مسیر اقتصاد/ وظیفه بانک‌ها در اقتصاد تجمیع منابع خرد مردم و اعطای تسهیلات به بخش‌های مولد اقتصاد کشورهاست تا از این طریق علاوه بر کسب سود و تقسیم سود بین سپرده‌گذاران، شرایط را برای رونق تولید فراهم کنند. اما برخی بانک‌ها در اقتصاد ایران به حفره‌های سپرده‌های مردم تبدیل شده‌اند و با وجود زیان انباشته بالا، سپرده‌های مردم را با پرداخت سود‌های غیرمتعارف و بدون پشتوانه جذب و صرف پوشش زیان، خرید اموال یا سرمایه‌گذاری در سهام یا شرکت‌های زیرمجموعه خود می‌کنند که نه تنها با وظیفه بانک‌ها همخوان نیست، بلکه برای اقتصاد کشور نیز عایدی شخصی ندارد. نتیجه اینکه نسبت تسهیلات پرداختی این بانک‌ها به کل سپرده‌هایی که از مردم جذب کرده‌اند، به حدود یک سوم و حتی کمتر از آن رسیده است. نکته جالب توجه اینکه بانک‌های خصوصی در این زمینه عملکردی به مراتب بدتر از بانک‌های دولتی دارند.
در نمودار زیر نسبت تسهیلات پرداختی بانک‌ها به کل سپرده‌ها، بر اساس صورت‌های مالی سال ۱۴۰۰ آن‌ها که در سامانه کدال منتشر شده، نشان داده شده است.
چنانچه در نمودار بالا مشخص است، ۵ بانک خصوصی ایران زمین، گردشگری، سرمایه، آینده و دی به ترتیب ۱۴، ۲۲، ۲۵، ۳۱ و ۳۵ درصد از سپرده‌های دریافتی از مردم را صرف پرداخت تسهیلات کرده‌اند و مابقی سپرده‌ها صرف پوشش زیان انباشته، خرید ملک و زمین و سهام و سرمایه‌گذاری مستقیم این بانک‌ها شده است.
«ایران زمین» بدترین بانک در اعطای تسهیلات
بانک ایران زمین بدترین عملکرد را در این زمینه دارد؛ بر اساس صورت‌های مالی سال ۱۴۰۰، این بانک در مجموع بیش از ۶۷ هزار میلیارد تومان سپرده جذب کرده اما کمتر از ۱۰ هزار میلیارد تومان، معادل حدود ۱۴ درصد آن را صرف پرداخت تسهیلات نموده است.
بخش اصلی این تفاوت در میزان جذب سپرده و پرداخت تسهیلات، به زیان انباشته 21 هزار میلیارد تومانی بانک ایران زمین تا انتهای سال ۱۴۰۰ مربوط می‌شود. به بیان دیگر بانک ایران زمین بخش قابل توجهی از سپرده‌های مردم را صرف جبران زیان انباشته خود کرده است. علاوه بر این بیش از ۲۱ هزار میلیارد تومان از دارایی‌های بانک ایران زمین مربوط به وثایق تملیکی املاک و زمین است و به این ترتیب این بانک ۲۱ هزار میلیارد تومان از سپرده‌ها را نیز به جای اعطای تسهیلات، صرف انباشت املاک و زمین مازاد کرده است.
تفاوت ۶۸ هزار میلیارد تومانی تسهیلات و سپرده‌ها در بانک گردشگری
دومین بانکی که عملکردی بسیار نامطلوب در اعطای تسهیلات بانکی دارد، بانک گردشگری است؛ بر اساس صورت‌های مالی سال ۱۴۰۰، این بانک در مجموع بیش از ۸۸ هزار میلیارد تومان سپرده جذب کرده اما کمتر از ۲۰ هزار میلیارد تومان، معادل ۲۲ درصد آن را صرف اعطای تسهیلات نموده است.
