، یوان، را برای قراردادهای نفتی معرفی کرد، اما تلاش‌های این کشور برای مهار سلطه دلار در بازارهای جهانی به نتیجه نرسید. پکن همچنین به دلیل تحریم‌های اعمال شده علیه ایران در پرونده هسته‌ای و همچنین روسیه پس از درگیری در اوکراین، برای استفاده از دلار با مشکل مواجه شده است. انتظار می‌رود تلاش‌ها برای جایگزینی دلار با یوان از سوی کشورهایی که «غرور عمو سام» را نمی‌پذیرند، به ویژه در میان رقبا و دشمنان ایالات متحده، شتاب بیشتری پیدا کند.
سعودی‌ها از کاربرد یوان حمایت می‌کنند، چون می‌توانند بخشی از درآمد حاصل از آن را برای پرداخت به پیمانکاران چینی شاغل در پروژه‌های بزرگ کشور استفاده کنند و خطرات مرتبط با کنترل سرمایه پکن بر روی ارز خود را کاهش دهند. دو کشور از سال ۲۰۱۶ در مورد قراردادهای نفتی یوان مذاکره می‌کنند، اما اخیراً به دلیل نگرانی‌های فزاینده عربستان در مورد تعهد واشنگتن به حمایت از ریاض در زمینه امنیتی و نظامی شتاب بیشتری به خود گرفته است.
عربستان سعودی به دنبال تقویت و تعمیق روابط خود با پکن در تحولات ژئوپلیتیک غرب آسیا است؛ زیرا چین و روسیه به دنبال گسترش نفوذ خود در آسیا و منطقه هستند. یک منبع آمریکایی در این باره گفت که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و رئیس جمهور چین دوستان صمیمی هستند و هر دو به این موضوع اذعان دارند که پتانسیل زیادی برای تعمیق روابط وجود دارد که تنها در خرید نفت از سعودی و تسلیحات از چین خلاصه نمی‌شود بلکه شامل رویکرد استراتژیک به آینده اتحادهاست.
پیامدهای کاهش کاربرد دلار از مبادلات نفتی
پیش‌بینی اینکه آیا عربستان سعودی از دلار آمریکا به یوان چین تغییر مسیر خواهد داد یا خیر، دشوار است. هر چند از سال ۲۰۱۶ مذاکراتی بین مقامات چینی و عربستانی درباره قراردادهای نفتی به یوآن وجود دارد، اما عوامل زیادی از جمله روابط ژئوپلیتیکی بین عربستان سعودی و ایالات متحده، تسلط جهانی دلار آمریکا و خطرات بالقوه مرتبط با کنترل پکن بر روی ارز خود در این تصمیم نقش دارند.
با این حال، روابط اقتصادی بین پکن و ریاض در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است. چین بزرگترین شریک تجاری سعودی است، از سوی دیگر عربستان یک بازیگر کلیدی در طرح کمربند و جاده است. تمایل ریاض برای تقویت روابط خود با چین در میان تحولات ژئوپلیتیکی غرب آسیا و تلاش‌های چین برای گسترش نفوذ خود در منطقه نیز می‌تواند در این تصمیم نقش داشته باشد. هنوز مشخص نیست که اگر عربستان برای مبادلات نفتی از یوان چین به جای دلار استفاده کند، پاسخ ایالات متحده چه خواهد بود. با این وجود، ایالات متحده احتمالا این حرکت را تهدیدی برای منافع اقتصادی و ژئوپلیتیک خود بداند، چون تسلط دلار آمریکا به عنوان یک ارز جهانی منشاء قدرت و نفوذ بسیاری برای کاخ سفید است.
احتمالا دولت ایالات متحده با اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه عربستان سعودی یا اتخاذ سایر اقدامات دیپلماتیک از چنین اقدامی جلوگیری کند یا حداقل آن را کاهش دهد. اما این امکان نیز وجود دارد که ایالات متحده با درک اهمیت فزاینده چین در اقتصاد جهانی و به دنبال حفظ روابط مثبت با چین و عربستان سعودی، رویکردی مشارکتی را در پیش بگیرد.
همچنین، واکنش واشنگتن به طیف وسیعی از عوامل، از جمله شرایط خاص هرگونه اقدام احتمالی توسط رهبری عربستان برای تغییر به یوان چین بستگی دارد. در نهایت، تغییر به یوان نشان دهنده تغییر قابل توجهی در بازار جهانی نفت است. البته ذکر این نکته ضروری است که این موضوع تنها یک سناریوی بالقوه در نظم جهانی در حال تحول است و نتیجه به عوامل مختلف و تصمیمات بازیگران متعدد در جامعه بین المللی بستگی دارد.
منبع: اسپیشل اوراسیا
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
