مسیر اقتصاد/ منطقه بلوچستان و به طور خاص مکران از نظر جغرافیایی مزیت های متعددی دارد که مهمترین آن دسترسی به آب های آزاد است. به طور معمول منطقه‌ای با این سطح از دسترسی، اگر در یک کشور توسعه یافته قرار داشت، به طور حتم به یکی از قطب های جمعیتی و صنعتی آن کشور تبدیل می‌شد؛ درحالیکه در ایران اکنون این منطقه یکی از محروم ترین مناطق کشور محسوب میشود.
نوار مرزی جنوب کشور ظرفیت چه میزان جمعیت را دارد؟
منطقه بلوچستان و مکران از دیدگاه کارشناسان، ظرفیت توسعه صنعتی و جمعیتی حتی تا بیش از ۲۰ میلیون نفر را دارد. در گزارشی که توسط شرکتی فرانسوی به نام «ستیران»، پیش از انقلاب در سال ۱۳۵۳ با هدف آینده نگاری توسعه ایران تهیه شده بود، ایران را کشوری دارای ظرفیت جمعیتی ۵۰ میلیون نفری در افق ۲۵ ساله (یعنی تا سال ۱۳۷۸) دانسته بود که نیمی از جمعیت ۵۰ میلیون نفری آن (یعنی ۲۵ میلیون نفر) در نوار ساحلی جنوب کشور ساکنند. همچنین در انتهای گزارش، در صورت تمدید افق گزارش به ۲۵ سال دیگر (یعنی تا سال ۱۴۰۳- کمتر از سه سال دیگر) ظرفیت توسعه جمعیتی نوار ساحلی کشور را به اندازه ۵۰ میلیون نفر کاملاً امکان‌پذیر و منطقی قلمداد کرده بود. این درحالیست که اکنون کل جمعیت کنونی ساکن در نوار ساحلی کشور فراتر از ۵ میلیون نفر نمیرود.
۴ روش تامین آب منطقه مکران و بلوچستان
یکی از مشکلات در مسیر توسعه صنعتی و جمعیتی منطقه بلوچستان و مکران در دسترس نبودن آب مورد نیاز بخش های صنعتی و کشاورزی است؛ در عین حال ایده انتقال آب از این منطقه برای تامین آب دیگر مناطق کشور نیز مطرح شده است.
تامین آب مورد نیاز صنایع، کشاورزی و شرب منطقه مکران، از روش های زیر به ترتیب امکان پذیرتر است:
- شیرین سازی از دریا؛
- تقطیر رطوبت شرجی هوا؛
- آب ژرف؛
- آب‌های سطحی منطقه.
به دلیل نزدیک‌تر بودن لایه سنگ بستر زمین به سطح زمین در منطقه بلوچستان، که نمود آن در سواحل صخره ای در برخی مناطق در منطقه هویداست، دو نکته وجود دارد: اول اینکه نزدیک تر بودن سنگ بستر به سطح زمین یعنی نازکتر بودن لایه آبرفتی خاک در آن منطقه نسبت به متوسط کشور و این یعنی کمتر بودن ظرفیت آبخیزداری و ذخیره زیرزمینی آب در منطقه بلوچستان و مکران. در واقع سیلابی شدن بارشهای موسمی در منطقه موید عدم کافی بودن حجم آبخوانها برای نگداری بارندگی هاست.
نکته دوم اینکه نزدیک تر بودن سنگ بستر زمین موجب بالا بودن ظاهری تراز آب سفره های زیرزمینی در بلوچستان شده و این امر ممکن است کارشناسان، مسئولین و مردم منطقه را به اشتباه بیندازد که وضعیت منابع آب زیرزمینی در آن منطقه بسیار عالی است و میتوان برای تامین آب، روی این منبع حساب ویژه باز کرد. از همین رو بهتر است در تامین آب قابل اتکاء و پایدار منطقه بلوچستان و مکران از منابع آب زیرزمینی صرفنظر شود. از طرف دیگر منطقه بلوچستان و مکران، جزء معدود مناطق ایران است که در پیش گرفتن رویکرد سازه‌ای در آن و استحصال آب بر روی سطح زمین از طریق سدها و آب‌بندها، برخلاف سایر مناطق کشور می‌تواند سیاست نتیجه بخشی باشد.
انتقال آب از بلوچستان و مکران باید بعد از توسعه منطقه در دستورکار باشد
نکته بسیار مهم پایانی اینکه به هیچ وجه تا استقرار کامل صنایع، مشاغل و جمعیت مورد انتظار برای منطقه مکران، نباید اجازه داد از دریا برای مناطق دوردست‌تر آب شیرین و انتقال داده شود؛ چرا که باعث مهاجرت و کشش جمعیتی به سمت مقصد انتقال آب میشود و جمعیت پذیر کردن و توسعه یافتن مکران را تحت الشعاع قرار میدهد. باید کاری کرد که اگر قرار است انگیزه برای مهاجرت در مردم به وجود بیاید، این انگیزه در مهاجرت به سمت مکران باشد، نه در جهت عکس آن.
انتهای پیام/ حکمرانی
