به گزارش مسیر اقتصاد نشریه آمریکایی نشنال اینترست به تازگی در گزارشی ضمن بررسی ابعاد جنگ اوکراین، یکی از مهمترین پیامدهای آن را تشدید روند تضعیف دلار آمریکا عنوان کرده است. بر اساس این گزارش حمله روسیه به اوکراین به دوران پس از جنگ سرد پایان داد و اگرچه بسیاری از کشورها این اقدام مسکو را محکوم کردند، اما اکثریت آنها هنوز روسیه را تحریم نکرده‌اند. در این میان، بسیاری از کشورهای «بی‌طرف» دوستان یا متحدان ایالات متحده هستند، اما آنها براساس منافع ملی خود تصمیم‌گیری می‌کنند و از این واقعیت آگاه هستند که در دوره رقابت جهانی بر سر منابع کمیاب، نمی‌توانند روسیه را بعنوان بزرگترین کشور جهان با بیشترین منابع و چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان، را تحریم و با آن مقابله کنند.حتی بسیاری از اقدامات آنها می‌تواند موجب تضعیف دلار و تقویت یوآن شود.
آغاز روند تضعیف دلار در سال‌های اخیر
در شرایط کنونی و تحول نظم جهانی، سازمان همکاری شانگهای به دنبال پیشبرد «نظم سیاسی و اقتصادی بین المللی دموکراتیک، عادلانه و منطقی» جدید است. همچنین بریکس – مخفف پنج اقتصاد برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی- گذار به جهان چند قطبی را از طریق ارائه جایگزین‌هایی برای صندوق بین المللی پول و بانک جهانی تحت سلطه غرب از طریق نهادهایی مانند بانک توسعه جدید را دنبال می‌کند. اخیراً نفوذ این سازمان‌ها با پذیرش کشورهای جدید در حال افزایش است، به عنوان مثال، الجزایر، مصر، ترکیه، عربستان سعودی، آرژانتین و ایران درخواست‌های رسمی ارائه یا تمایل خود برای پیوستن به بریکس را ابراز کرده‌اند.
هرچند دلار نقش پررنگی در تجارت جهانی دارد اما چین نیز از سال ۲۰۰۰، تلاش می‌کند تا یوان را بین‌المللی کند. اخیراً این تلاش با پشتیبانی کشورهای ناتو از اوکراین، اعمال تحریم‌های بی‌سابقه علیه روسیه و نشان دادن همبستگی غرب با تایوان، قوت گرفته است. البته بسیاری از کشورها در همسویی با پکن به دنبال راه‌هایی در راستای کاهش وابستگی خود به دلار به‌عنوان ارز اصلی تجارت جهانی و ذخیره خارجی هستند.
در چهاردهمین اجلاس سران بریکس در ژوئن ۲۰۲۲، این گروه بین‌المللی ارزیابی خود برای کاربرد ارز ذخیره بین لمللی جدید را اعلام کرد. در مارس ۲۰۲۲، اتحادیه اقتصادی اوراسیا در مورد نیاز به توسعه ارز بین‌المللی جدید به توافق رسید. در این راستا، روسیه یوان چین را بعنوان ارز ذخیره تعیین و در ماه آگوست، ایران اعلام کرد که استفاده از ریال و روبل را برای تجارت با روسیه آغاز کرده است.
قراردادهای نفتی از سلطه دلار خارج می‌شود
مهم‌تر از همه، چین برای قراردادهای آتی نفت خام براساس یوان و پرداخت بهای نفت وارداتی به ارز خود، استراتژی دارد. چین و عربستان در حال مذاکره برای فروش بخشی از نفت سعودی به یوان هستند که یکی از اهداف اصلی سفر اخیر رئیس جمهور ،شی جین پینگ، به ریاض نیز بوده است. محور این تحولات تلاش برای تضعیف دلار آمریکا به عنوان مقدمه‌ای برای تضعیف موقعیت جهانی ایالات متحده است. طبق الگوها و روندهای اقتصادی کنونی، بسیاری از کشورها با هدایت روسیه و چین، در استفاده از دلار به عنوان ارز اصلی تجاری خود تجدیدنظر می‌کنند.
بدون تردید اگر عربستان سعودی تجارت نفت با یوان را آغاز کند، تسلط دلار آمریکا در بازار جهانی نفت آسیب می‌بیند. باید توجه داشت که از زمان دولت نیکسون، دلارهای نفتی ستون قدرت پول ایالات متحده بوده است. البته نمی‌توان تلاش بسیاری از کشورها برای بازنگری در استفاده از دلار را نادیده گرفت. به صورت انفرادی، این تلاش‌ها بی‌ضرر به نظر می‌رسند، اما در مجموع یک اقدام تضعیف‌کننده دلار و در نتیجه اقتصاد ایالات متحده است.
جنگ اوکراین روند تضعیف دلار آمریکا را تشدید کرد
مطمئناً جذابیت استفاده از دلار آمریکا در سطح بین‌المللی تا حدی در گرو قدرت ژئوپلیتیک و اقتصادی ایالات متحده است. اما این جذابیت تا حدودی تاثیرگذاری خود را از دست داده، بطوریکه بدهی ملی ایالات متحده از مرز شگفت‌انگیز ۳۱ تریلیون دلار فراتر رفته و قدرت جهانی آن در حال کاهش است. تصادفی نیست که برخی از متحدان یا دوستان واشنگتن در پی استفاده یا نگهداری ارزهای مختلف در مبادلات تجاری و ذخایر خارجی خود هستند.
امروزه، واشنگتن سیاست خارجی خود را طبق چشم‌انداز تعیین شده پیش می‌برد و علائم مربوط به کاهش تدریجی و پیوسته قدرت جهانی‌اش را نادیده می‌گیرد. بحران اوکراین که پس از جنگ‌های عراق و افغانستان رخ داد، کم و بیش این دیدگاه جهانی را تقویت کرده که جهان با سیستم چندقطبی و چندجانبه‌گرایی عملکرد بهتری خواهد داشت. با تقسیم جهان به سه اردوگاه بزرگ، بحران اوکراین «اردوگاه بی‌طرف» را به چین و روسیه نزدیک‌تر کرده است.
باید توجه داشت که هرگز نمی‌توان به بهای صلح به عدالت دست یافت؛ درسی که واشنگتن هرگز از تجربه عراق و افغانستان نیاموخت. در واقع واشنگتن با تشویق سیستم چندقطبی راه را برای افول خود هموار می‌کند. از این نظر، جایگزینی یوان با دلار در عرض چند سال و در دنیای «چندقطبی» قابل پذیرش است که ضربه شدیدی به اقتصاد آمریکا و موقعیت جهانی آن وارد می‌کند و احتمالا واشنگتن نتواند از آن بهبود یابد.
منبع: نشنال اینترست
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
