مسیر اقتصاد/ با شروع جنگ میان روسیه و اوکراین، قیمت جهانی محصولات اساسی کشاورزی نظیر گندم، جو، ذرت، دانه سویا با رشد حدود ۱۲ درصدی قیمت مواجه شدند. افزایش قیمت محصولات اساسی کشاورزی طی دو سال اخیر به دلیل شرایط بیماری کرونا و بروز خشکسالی در برخی از کشورهای تولیدکننده این محصولات آغاز شده بود و با شروع جنگ نیز تشدید شد.
جدول۱. بررسی وضعیت قیمت محصولات اساسی کشاورزی منتخب قبل و بعد از شروع جنگ روسیه و اوکراین (واحد: دلار/تن)
همانطور که مشخص است دو محصول گندم و جو به دلیل تولید و صادرات گسترده توسط دو کشور روسیه و اوکراین بیشترین افزایش قیمت را پس از شروع جنگ دارند.
تامین ۱۵ درصدی محصولات کشاورزی از روسیه
ایران یکی از واردکنندگان محصولات فوق از دو کشور روسیه و اوکراین است که حجم آن طبق آخرین آمار اعلامی از سوی این دو کشور در سال ۲۰۲۰ بیش از ۴ میلیون تن بوده است.[۱]
جدول ۲. میزان واردات محصولات اساسی کشاورزی از روسیه و اوکراین در سال ۲۰۲۰ (واحد: هزار تن)
با شروع جنگ میان این دو کشور دو موضوع افزایش خطرات احتمالی تجارت از مسیر دریای سیاه و تعطیلی بنادر اوکراین باعث نگرانی در روند تامین کالا از روسیه و اوکراین شده است.
ایران محصولات وارداتی خود از اوکراین را از طریق دریای سیاه و بنادر جنوبی کشور تامین می کند. همچنین بخشی از صادرات محصولات کشاورزی توسط روسیه به ایران از مسیر دریای سیاه و بنادر جنوبی و بخشی دیگر نیز از طریق بنادر شمالی کشور وارد می شود.
جدول۳. وضعیت تامین محصولات منتخب از بنادر شمالی و سایر بنادر کشور (واحد: هزارتن)
همانطور که مشخص است تنها حدود ۱۵ درصد از واردات محصولات کشاورزی از بنادر شمالی انجام می شود. بنابراین عمده محصولات کشاورزی منتخب از دو کشور روسیه و اوکراین به جز محصول جو دامی از طریق بنادر جنوبی و مسیر دریای سیاه انجام می شود که در شرایط جنگ این دو کشور مسیری بسیار خطرناک و پرهزینه محسوب می شود.
چالش امنیت غذایی ایران در جنگ میان روسیه و اوکراین
ایران توانایی خودکفایی در تولید گندم و جو دامی را دارد، به شرط آنکه دولت قانون تضمین خرید محصولات کشاورزی را به درستی اجرا کند. چنانچه قیمت خرید تضمینی این محصولات توسط دولت به درستی تعیین و ابلاغ شود، میزان تولید هر دو محصول افزایش یافته و از میزان واردات آن طی سال آینده کاسته خواهد شد.
از سویی دیگر ایران توانایی تولید به اندازه نیاز دانه ذرت و سویا را ندارد و باید نیاز خود را از طریق واردات تامین کند. در این زمینه، راهبرد تنوع مبادی و مسیرهای واردات باید در دستور کار باشد. با توجه به واردات ۱.۹ میلیون تنی ذرت و سویا از دو کشور روسیه و اوکراین، انتظار می رود دولت از مسیرهای امن واردات از کشور روسیه نظیر ظرفیت حمل و نقل ریلی، جاده ای و دریایی شمال کشور استفاده کند. همچنین ضروریست به منظور جایگزینی واردات ذرت از اوکراین، اقدام به استفاده از ظرفیت سایر کشورها نظیر روسیه، قزاقستان، برزیل و … شود.
پینوشت:
[۱] گمرک جمهوری اسلامی ایران آمار مبدا اصلی واردات محصولات را در گزارش های خود ارائه نمی کند، به همین دلیل آمارهای اعلام شده از مبادی واردات توسط این نهاد ناقص و نادرست است. در این زمینه، از آمار گمرک کشورهای صادرکننده (روسیه و اوکراین) استفاده شده است که آخرین آمار اعلامی صادرات از سوی این دو کشور مربوط به سال ۲۰۲۰ است.
انتهای پیام/ کشاورزی
