مسیر اقتصاد/ همانگونه که در گزارش قبل اشاره شد، روسیه در اقدامی فعالانه، سازوکار صادرات و دریافت هزینه گاز صادراتی به اروپا را تغییر داد و تبدیل کامل ارز به روبل را شرط جریان مداوم فروش گاز به اروپا معرفی کرد. طبق سازوکار جدید، خریداران اروپایی مجبور هستند یک حساب ویژه ارزی و یک حساب ویژه روبلی در گازپروم‌بانک افتتاح کنند و هزینه گاز را در این بانک واریز کنند.
تغییر شرایط نهایی‌شدن تعهد پرداخت خریداران خارجی
تغییر مهم دیگری که بر اساس فرمان ریاست جمهوری روسیه اعمال شده است مربوط به مرحله و شرایط نهایی‌شدن تعهد پرداخت خریداران خارجی است.
بر اساس روش پرداخت‌های متعارف، خریدار مالکیت کامل فرآیند پرداخت را دارد و زمانی که انتقال ارز از حساب خریدار به حساب فروشنده برسد، تعهد انجام شده در نظر گرفته می‌شود.
اما بر اساس سازوکار جدید، تعهد خریدار خارجی نسبت به پرداخت هزینه تامین گاز تنها در مرحله‌ای که وجوه دریافتی از فروش ارز (تبدیل ارز خارجی به روبل) به حساب فروشنده منتقل شود، انجام شده تلقی می‌شود.
انجام تعهد پرداخت خریدار عملاً به یک نماینده (گازپروم‌بانک) منتقل می‌شود و کاملاً از کنترل خریدار خارج می‌شود. در صورتی که پرداخت طبق روال مقرر در این فرمان انجام نشود، عرضه گاز طبق قراردادهای موجود به تشخیص گمرک می‌تواند متوقف شود.
جریان مداوم فروش گاز به اروپا وابسته به تبدیل کامل ارز به روبل
بنابراین، جریان مداوم و پایدار فروش گاز به اروپا تحت سازوکار جدید نه به پرداخت هزینه توسط خریداران، بلکه به مرحله تبدیل یورو به روبل توسط گازپروم‌بانک بر اساس آیین‌نامه این فرمان و در مهلت‌های مقرر در قراردادها، بستگی دارد.
از این رو بر اساس جدول زمانی معمول پرداخت گاز، خطر اختلال عرضه گاز برای کشورهای اروپایی می‌تواند در هر زمانی وجود داشته باشد.
استفاده گازپروم از شرایط فورس ماژور در مقابل خریداران اروپایی
در صورت وقفه در عرضه، خریداران اروپایی احتمالاً به نقض قرارداد استناد خواهند کرد و ممکن است از گازپروم به دلیل عدم اجرای آن شکایت کنند. با این حال، پیش‌بینی می‌شود که با انتقال تصمیم نهایی برای جلوگیری از عرضه گاز توسط شرکت گازپروم به مقامات گمرکی روسیه، این تغییر سازوکار، موقعیت گازپروم را برای ادعای فورس ماژور تقویت کند.
به عبارت دیگر اگر گمرک دستور توقف تحویل به مشتری را به دلیل عدم تطابق پرداخت با شرایط فرمان صادر کند، گازپروم می‌تواند با این استدلال که «توقف توسط یک اقدام دولتی تحمیل شده است»، از مسئولیت عدم اجرای تعهدات خود معاف شود. این موضوع به روسیه اهرم قابل توجهی می‌دهد تا ابهام عرضه گاز به اروپا را به «ابزار قدرت» تبدیل کند.
احتمال پرداخت مستقیم طلا برای خرید گاز توسط اروپایی‌ها
از سوی دیگر بانک مرکزی روسیه در تاریخ ۲۸ مارس، شروع به خرید طلا از بانکهای داخلی با نرخ ثابت ۵۰۰۰ روبل به‌ازای هر گرم کرد.
این اقدام به دو دلیل نتیجه مثبتی در پی خواهد داشت؛ اولاً، بانک مرکزی با پیشنهاد خرید طلا از بانکهای روسیه با قیمت ثابت در هر گرم، عملاً روبل را به طلا مرتبط کرده است. از آنجایی که طلا با دلار آمریکا معامله می‌شود، این اقدام به طور غیر مستقیم کف قیمتی روبل نسبت به دلار آمریکا تعیین می‌کند که به تثبیت نرخ ارز کمک می‌کند.
ثانیاً روسیه با درخواست پرداخت گاز به روبل، به طور ضمنی ارتباطی بین قیمت گاز طبیعی و قیمت طلا ایجاد کرده است، اقدامی که در نهایت می‌تواند به روسیه اجازه دهد که پرداخت مستقیم طلا را برای صادرات گاز بپذیرد. این اقدام نیز به نوبه خود باعث افزایش بیشتر ذخایر طلای روسیه خواهد شد.
دست برتر روسیه در وابسته‌سازی کشورهای اروپایی
روسیه یکی از بزرگترین صادرکنندگان در جهان برای طیف وسیعی از کالاها (کامودیتی) است. اگر طرح پرداخت روبل به نفت و سایر کالاها تعمیم داده شود و توسط خریداران غربی پذیرفته شود، نقش روبل به عنوان یک ارز جهان‌روا، تا زمانی که غرب به کالاهای روسیه متکی باشد، به طور قابل توجهی تقویت می‌شود، این در حالی است که جایگزین کردن کالاهای روسی در یک افق زمانی کوتاه بسیار دشوار است.
این اقدامات با دیگر طرح‌هایی که اخیراً در بخش مبادلات بین کشورها ایجاد شده همسویی دارد. از جمله این طرح‌ها و اقدامات مبادله روبل-روپیه بین روسیه و هند [۱]، آمادگی عربستان جهت پذیرش یوان در مقابل فروش نفت [۲]، پذیرش سیستم پرداخت MIR روسیه توسط ایران به عنوان جایگزین سوئیفت [۳]، صدور کارت‌های Mir-UnionPay توسط بانکهای روسی [۴] و راهبردی‌تر از همه، اراده ابرازشده توسط اتحادیه اقتصادی اوراسیا به رهبری روسیه برای ایجاد سیستم پولی و مالی جدید به عنوان بخشی از حرکت گسترده‌تر به سمت گسترش همکاری مالی اوراسیا-چین [۵] است.
بر اساس بررسی انجام شده توسط کومرسانت، مشتریان تجاری در بزرگترین بانک های روسیه در ماه مارس ۲۰۲۲ شروع به افتتاح حساب های یوآن کردند و همچنین باقی‌مانده حساب‌ها را به ارز چین به شدت افزایش داده‌اند. در عین حال، حجم معاملات یوان در بورس اوراق بهادار مسکو در ماه مارس نسبت به ماه های قبل ۴ تا ۵ برابر افزایش یافته است [۶].
این شواهد قوی نشان می‌دهد که درگیری‌های جاری تأثیرات عمیق و طولانی‌مدتی بر ساختار نظام پولی بین‌الملل خواهد داشت و می‌توان انتظار داشت که درگیری اوکراین و روسیه، گسست ساختاری در الگو یکپارچگی اقتصادی جهانی و همکاری چندقطبی را تشدید کند.
منبع: آلجبریس
پی‌نوشت‌ها:
انتهای پیام/ تجارت و دیپلماسی
