به گزارش مسیر اقتصاد نشست «مبادلات مالی تحریم ناپذیر با کشورهای منطقه؛ الزامات و سازوکارها»، روز یک شنبه ۲۱ دی ماه، با حضور جمعی از اساتید و صاحبنظران و فعالان این حوزه در پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی برگزار شد. این نشست، سومین پیش نشست تخصصی از هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی بود که در تاریخ ۲۹ بهمن سال جاری با موضوع «تجارت منطقه‌ای؛ اولویت راهبردی» برگزار خواهد شد. در این نشست ماهیت، الزامات و راهبردهای استفاده از مبادلات مالی تحریم ناپذیر مورد بررسی قرار گرفت.
وابستگی به نفت علت اصلی اثرگذاری تحریم‌ها بر مبادلات خارجی ایران
در این نشست خانم دکتر مینو کیانی راد معاون ارزی اسبق بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با اشاره به این که از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا اواخر دهه ۸۰، با انواع و اقسام تحریم‌ها در حوزه مالی مواجه بوده‌ایم، گفت: اسم این تحریم‌ها را بیشتر باید فشار اقتصادی گذاشت. تاثیر تحریم‌ها در سال‌های اول انقلاب تقریبا غیر محسوس بوده است.
وی افزود: فاز اصلی تحریم‌ها، بر می‌گردد به سال‌های ۹۰ و ۹۱ و همچنین از سال ۹۷ به بعد که با خروج آمریکا از برجام همراه بود. اولین اثر تحریم بر بازار ارز بوده است. اما مشکلات این بازار عمدتا به علت بحث‌های ساختاری بوده است. آمار ده سال گذشته تجارت خارجی کشور نشان می‌دهد، حجم مبادلات تجاری کشور در طی این ده سال کوچک شده است. صادرات ایران چون اغلب با نفت همراه است، بخش زیادی از کوچک شدن حجم مبادلات تجاری کشور به علت کاهش قیمت نفت است. حتی اگر تحریم هم نباشد، ابزار دیگری به نام نفت، موجب آسیب پذیری اقتصاد خواهد شد.
کیانی راد ادامه داد: در حوزه مبادلات مالی با کشورهای منطقه، تمرکز زیادی بر روی چین و هند است آن هم بیشتر بر سر نفت است. ایران که با وجود تحریم توانسته است ۱۰۰ ها میلیارد دلار مبادلات تجاری داشته باشد، اگر بتواند مقداری تحریم‌ها را خنثی کند، به میزان قابل توجهی می‌تواند مبادلات مالی و تجاری خود را بهبود بخشد. مجموع واردات ایران بیشتر روی امارات، چین و کره متمرکز است.
روسیه نشان داد عدم ثبات نرخ ارز مانع حذف دلار از مبادلات خارجی نیست
وی با اشاره به نوسانات ارزی روسیه پس از سال ۲۰۱۴ گفت: این کشور به خوبی نوسانات ارزی را در طی این ۶ سال کنترل و مهار کرد. اولین کار روسیه بعد از تحریم، استفاده از تجربیات ایران در این زمینه بود. اقدامات اساسی روسیه در مواجهه با تحریم اصلاح نظام پرداخت، راه‌اندازی سامانه پیام رسان بومی، رمز ارزها و قطع وابستگی به دلار و انعقاد پیمان‌های پولی دوجانبه بوده‌است.
وی در ادامه با اشاره به تجربه کشورها در استفاده از مبادلات مالی تحریم ناپذیر افزود: کشور ترکیه سرعت کاهش ارز لیر را کاهش داد و تجارت غیر دلاری با ارز ملی را رونق داد. هند تحت تحریم نبود ولی به تبع روسیه و چین به سمت توافقات و پیمان‌های پولی رفت.
