به گزارش مسیر اقتصاد در هفته‌های اخیر تحولات ویژه‌ای در روابط مالی ایران و روسیه رخ داده است. دو کشور با راه‌اندازی یک سیستم تسویه‌حساب مبتنی بر ارزهای ملی خود، شروع به برداشتن گام‌هایی کوچک اما مهم برای حذف دلار آمریکا از تجارت دوجانبه خود کرده‌اند. بازار متشکل ارزی ایران نیز پس از سفر رئیس‌کل بانک مرکزی ایران به مسکو در اوایل ماه جاری، از نماد معاملاتی روبل-ریال رونمایی کرد. این ترتیبات جدید مالی، امکان تسویه غیر دلاری مبادلات تجاری دو کشور را ایجاد می‌کند و جایگاه دلار در روابط مالی دو کشور را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد.
کاهش تقاضای دلار در ایران در اثر دلار زدایی در روابط ایران و روسیه
سازوکار مالی جدید به آن‌ها این امکان را می‌دهد که دلار را از تبادلات تجاری خود حذف کنند. با توجه به اشتراک ایران و روسیه در اینکه هر دو کشور تحت تحریم‌های مالی و تجاری غرب قرار گرفته‌اند، دلار زدایی از تجارت خارجی دو کشور اهمیت ویژه‌ای برای مقابله با چالش مشترک تحریم پیدا می‌کند.
این مسئله همچنین می‌تواند بر روی تقاضای دلار تأثیر بگذارد. بر اساس برآورد برخی از رسانه‌ها و کارشناسان، سازوکار مالی جدید میان ایران و روسیه می‌تواند تقاضای دلار در ایران را تا ۳ میلیارد دلار در سال کاهش دهد. ارزش تجارت دوجانبه ایران و روسیه در سال ۲۰۲۱ تنها ۴ میلیارد دلار بود، اما با توجه به انگیزه مشترک و اتحاد دو کشور در مقابله با تحریم‌های غرب، دو کشور می‌گویند امیدوارند تجارت دوجانبه را در کوتاه‌مدت به ۸ میلیارد دلار افزایش دهند.
مقامات ایرانی در پی آن هستند که سیستم تسویه‌حساب دوجانبه جدید را به سایر کشورها نیز گسترش دهند، به‌نحوی‌که ارزهای دیگر شرکای تجاری کلیدی از جمله لیر ترکیه، روپیه هند و درهم امارات متحده عربی را نیز در بر گیرد. اگر این اتفاق بیفتد، شبکه‌ای از تبادلات مالی ایجاد خواهد شد که ایران را قادر می‌سازد بدون نیاز به دلار یا یورو به تسویه تجارت دوجانبه بپردازند. با این حال، افراد درگیر در طرف دیگر معامله ممکن است همچنان نسبت به خطر گرفتار شدن در تحریم‌های ثانویه محتاط باشند.
گام بعدی، ایجاد یک پیام‌رسان مالی مستقل از سوئیفت میان ایران و روسیه
ایده دیگری که ایران در توسعه سازوکارهای تبادلات مالی با روسیه در نظر دارد، ایجاد یک سامانه پیام‌رسان بین‌بانکی جدید بین ایران و روسیه است. این سامانه می‌تواند به‌عنوان جایگزین سوئیفت که اصلی‌ترین پیام‌رسان در مبادلات بین‌المللی است، عمل کند. بسیاری از بانک‌های روسی و ایرانی به دلیل تحریم‌های اعمال‌شده علیه هر دو کشور از سیستم سوئیفت خارج‌شده‌اند. روسیه از سال ۲۰۱۴ و پس از بحران کریمه، سیستم پیام‌رسانی بانکی مستقل خود به نام SPFS را راه‌اندازی کرده بود.
این‌ها بخشی از ابتکاراتی است که ایران و روسیه برای کاهش اتکای خود به سیستم‌های مالی غربی به‌کاربرده‌اند و توسعه آن‌ها به سایر کشورها و ابزارها می‌تواند نظام مالی مبتنی بر دلار را با چالش جدی مواجه سازد.
منبع: نشریه فوربس
انتهای پیام/ پول و بانک
