مسیر اقتصاد/ عبدالعلی رحیمی مظفری عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به تازگی ضمن اشاره به اینکه قیمت بنزین در سال ۱۴۰۱ افزایش نخواهد یافت، گفت: «قیمت واقعی بنزین رقمی بالغ بر یک دلار است و مابقی آن یارانه است؛ بنابراین ذکر این نکته ضروری است که یارانه به بنزین آزاد و لیتر ۳ هزار تومانی هم تعلق می‌گیرد.»
این اظهار نظر عضو کمیسیون انرژی مجلس بر اساس قیمت صادراتی هر لیتر بنزین محاسبه شده اما انتقاداتی به آن مطرح است. وضعیت فعلی قیمت گذاری بنزین فاصله زیادی با نقطه مطلوب دارد و مواردی همچون اسراف، قاچاق، انحراف منابع و عدم تحقق عدالت نتیجه وضعیت فعلی تعیین قیمت‌هاست. در عین حال برای اصلاح وضع موجود لازم است تصورات رایج و اشتباهی که از سوی برخی مطرح میشود، مورد بررسی قرار بگیرد.
قیمت واقعی هر لیتر بنزین یک دلار است؟
آنچه همواره از سوی طرفداران آزادسازی قیمت حاملهای انرژی مطرح میشود، رساندن قیمت‌های داخلی به سطح قیمت صادراتی است؛ که به طور خاص در این صورت قیمت هر لیتر بنزین باید درحدود ۰.۵ دلار، معادل ۱۳ هزار تومان تعیین شود. افرادی که قیمت بنزین را به جای نرخ صادراتی، با قیمت آن در کشورهایی همچون ترکیه یا آمریکا مقایسه می‌کنند نیز رقم‌های به مراتب بالاتری برای قیمت واقعی بنزین مطرح کرده‌اند. بر اساس این استدلال قیمت بنزین کمتر از یک دهم قیمت جهانی آن است و باید گرانتر شود.
در پاسخ به این اظهار نظر باید گفت افزایش نرخ‌های صادراتی محصولاتی مثل بنزین به دلیل ناتوانی دولت در کنترل ارزش پول ملی رخ داده است؛ در واقع چنانچه دولت در طول سال‌های اخیر از کاهش ارزش پول ملی و جهش نرخ ارز جلوگیری می‌کرد، قیمت صادراتی بنزین امروز به ۱۳ هزار تومان نمی‌رسید و عملا مردم در این افزایش سهمی نداشته‌اند. بنابراین در شرایطی که درآمدهای مردم متناسب با قیمت ارز بالا نمی‌رود، مقایسه قیمت‌های داخلی با خارجی، بر اساس قیمت اسمی دلار، منطقی نیست.
حذف یارانه تنها با افزایش قیمت برای هر میزان مصرف محقق میشود؟
دغدغه اصلی از اصلاح قیمت بنزین و دیگر حاملهای انرژی، توزیع عادلانه منابع در کشور است و این هدف جز با تعیین پلکانی قیمت، همچون الگویی که در زمینه قیمت برق و گاز خانگی حاکم است، قابل تحقق نیست.
بنابراین برای بهبود وضعیت در زمینه توزیع بنزین و همچنین کاهش یارانه بی حسابی که اقشار ثروتمند از آن بهره می‌برند، لازم است بر اساس یک الگوی پلکانی، قیمت برای مصارف بالا و حتی خودروهای لوکس، افزایش جهشی داشته باشد و در عین حال برای مصارف کمتر، متناسب با درآمد اقشار مستضعف تعیین شود. نتیجه چنین اقدامی بهبود عدالت در توزیع منابع، جلوگیری از مصرف بی رویه و قاچاق و افزایش درآمدهای دولت از محل فروش بنزین در داخل کشور است. بر اساس این منطق نیز مقایسه قیمت پلکان‌های مصرف بنزین با قیمت صادراتی بر مبنای نرخ اسمی ارز منطقی نیست.
انتهای پیام/ انرژی
با طرح جدید سهمیه بندی بنزین موافقم اگر درست و حساب شده اجرا شود، این نتایج را در پی دارد: ۱- کاهش کسری بودجه دولت که منشا اصلی تورم است ۲- به کاهش ترافیک خیابانها و آلودگی هوا و مرگ و میر فراوان ناشی از آن و منجر میشود ۳- اصلاح قیمت و بهینه سازی مصرف انرژی و سرمایه گزاری و اشتغال بیشتر در این زمینه ۴- عدالت بیشتر در بهره مندی از یارانه انرژی - برای اینکه سهمیه بندی جدید بنزین به افراد عادلانه تر باشد و حد اقل سهمیه هم رعایت گردد، پیشنهاد میشود: به خانواده های ۲ نفره ۶۰ لیتر- ۳ نفره ۷۵ و ۴ نفره ۹۰ و ۵ نفر به بالا ۱۰۵ لیتر پرداخت گردد. - همچنین حمایتهای دیگری مانند کوپن یا کارت مواد غذایی انجام گیرد - در زمینه دیگر حاملهای انرژی هم سهمیه قابل مبادله به مردم داده شود تا افرادیکه در مصرف منابع ، برنامه ریزی و صرفه جویی انجام میدهند نتیجه مستقیم آنرا دریافت کنند
با طرح جدید سهمیه بندی بنزین و اصلاح قیمت موافقم اگر درست و حساب شده اجرا شود، این نتایج را در پی دارد: ۱- کاهش کسری بودجه دولت که منشا اصلی تورم است ۲- به کاهش ترافیک خیابانها و آلودگی هوا و مرگ و میر فراوان ناشی از آن و منجر میشود ۳- اصلاح قیمت و بهینه سازی مصرف انرژی و سرمایه گزاری و اشتغال بیشتر در این زمینه ۴- عدالت بیشتر در بهره مندی از یارانه انرژی - برای اینکه سهمیه بندی جدید بنزین به افراد عادلانه تر باشد و حد اقل سهمیه هم رعایت گردد، پیشنهاد میشود: به خانواده های ۲ نفره ۶۰ لیتر- ۳ نفره ۷۵ و ۴ نفره ۹۰ و ۵ نفر به بالا ۱۰۵ لیتر پرداخت گردد. - همچنین حمایتهای دیگری مانند کوپن یا کارت مواد غذایی انجام گیرد - در زمینه دیگر حاملهای انرژی هم سهمیه قابل مبادله به مردم داده شود تا افرادیکه در مصرف منابع ، برنامه ریزی و صرفه جویی انجام میدهند نتیجه مستقیم آنرا دریافت کنند