مسیر اقتصاد/ همان‌گونه که در گزارش قبل اشاره شد، کشور ونزوئلا با دارا بودن بیش از ۳۰۰ میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت خام، بزرگترین دارنده منابع نفتی دنیا است. اما پس از اعمال تحریم‌های شدید آمریکا، چرخ‌های اقتصاد این کشور که با سهم ۵۰ درصدی در تولید ناخالص داخلی و ۹۵ درصدی از کل صادرات، حول محور صنعت نفت ونزوئلا و خام فروشی در جریان بود، از حرکت ایستاد. در واقع اعمال تحریم‌ها، صادرات نفت خام و به تبع تولید نفت این کشور را طی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ از بیش از ۲ میلیون به کمتر از ۱ میلیون بشکه در روز کاهش داده است.
رکود صنعت نفت ونزوئلا با کاهش ۸۰ درصدی صادرات نفت خام
اوج تولیدات صنعت نفت ونزوئلا مربوط به سال ۱۹۷۰ میلادی، با تولید روزانه سه میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه بوده است، این درحالی است که بر اساس آمارهای شرکت نفت دولتی ونزوئلا PdVSA[۱]، صادرات نفت این کشور در سال ۲۰۲۰ تحت تاثیر اقدامات آمریکا، در حدود ۳۷۰ هزار بشکه در روز برآورد شده است که این میزان با حجم تولیدی ونزوئلا در دهه ۱۹۴۰ میلادی برابری می‌کند؛ زمانی که جمعیت ونزوئلا یک دهم جمعیت فعلی بود [۲].
وابستگی صنعت پالایش نفت ونزوئلا به کشورهای تحریم کننده
کشور ونزوئلا با توجه به منابع عظیم خود، برای پاسخ به تقاضای داخلی فرآورده‌های نفتی، پالایشگاه‌های اصلی خود را طی سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ احداث کرده است. مجموع ظرفیت پالایشی هر ۶ پالایشگاه داخلی ونزوئلا، که همگی دولتی هستند برابر ۱.۳ میلیون بشکه در روز است و بطور کامل نیاز داخلی این کشور به سوخت را تأمین می‌کند.
در حال حاضر سرانه ظرفیت پالایشی کشور ونزوئلا برابر ۴۰ بشکه در روز به ازای هر ۱۰۰۰ نفر است در حالی که این شاخص برای ایران معادل ۲۵ بشکه است. این بدان معناست که در کشور ونزوئلا نسبت به ایران قاعدتا باید فرآورده‌های پالایشی بیشتری در اختیار هر نفر باشد اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاده است. صنعت نفت و گاز ونزوئلا همانند ایران، سال‌هاست که تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد و این کشور علاوه بر کاهش صادرات نفت خام، در بهره‌برداری از ظرفیت پالایشی خود نیز دچار مشکل شده است.
در واقع تحریم‌های سنگین آمریکا سبب شده، ظرفیت فعال پالایشی ونزوئلا فقط در حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز باشد. دلایل اصلی کاهش ظرفیت فعال پالایشی در کشور ونزوئلا «قدیمی بودن پالایشگاه‌ها و عدم سرمایه‌گذاری در این حوزه»، «عدم انجام فعالیت‌های بهینه سازی و تعمیراتی» و «مشکل تأمین قطعات و تجهیزات» است.
کاهش ۵۰ درصدی تولید فرآورده های نفتی ونزوئلا
با توجه به نمودار زیر، فرآورده‌های نفتی تولیدی ونزوئلا که برای مصارف داخلی یا صادرات استفاده می‌شوند، از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ کاهشی تقریبا ۵۰ درصدی را تجربه کرده است. این موضوع باعث شده تا انواع سوخت مایع به ویژه بنزین در این کشور کمیاب شود و صف‌های طویلی در پمپ بنزین‌ها ایجاد گردد.
نمودار زیر روند واردات و صادرات فرآورده‌های نفتی کشور ونزوئلا را طی دو دهه اخیر نشان می‌دهد. همانطور که اشاره شد با توجه به تحریم‌های آمریکا و کاهش ظرفیت فعال پالایشی ونزوئلا و در نتیجه کاهش تولید فرآورده، از یک طرف صادرات فرآورده‌های نفتی ونزوئلا در چند سال اخیر روندی کاهشی داشته و از طرف دیگر میزان واردات فرآورده‌های نفتی افزایش پیدا کرده است.
بازسازی و بهینه‌سازی تأسیسات صنعت نفت ونزوئلا با کمک ایران
بنابراین کشور ونزوئلا قبل از اینکه به فکر درمان مشکلات جاری صنعت پالایش خود باشد، به فکر تأمین فرآورده حتی از طریق واردات است. ضمن اینکه شرکت پدوسا با دریافت مواد شیمیایی از ایران، در تلاش است تا واحدهای کراکینگ کاتالیتیکی که برای تولید بنزین ضروری است را در دو پالایشگاه اصلی خود با مجموع ظرفیت ۴۵۰ هزار بشکه در روز راه اندازی کند. در کنار تأمین مواد اولیه مورد نیاز و سوخت، ونزوئلا برای اورهال و تعمیر تأسیسات نفتی خود در حال کمک گرفتن از ایران است؛ چرا که تأسیسات صنعت نفت ونزوئلا به شدت نیاز به بازسازی، بهینه‌سازی و ارتقای ماشین‌آلات و واحدهای خود دارند [۳].
در حالی که ساده‌ترین راه برای کسب درآمد در یک کشور نفت خیز، خام فروشی این ماده با ارزش است، اما «عدم اطمینان به امنیت عرضه و تقاضای سوخت»، «تحریم‌های احتمالی در حوزه فروش نفت خام»، «نوسانات قیمت‌های جهانی نفت خام» و «ضرورت تنوع در روش‌های فروش به کمک تولید فرآورده نفتی» لزوم توسعه زنجیره ارزش نفت و گاز را گوشزد می‌کند.
البته ذکر این نکته ضروری است که توسعه زنجیره ارزش نفت و گاز، باید به همراه «بومی سازی فناوری‌های این حوزه» صورت گیرد تا مسئله تحریم پذیری بطور کامل برطرف گردد و در واقع مشکلات فعلی ونزوئلا در صنعت پالایش نفت ایجاد نشود.
پینوشت:
[۱] Petròleos de Venezuela, S.A
[۲] خبرگزاری ایرنا؛ شماره خبر ۸۴۱۸۲۵۸۸
[۳] خبرگزاری فارس؛ شماره خبر ۱۳۹۹۱۰۱۴۰۰۰۷۷۴
انتهای پیام/ نفت و انرژی
