مسیر اقتصاد/ وظیفه اصلی بانکها در اقتصاد کشور، تامین مالی فعالیت‌های تولیدی است؛ اما در طول سال‌های اخیر به دلایلی از جمله ضعف نظارتی بانک مرکزی، بانکها در عمل به این وظیفه به درستی عمل نکرده‌اند و همواره یکی از مشکلات اصلی تولیدکنندگان، کمبود نقدینگی و درخواست سود بالا از سوی شبکه بانکی بوده است.
معوقات کلان بانکی مانع جدی تامین مالی بخش تولید
یکی از مهمترین دلایل کمبود منابع بانکها برای تامین مالی فعالیت‌های تولید، عدم بازگشت بخشی از تسهیلات اعطایی آن‌هاست. به طور خاص ابربدهکاران بانکی که برخی حتی از زمان دریافت تسهیلات، یک قسط از آن را به بانکها پرداخت نکرده‌اند، یکی از مهمترین دلایل کمبود نقدینگی در بخش تولید کشور هستند؛ این درحالیست که امروز بیش از ۸۰ درصد منابع مالی مورد نیاز بخش تولید از شبکه بانکی تامین می‌شود.
بر اساس بخشنامه‌های بانک مرکزی، ابربدهکاران بانکی آن دسته از گیرندگان تسهیلات هستند که معادل بیش از ۱۰ درصد کل سرمایه یک بانک، از آن بانک تسهیلات دریافت کرده و آن را معوق نگهداشته‌اند. موضوع معوقات بانکی مربوط به این دولت نیست و در دولت‌های گذشته نیز این وجود داشته، اما هیچگاه اقدامی جدی برای کاهش آن در دستورکار قرار نگرفته است.
الزام بانکها به انتشار فهرست ابربدهکاران از سوی وزیر اقتصاد
برای رفع این مشکل سید احسان خاندوزی وزیر اقتصاد، ۲۳ آبان ماه مسئله اعلام عمومی فهرست ابربدهکاران از سوی بانکها را مطرح کرد. وی در توییتی به طور عمومی اعلام کرد که در نامه‌ای به بانک مرکزی درخواست کرده است که بانکها هر سه ماه یکبار فهرست ابربدهکاران را در سایت خود منتشر کنند تا به جای اشخاص معدود، دسترسی به تسهیلات برای طیف وسیعتری از تولیدکنندگان و مردم فراهم آید.
هدف وزیر اقتصاد از این اقدام، افزایش انگیزه بانکها و ابربدهکاران آن‌ها برای کاهش حجم معوقات و در نتیجه افزایش توان بانکها در ارائه تسهیلات به فعالیت‌های تولیدی است.
بی توجهی بانکها به ضرب الاجل وزیر اقتصاد در انتشار فهرست ابربدهکاران
اما با وجود گذشت ۲ هفته از مهلت تعیین شده از سوی وزیر اقتصاد، هیچکدام از بانکها فهرست ابربدهکاران بانکی خود را منتشر نکرده اند. نگاهی به سایت‌های اطلاع رسانی تمامی بانکها شامل ملی، سپه، مسکن، کشاورزی، صنعت و معدن، توسعه صادرات، توسعه تعاون، پست بانک، اقتصاد نوین، پارسیان، کارآفرین، سامان، سینا، خاور میانه، شهر، دی، صادرات، ملت، تجارت، رفاه، گردشگری، ایران زمین، سرمایه، پاسارگاد، آینده، رسالت و مهر ایران بی توجهی بانکها به ضرب الاجل وزیر اقتصاد را اثبات می‌کند.
این بی توجهی نشان می‌دهد بانکها و در راس آن‌ها بانک مرکزی، هیچ توجهی به اوامر وزیر اقتصاد ندارند و حتی دستورات وزیر اقتصاد نیز از سوی شبکه بانکی روی زمین می‌ماند.
شفافیت فهرست ابربدهکاران سره را از ناسره جدا می‌کند
برخی معتقدند اغلب معوقات بانکی مربوط به بخش تولید است که درحال حاضر با مشکلات جدی در عرصه اقتصاد کشور مواجه است و در واقع این تولیدکنندگان هستند که منابع بانکی را بازنگردانده‌اند.
در پاسخ به این عده باید گفت ممکن است بخشی از معوقات به تولیدکنندگانی اختصاص داشته باشد که به واقع ورشکست شده‌اند و امکان بازپرداخت اقساط تسهیلات را ندارند؛ اما برای اینکه فهم دقیق تری از کیفیت و کمیت معوقات بانکی و پشت پرده ابربدهکاران بدست آید، لازم است فهرست آن‌ها از سوی بانکها منتشر شود.
چرا استفاده از ظرفیت نظارت مردمی ضروری است؟
باید توجه داشت که پرونده‌های متعدد تخلفات بانکها در سرپیچی از آیین نامه‌های بانک مرکزی، اعطای تسهیلات کلان به پروژه‌های غیرمولد، بنگاه‌داری غیرضروری، اعطای گسترده تسهیلات به شرکت‌های زیرمجموعه و حجم بالای معوقات بانکی، در طول سال‌های اخیر در پیش چشم بانک مرکزی رخ داده است و در حال حاضر این نهاد ناظر به هر دلیل امکان جلوگیری از این تخلفات را ندارد.
در چنین شرایطی استفاده از ظرفیت نظارت مردمی امری ضروری است و می‌تواند به بهبود شرایط و کاهش تخلفات بانکها کمک کند. در عین حال باید توجه داشت شفافیت فهرست ابربدهکاران بانکها و استفاده از ظرفیت نظارت مردمی برای جهت دهی تسهیلات بانکی به سمت تولید، تنها زمانی کارآمد است که جرائم بازدارنده‌ای برای عدم همکاری یا ارائه اطلاعات غلط و خلاف واقع از سوی بانکها در نظر گرفته شود و نهاد مسئول با قاطعیت با بانک‌هایی همکاری نمی‌کنند تعامل کند.
انتهای پیام/ پول و بانک
