به گزارش مسیر اقتصاد بازگشت روسیه به آفریقا در رسانه‌ها و سطوح مختلف قدرت مورد بحث قرار گرفت و اولین اجلاس سران روسیه و آفریقا در اکتبر ۲۰۱۹ انگیزه‌ای برای گسترش همکاری روسیه در قاره آفریقا شد و آن را به رویدادی مهم تبدیل کرد چون بسترهای گسترش تجارت و استراتژی اقتصادی روسیه در قاره آفریقا را فراهم کرد. مزایای اصلی روسیه نسبت به دیگر بازیگران در «نبرد برای آفریقای جدید» شامل روابط تاریخی نخبگان آفریقایی با اتحاد جماهیر شوروی سابق است، چون بسیاری از رهبران و اعضای دولت‌های کشورهای آفریقایی در موسسات و دانشگاه‌های شوروی تحصیل کردند. اما همه این کارت‌ها مربوط به گذشته است، و آنچه اکنون برای روسیه دشوار بوده رقابت با سرمایه‌گذاری‌های بزرگ غرب یا پروژه‌های زیرساختی چین است.
همکاری سیاسی؛ اساس توسعه همکاری اقتصادی با آفریقا
ترجیحات اقتصادی روسیه در این قاره نتیجه طبیعی همکاری سیاسی موفق است. این رویکرد احتمالاً کارآمد خواهد بود، چون برعکس آن یعنی شروع از همکاری اقتصادی و تعمیم به سایر حوزه‌ها احتمالا ناپایدار باشد. هرچند شرکت‌های روسی وارد بازار آفریقا شده و در معدن، فرآوری یا حمل‌ونقل سرمایه‌گذاری کرده‌اند، اما زمانی که رژیم تغییر می‌کند یا اختلافی پیش آمد، نهادهای روسی با مشکلاتی مانند مطالبات مالیاتی و محرومیت مجوزها مواجه می‌شوند. خروج شرکت «روسال» در گینه یا نیجریه داستانی جذاب اما غم‌انگیزی بود. بنابراین هر اندازه همکاری سیاسی دولت با روسیه افزایش داشته باشد، همکاری اقتصادی برای دو طرف سودمندتر و بلندمدت خواهد بود.
علاوه بر این، آفریقا واقعاً یک شانس تاریخی برای گسترش شرکت‌های روسی است. پس از فروپاشی پرده آهنین دیگر بین روسیه و اروپا و ظهور بحران‌های انرژی و غذا در اقتصاد جهانی، جریان صادرات شرکت‌های روسی احتمالا نه تنها به آسیا، بلکه به آفریقا نیز منحرف می‌شود. به باور کارشناسان این بازار نیاز به هر کالایی از جمله محصولات کشاورزی و ضروری، داروها، سوخت، فناوری، قطعات خودرو و مانند همیشه تعداد زیادی سلاح و مهمات دارد.
امروزه حدود ۳۰ درصد از صادرات محصولات کشاورزی روسیه به آفریقا صادر می‌شود و حتی نیاز کشورهای این قاره به غلات روسیه افزایش می‌یابد. اخیرا، الجزایر تعدادی از محدودیت‌ها در زمینه واردات غلات روسیه را لغو و صادرات آن در سال گذشته پس از یک وقفه طولانی از سر گرفته شد. مصر و اتیوپی بعنوان رهبران واردات غلات، به طور سنتی کشورهای همسوی روسیه در این قاره هستند و روند مصرف غلات در آن و سایر کشورها با رشد بالای جمعیت افزایش یافته است. در سال جاری، رئیس اتحادیه آفریقا برای حل و فصل مسائل غذایی از روسیه بازدید و برخی کشورهای آفریقایی این موضوعات را در مجمع اقتصاد بین‌المللی سنت پیترزبورگ ( SPIEF) بررسی کردند.
دو چالش اصلی روس‌ها در تجارت با قاره آفریقا
چالش‌های اصلی روسیه در همکاری اقتصادی با آفریقا؛ نخست نیاز به توسعه بخش‌های جدید و غیرسنتی و دوم کمبود شدید پرسنل برای عملکرد موفق و ارتقای این همکاری است. در شرایطی که کشورهای غربی تمایل زیادی به به اشتراک گذاشتن فناوری‌های جدید با همتایان آفریقایی خود ندارند و چین نیز ترجیح می‌دهد به تنهایی آن را در خاک آفریقا توسعه دهد، فناوری روسیه در زمینه‌هایی مانند انرژی، استخراج منابع، حمل و نقل و اقتصاد دیجیتال می‌تواند تقاضای زیادی داشته باشد.
برای نمونه، امروزه تنها کشوری که به طور گسترده از پرداخت‌های غیرنقدی استفاده می‌کند، سومالی است بطوریکه عملاً هیچ پول ملی وجود ندارد و شهروندان در مغازه و بازار با انتقال فوری از طریق تلفن همراه خود پرداخت می‌کنند. در عین حال، فناوری‌های پرداخت غیرنقدی در روسیه بهتر از جهان غرب توسعه یافته است.
همچنین تماس‌های سیاسی می‌تواند نقش مهمی در ایجاد شرکت‌های بزرگ دولتی و خصوصی روسی در آفریقا داشته باشد. بازرگانانی که در جنوب دریای مدیترانه فعالیت داشته‌اند، می‌دانند که مطمئن‌ترین قراردادها از طریق مقامات یا حداقل در توافق با آنها انجام می‌شود. از همین روی، توافقنامه بین دولتی در مورد همکاری یک صنعت خاص تقریباً مفیدتر از آشنایی شخصی بین کارآفرینان آفریقایی و روسی خواهد بود. از این نظر پیش‌بینی می‌شود که دومین نشست روسیه و آفریقا در تابستان ۲۰۲۳ در سن پترزبورگ برگزار و درهای بسیاری از پروژه‌های سرمایه گذاری بزرگ در این قاره گشوده شود.
با این حال، روسیه باید آمادگی لازم و افراد متخصص را داشته باشد. هنوز تعداد کمی از روس‌ها به زبان، ویژگی‌ها و آداب و رسوم تجاری این قاره آشنا هستند و دولت باید توجه ویژه به این مشکل داشته باشد. همچنین دانستن زبان‌هایی مانند انگلیسی، فرانسوی و پرتغالی یا عربی برای کار در اکثر ۵۴ کشور آفریقا کافی است، البته تجارت در خاک آفریقا چندان به زبان وابستگی ندارد، بلکه مهارت‌های ارتباطی و درک واقعیت‌های محلی مهمتر از آن است. در مجموع، اگر هر دو مشکل در آینده حل شوند، روسیه می‌تواند جایگاه خود را در این قاره با جمعیت بیش از ۱.۴ میلیارد و ذخایر عظیم منابع به طور قابل توجهی گسترش دهد.
منبع: شورای امور بین‌الملل روسیه
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