بانک گردشگری در صورت مالی سال ۱۴۰۰، خود را بانکی سود ده معرفی کرده و فاقد زیان انباشته است. اما دلیل اصلی تفاوت فاحش در میزان جذب سپرده این بانک با تسهیلات پرداختی، به مواردی همچون سهم ۱۵ هزار میلیارد تومان وثایق تملیکی از دارایی‌های بانک، سرمایه‌گذاری مستقیم ۱۴ هزار میلیارد تومانی در خرید سهام، مطالبات ۱۳ هزار میلیارد تومانی بابت فروش سرمایه‌گذاری و دارایی و در نهایت مطالبات ۱۰ هزار میلیارد تومانی از اشخاص حقیقی و حقوقی باز می‌گردد.
زیان انباشته بانک سرمایه نزدیک به ۲ برابر سپرده‌ها
سومین بانکی که عملکردی غیر قابل دفاع در اعطای تسهیلات بانکی دارد، بانک سرمایه است؛ بر اساس صورت‌های مالی سال ۱۴۰۰، این بانک در مجموع بیش از ۲۲ هزار میلیارد تومان سپرده جذب کرده اما حدود ۵۶۰۰ میلیارد تومان، معادل ۲۵ درصد آن را صرف اعطای تسهیلات کرده است.
دلیل اصلی تفاوت فاحش در جذب سپرده و اعطای تسهیلات بانک سرمایه، زیان انباشته بسیار زیاد این بانک است که تا انتهای سال ۱۴۰۰ به بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان رسیده و در حال حاضر نزدیک به ۲ برابر کل سپرده‌های این بانک است. به این ترتیب بانک گردشگری نه تنها بخش اصلی ۲۲ هزار میلیارد تومان سپرده خود را صرف جبران زیان انباشته کرده، بلکه بیش از ۲۷ هزار میلیارد تومان نیز از بانک مرکزی و دیگر بانک‌ها برای جبران زیان خود استقراض کرده است.
آینده روشن نیست
بر اساس صورت‌های مالی سال ۱۴۰۰، بانک آینده در مجموع بیش از ۳۰۱ هزار میلیارد تومان سپرده جذب کرده اما حدود ۹۴ هزار میلیارد تومان، معادل ۳۱ درصد آن را صرف اعطای تسهیلات کرده است.
زیان انباشته ۹۵ هزار میلیارد تومانی بانک آینده تا انتهای سال ۱۴۰۰ و همچنین سرمایه‌گذاری ۸۱ هزار میلیارد تومانی این بانک در خرید سهام، دلیل اصلی تفاوت غیر معقول سپرده‌ها و تسهیلات بانک آینده است. در واقع این بانک بخش زیادی از سپرده‌های مردم را صرف جبران زیان و بخشی را نیز صرف خرید سهام کرده است؛ درحالیکه از بانک‌ها انتظار می‌رود بخش اصلی سپرده‌های مردم را صرف اعطای تسهیلات به بخش‌های مولد نمایند. نکته جالب توجه اینکه بیش از ۹۵ درصد تسهیلات پرداختی بانک آینده در قالب تسهیلات کلان پرداخت شده و بیش از ۸۰ درصد تسهیلات نیز به اشخاص مرتبط این بانک اعطا شده است.
جبران زیان و خرید سهام با سپرده‌های مردم توسط بانک دی
بر اساس صورت‌های مالی سال ۱۴۰۰، بانک دی در مجموع بیش از ۴۹ هزار میلیارد تومان سپرده جذب کرده اما حدود ۱۷ هزار میلیارد تومان، معادل ۳۵ درصد آن را صرف اعطای تسهیلات کرده است.
سرمایه گذاری حدود ۱۸ هزار میلیارد تومانی برای خرید سهام و زیان انباشته ۱۳ هزار میلیارد تومانی بانک دی، دلیل اصلی تفاوت زیاد سپرده‌ها و تسهیلات این بانک است. به این ترتیب بانک دی نیز سپرده‌های مردم را به جای تسهیلات دهی به بخش تولید، صرف خرید سهام و جبران زیان انباشته خود کرده است.
انتهای پیام/ پول و بانک
