مسیر اقتصاد/ ساماندهی یارانه‌های انرژی از جمله مسائل مهم اقتصاد کشور است که در دولت سیزدهم به شدت مورد توجه قرار گرفته و همواره اصلاح الگوی مصرف به عنوان یکی از اهداف اصلی در این زمینه مطرح می‌گردد.
در رابطه با مصرف زیاد بنزین در کشور، قیمتگذاری آن و در نتیجه مردم به عنوان مصرف کننده نهایی، عامل اصلی مصرف بی رویه بنزین شناخته می‌شوند. در حالی که این تصور رایج و اشتباهی است که نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، خودروسازان داخلی نقش چشمگیری در این مصرف بی رویه دارند؛ چرا که سال‌هاست تلاشی برای کاهش میزان مصرف سوخت خودروهای تولیدی خود نکرده‌‌اند.
میانگین مصرف سوخت خودروها در جهان یک لیتر کمتر از خودروهای داخلی
نمودار زیر روند کاهشی مصرف سوخت خودروهای سبک در جهان مطابق با گزارش آژانس بین المللی انرژی را نشان می‌دهد.
با توجه به نمودار بالا میانگین مصرف جهانی سوخت برای خودروهای سبک در سال ۲۰۲۰، حدود ۷ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است. ضمن اینکه اکثر کشورهای جهان در راستای کاهش میزان مصرف سوخت توسط خودروها، قوانین و استانداردهای سختگیرانه‌ای را برای خودروسازان وضع کرده‌اند و پیش بینی می‌شود که میانگین مصرف سوخت خودروها تا سال ۲۰۳۰ به حدود ۳.۱ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر کاهش یابد [۱].
به عنوان نمونه نمودار زیر میزان مصرف سوخت خوردهای سبک در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹ و سهم عوامل مختلف در کاهش مصرف در اروپا را نشان می‌دهد.
با توجه به نمودار بالا میانگین مصرف سوخت خودروها در اروپا طی این مدت، از ۶.۶ به ۶ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر کاهش یافته که ارتقای تکنولوژی عامل اصلی این کاهش مصرف است. در حقیقت خودروسازان جهانی با ارائه تکنولوژی‌های جدید موتور احتراقی، ارتقای تکنولوژی سیستم‌های انتقال قدرت، استفاده از مواد کامپوزیتی و فیبرکربنی سبک وزن در سازه خودروها و قطعات داخلی آن‌ها در راستای کاهش وزن، طراحی آیرودینامیکی بدنه خودرو، بهینه‌سازی فرآیند احتراق در خودروها و استفاده از سیستم‌هایی نظیر سیستم غیرفعال کردن موتور در حالت توقف، تا حدود زیادی مصرف سوخت در خودروهای خود را کاهش داده‌اند. در واقع می‌توان گفت که رقابت برای عرضه محصولاتی با راندمان بالا و کم‌مصرف در بین خودروسازان جهانی شدت گرفته است.
کاهش ۲۰ درصدی مصرف سوخت در کشور با ارتقای کیفیت خودروهای داخلی
در حال حاضر کم‌مصرف‌ترین خودروهای داخلی حدود ۹ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر در پیمایش درون شهری مصرف بنزین دارند و میانگین مصرف سوخت ترکیبی خودروهای داخلی ۸.۱ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است. بنابراین میزان مصرف سوخت محصولات تولید شده توسط خودروسازان داخلی با حجم موتور مشابه، در مقایسه با خودروسازان جهانی چندان مساعد نیست [۲].
وضعیت ناگوار رعایت استانداردهای مصرف سوخت توسط شرکت‌های خودروساز داخلی به‌حدی است که در واگذاری برچسب‌های مصرف انرژی به خودروهای تولید داخلی که در سال ۱۳۹۸ اجرا شد، هیچ خودرویی نتوانست در زمینه مصرف انرژی برچسب Aدریافت کند؛ در حقیقت بالاترین امتیاز کسب شده توسط خودروهای داخلی نشان B بود. همچنین ۸ محصول از ٦ کارخانه تولیدکننده خودرو در کشور نتوانسته‌اند هیچ یک از استانداردهای مصرف سوخت A تا Gرا کسب کنند و به‌طورکلی فاقد استاندارد مصرف سوخت تشخیص داده شده‌اند. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان عنوان می‌کنند که با ارتقای کیفیت خودروهای داخلی بیش از ۲۰ درصد امکان کاهش مصرف بنزین در کشور وجود دارد [۳].
بی‌انگیزگی خودروسازان داخلی برای کاهش مصرف سوخت
بی‌انگیزگی طرف عرضه نقش موثری در بی‌تفاوتی نسبت به مصرف سوخت خودروهای داخلی دارد؛ به این معنا که بخش عرضه در بازار انحصاری و بی‌رقیب خودرو قادر به فروش هر محصولی با هر کیفیت و مصرف سوختی است، بنابراین انگیزه‌ای برای ارتقای تکنولوژی و کاهش مصرف سوخت ندارد. همین امر سبب شده تا دو خودروساز بزرگ کشور چندان به دنبال اصلاح میزان مصرف سوخت محصولات خود نباشند.
لزوم توجه به سیاست های غیر قیمتی در راستای اصلاح الگوی مصرف سوخت
بنابراین می‌توان گفت که سیاست‌های قیمتی بنزین در شرایط فعلی تنها منجر به ایجاد انگیزه از سمت تقاضا خواهد شد و هیچ تأثیری در سمت عرضه ایجاد نخواهد کرد و در نتیجه افزایش قیمت‌ها تأثیر جدی بر اصلاح الگوی مصرف نخواهد گذاشت. بر این اساس دولت‌ها با اعمال سیاست‌های غیر قیمتی نقش مهمی در ایجاد رقابت و انگیزه در بین خودروسازان برای تولید محصولات کم مصرف دارند.
پینوشت:
[۳] پایگاه خبری تحلیلی خودروتک
انتهای پیام/ انرژی