چین، شاگرد اول مبادلات مالی تحریم‌ناپذیر در دنیا
معاون ارزی اسبق بانک مرکزی ادامه داد: کشور چین هیچگاه تحریم نشده است اما به مراتب از سوی قدرت‌های بزرگ تهدید شده‌است. این کشور از سال‌های قبل به دنبال تقویت پول ملی بوده است. در IMF فشار زیادی به چین وارد می‌شد تا پول ملی‌اش را تقویت کند. چرا که به دلیل صادرات بالای چین به نفع همه کشورها بوده‌است. چین هم از تجربیات ایران استفاده کرد. این کشور به سراغ بین المللی کردن یوآن خود رفت. پیام رسان و ارزهای دیجیتال و سوئیفت محلی از جمله اقدامات آنان جهت مواجه با فشار های اقتصادی غرب بوده است. اخیرا هم بانک مرکزی چین با بانک های اروپایی بر سر معاملات یوآنی توافق کرده اند.
الگوهای مختلف کشور در مبادلات مالی تحریم ناپذیر
وی الگوهای مختلف کشور در مواجهه با مبادلات مالی تحریم ناپذیر را مشتمل بر موارد زیر دانست:
- مورد اول الگوی فعال موفق است. در فرضی که کشور اصلا در مواجه با تحریم نباشد. فرض بر این است ثبات اقتصادی وجود دارد و صرفا پیش‌بینی می‌شود که ممکن است تحریم، تحمیل شود. لذا سیاستگذاران با این فرض به سمت مقاوم‌سازی اقتصاد و تطبیق با شرایط تحریم می‌روند.
- مورد بعدی الگوی منفعل موفق است؛ الگویی که یک دور تحریم تجربه کرده‌است و به سمت بی اثرسازی تحریم می‌رود.
- الگوی سوم، الگوی منفعل ناموفق است. در این مدل کشور منتظر تحریم است. برای رفتن به سمت پیمان‌های پولی و … منتظر ثبات است. این الگو نمی‌تواند در مقاوم‌سازی اقتصاد موفق شود.
وی با اشاره به شدت و وسعت گسترده تحریم‌های آمریکا علیه ایران، گفت: ضعف ساختار اقتصادی به مراتب تاثیر بیشتری از تحریم دارد. ۷۰ درصد بیماری اقتصاد ایران و مشکلات در مبادلات تجارت خارجی، ناشی از ساختار آن است و تنها ۳۰ درصد از تحریم است. قبل از برجام زحمات زیادی در خصوص مواجهه با تحریم انجام شده‌بود؛ مانند سامانه سپام، پورتال ارزی، مرکز مبادلات ارزی، سامانه عوارض گمرکی، ظرفیت صرافی‌ها، مذاکرات پیمان‌های پولی، شیوه مداخله در بازار ارز و اقدامات دیگر، اما پس از برجام این اقدامات کنار گذاشته شد. در طول سال‌های اخیر ایران بیشترین صدمه را از نظام دلاری آمریکا متحمل شده است؛ اما در عین حال درحال حاضر با قدرت می‌توان گفت بانک مرکزی ایران از هیچکدام از راهکارهای مدرن خنثی کردن تحریم‌ها استفاده نمی‌کند.
وی تغییرات مکرر قانون، عدم وجود نقشه و راهبرد تجاری و تغییر مداوم طرف‌های تجاری ایران، تاخیر در تصمیم‌گیری‌ها و کم اهمیت انگاری تبادلات مالی با کشورهای هم مرز را از موانع بهبود وضعیت تجارت خارجی کشور عنوان کرد و گفت: با ایجاد پیمان‌های پولی با کشورهای طرف تجاری عمده، انجام تبادلات از طریق واسطه‌ها، قطع و کاهش وابستگی به دلار، تجارت اقلام بشردوستانه که اغلب تحریم ناپذیرند، استفاده از واحد پول مشترک منطقه‌ای و یا بین دو یا چند کشور، استفاد از رمز ارز ملی، قیمت گذاری نفت و گاز بر حسب واحد پول تجاری و استفاده از سپام و پیام رسان مالی بومی و پیام رسان‌های منطقه ای می‌توان تحریم‌ها را بی‌اثر نمود.
انتهای پیام/ هفتمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی
