مسیر اقتصاد/ ارتقای کیفیت فرآورده‌های تولیدی بر اساس استانداردهای جدید بین‌المللی نظیر قانون سازمان جهانی دریانوردی[۱] 2020، موجب افزایش تقاضا برای نفت خام سبک و کم گوگرد و همچنین کاهش تقاضا برای نفت خام سنگین و دارای گوگرد بالا شده است. این کاهش تقاضا، سبب کاهش حاشیه سود فروش فرآورده‌های نفتی برای پالایشگاه‌های با سطح فناوری پایین می‌شود که به علت رابطه مستقیم حاشیه سود پالایشگاهها با کیفیت سوخت و فرآورده‌های تولیدی است.
«الگوی پالایش نفت» باید به سمت تولید فرآورده‌های سبک تغییر کند
استاندارد IMO 2020: مقدار گوگرد نفت کوره کمتر از ۰.۵ درصد
به عنوان نمونه بر اساس گزارش‌های منتشر شده در سال ۲۰۰۵، میزان گوگرد موجود در سوخت کشتی‌ها حدود ۴.۵ درصد بوده و این رقم در سال ۲۰۱۲ به ۳.۵ درصد کاهش یافته است. استاندارد IMO 2020 اشاره می‌کند که مقدار گوگرد باید به حدود ۰.۵ درصد کاهش یابد. برای رسیدن به این استاندارد می‌توان از روش‌های مختلفی نظیر ارتقای پالایشگاهها به منظور افزایش کیفیت فرآورده‌ها، استفاده از فناوری LNG به عنوان سوخت کشتی‌ها، استفاده از سوخت‌های هیبریدی و اضافه کردن اسکرابر بر روی کشتی‌ها می‌توان بهره برد[۲].
افزایش کیفیت فرآورده‌های پالایشگاهی از طریق کاهش گوگرد
فرآیندهای ارتقاء کیفیت فرآورده‌های پالایشگاهی در راستای حذف گوگرد و برخی ترکیبات مضر دیگر در سوخت‌های مایع از جمله بنزین، گازوئیل و نفت سفید هستند، به گونه‌ای که این سوخت‌ها به هنگام استفاده حداقل آلودگی و آسیب را برای محیط زیست ایجاد کنند[۳].
واحد گوگردزدایی از ته‌مانده برج تقطیر (RCD)[۴] برای تصفیه برش نفتی سنگین باقی‌مانده اتمسفری و خلأ که به اصطلاح باقی‌مانده اطلاق می‌شود و از قسمت تقطیر در برج خلأ پالایشگاه به دست می‌آید و قابل مصرف نیست؛ به همین علت مجدد به کار گرفته می‌شود و به محصول با کیفیت تبدیل می‌گردد. در واقع واحد RCD با تصفیه برش نفتی سنگین باقی‌مانده برج‌های اتمسفری و خلاء، به کاهش میزان آلودگی، آسیب‌های محیط زیستی و ارتقای کیفی محصولات کمک خواهد کرد.
یکی از مهم‌ترین اهداف واحد RCD، کاهش میزان ترکیبات گوگردی و سایر آلاینده‌ها از خوراک واحد RFCC است. مزیت دیگر این واحد کاهش کاتالیست مصرفی واحد RFCC است و این موضوع از لحاظ اقتصادی سودآوری بسیار بالایی برای پالایشگاهها دارد، همچنین یکی از دلایل اصلی جانمایی این واحد برای پیش تصفیه خوراک ورودی به واحد RFCC است. شکل زیر به طور خلاصه هدف فرآیند RCD را بیان می‌کند[۵].
رعایت استانداردهای جدید سوخت پالایشگاهها با اجرای طرح‌های ارتقاء
طرح‌های ارتقاء[۶] کمیت و کیفیت پالایشگاه‌های نفت خام کشور به منظور پاسخگویی به تغییر الگوی مصرف از فرآورده‌های میان تقطیر به فرآورده‌های سبک‌تر مانند بنزین، ارتقای کیفیت فرآورده‌های تولیدی بر اساس استانداردهای بین‌المللی، کاهش تولید نفت کوره، کاهش آلاینده‌های محیط زیستی، تولید بنزین و ارتقای کیفیت فرآورده‌های بنزین و گازوئیل به یورو ۴ و یورو ۵ در دستور کار وزارت نفت و شرکت های پالایشگاهی قرار دارد.
با توجه به استاندارهای جدید سوخت که منجر به کاهش سود پالایشکاه‌های قدیمی شده است، حرکت به سمت طرح‌های ارتقاء کیفیت محصولات پالایشگاه‌های نفت خام ضروری است. در حال حاضر تنها پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند اراک و پالایشگاه اصفهان به وسیله واحد‌های RCD و RHU، به دنبال ارتقای سطح کیفی محصولات بر اساس استانداردهای جدید هستند. بنابراین لازم است که طرح‌های ارتقاء کیفی محصولات در دیگر پالایشگاه‌های کشور به منظور افزایش توان صادراتی و کاهش آلودگی‌های محیط زیستی اجرا گردد.
در ایران فرآیند RCD تنها در پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند اراک برای آماده‌سازی خوراک واحد RFCC انجام می‌شود. خوراک واحد RCD پالایشگاه اراک ۶۹ هزار بشکه در روز است که از واحد تقطیر خلأ و تقطیر اتمسفری پالایشگاه به دست می‌آید و تبدیل به فرآورده‌های گازوئیل، نفت سفید، نفتای سنگین، نفتای خام سبک می‌شود.
واحد تصفیه ته‌مانده برج تقطیر (RHU) برای تصفیه خوراک واحد RFCC با ظرفیت ۸۱ هزار بشکه در روز طراحی شده است. واحد RHU پالایشگاه اصفهان هم دقیقاً مشابه واحد RCD پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند اراک است. هدف این طرح افزایش محصولات پالایشگاه اصفهان و ارتقای سطح کیفی محصولات به سطح استانداردهای بین‌المللی و استانداردهای محیط زیستی است.
پی‌نوشت:
[۱] International Maritime Organization (IMO)
[۲] گزارش IHS
[۳] ملالی، احمد رضا، بررسی وضعیت فعلی و بهبود صنعت پالایش ایران، صنعت پالایش ایران، تیر ۱۴۰۱
[۴] Reduced Crude Desulfurization
[۵] مرکز مطالعات زنجیره ارزش نفت و گاز
[۶] Upgrading
انتهای پیام/ انرژی
