ایجاد توازن بین حفاظت از محیط زیست و رشد اقتصادي، همواره از چالش‌هاي ظریف و بحث برانگیز بوده است. در اینجاست که نقش پُراهمیت فناوري‌هاي سازگار با محیط زیست مشخص می‌شود. این فناوري‌ها همزمان با کاهش مصرف انرژي و ضایعات، که تأثیر بسزائی در حفظ محیط زیست دارند، سودآوري اقتصادي تولیدکنندگان را نیز در کوتاه و بلند مدت تأمین می‌نمایند. «مهندسی شورورزی» نه تنها راهبردي سازگار با محیط زیست محسوب می‌شود، بلکه می‌تواند موجب بهبود معیارهاي زیست محیطی نیز شود.
«مهندسی شورورزي» یعنی تولید آب شیرین و نیمه شیرین و استفاده از انرژي‌های پاک و تجدیدپذیر به همراه بیابان‌زدایی و ایجاد اشتغال کلان در سطح ملی با استفاده از ” فناوری شورورزی”. از نظر تولید، « مهندسی شورورزي » قابلیت تلفیق فعالیت‌هاي تولیدي زراعت، دامداري، آبزي‌پروري و ایجاد جنگل و فضای سبز با استفاده از فناوری‌های نوین و پیشرفته که دوستدار طبیعت هستند، را دارد. « مهندسی شورورزي » با استفاده از منابع تجدیدپذیر و فراوان آب شور و احیاي عرصه‌هاي مخروبه و بیابانی، نه تنها به حفظ ارزش‌هاي طبیعت ارج می‌نهد، بلکه بهره‌برداري از منابع طبیعی آسیب‌پذیر و محدود (مانند منابع آب شیرین) را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. در پروژه « مهندسی شورورزي »، ضایعات و پسماندها مواد ارزان ولی با ارزشی هستند که براي دیگر فعالیت‌هاي اقتصادي مانند تولید برق مورد استفاده قرار خواهند گرفت.
فناوری شورورزی چیست؟
” فناوری شورورزی” یعنی استفاده از آب‌هاي شور و بی‌پایان رودها و دریاهاي شمال و جنوب کشور سپس تبدیل زمین‌های شور به جنگل و مناطق تولیدی اعم از تولید انبوه گیاهان مفید، خوراکی، دارویی، صنعتی و پرورش انواع دام و طیور، به همراه ایجاد اشتغال کلان براي جوانان در سرتاسر کشور با استفاده از گیاهان شورزی. فناوری شورورزی نوعی کشاورزی است ولی با آب شور در زمین شور، و مکمل کشاورزی مرسوم.
بررسی وضعیت محیط زیست در ایران
روند تخریب محیط زیست ایران یکی از فجایعی است که براي آگاهی از آن کافی است تا مروري کوتاه بر اخبار مربوطه شود: دکتر برهان ریاضی – استاد دانشگاه – همزمان با روز جهانی گرامی‌داشت زمین گفت: وضعیت تخریب محیط زیست ایران مثل وضعیت مردم شهري است که دچار یک بیماري همه‌گیر شده‌اند و به خاطر این بیماري تلفات می‌دهند اما هیچ اطلاعی از این بیماري ندارند [۱]. رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداري کشور گفت: سالانه در کشور ۵/۲ میلیارد تُن خاک حاصل‌خیز تخریب می‌شود [۲]. رئیس سازمان محیط‌زیست در رابطه با پیش‌بینی دو سال پیش خود مبنی بر بحران آب در ۵۰ سال آینده گفت: متاسفانه وقتی ۳۰ الی ۴۰ میلی‌متر بارش اضافه می‌شود، فکر می‌کنیم مشکل آب حل شده است، در صورتی که مشکل آب سر جای خود است. اگر بخواهیم طبق ضوابط بین‌المللی رفتار کنیم، حداقل ۳۰ تا ۴۰ میلیارد مترمکعب سالیانه مصرف آب را باید کم کنیم، در صورتی که کم نمی‌کنیم و منابع آبی ما تجدیدناپذیر هستند. مشکل آب سر جای خود است و هیچ قدمی برای آن برنداشتیم، چون ما حدود ۲۵ میلیارد مترمکعب تزریق سالیانه آب به منابع زیرزمینی داریم و حدود ۵۰ میلیارد متر مکعب هم برداشت داریم و این مابه‌التفاوت سرجای خود است و این موضوع کشور را به فنای دائم در آینده می‌رساند. از سال ۱۴۱۰ به بعد فلات ایران با مشکل بسیار بسیار لاینحل کمبود آب مواجه می‌شود. صنعت و شرب کشور به صورت کلی ۷ یا ۸ درصد منابع آب کشور را مصرف می‌کنند و مساله اصلی ما مصرف آب کشاورزی است که حدود ۹۰ درصد آب شیرین کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. اگر به همین شکل پیش برویم، در سال‌های ۱۴۱۵ تا ۱۴۲۵ در شرق زاگرس و جنوب البرز دیگر اثری از کشاورزی مرسوم نخواهد بود. الان در این مناطق یا چاه‌ها خشک شده و یا لب‌شور شده‌اند و دیگر مناطق محدودی هستند که آب شیرین دارد [۳]. این اخبار خلاصه‌اي است از مشکلات جدي و اساسی در زمینه محیط زیست، زیست بوم، کمبود آب شیرین و طبیعت خشک و نیمه خشک ایران. در عین حال، استفاده از آب شیرین با روند کنونی، برای سال‌های آتی فاجعه‌بار و جبران‌ناپذیر خواهد بود.
دولت ایران قصد دارد پروژه انتقال آب از دریاي کاسپین (شمال) به استان سمنان را براي مقابله با مشکل کم آبی در شمال شرق ایران به اجرا بگذارد. رئیس جمهور پیشین ایران دستور اجراي چنین طرحی را صادر کرد. این پروژه در سال ۱۳۹۱ کلید خورده است. پیمانکار آن می‌گوید: ۳ هزار میلیارد تومان اعتبار براي اجراي این پروژه اختصاص یافته است [۴]. در راستای این طرح جالب توجه است که بدانیم اگر پروژه « مهندسی شورورزی » به صورت مکمل در کنار طرح انتقال آب اجرایی شود، نه فقط مشکل کم‌آبی یک استان حل خواهد شد بلکه با بکارگیری از « مهندسی شورورزی » و ایجاد تولید و اشتغال و بازدهی اقتصادی علاوه بر جبران هزینه‌های اجرایی طرح انتقال آب، با گسترش آن به سراسر کشور، تمامی استان‌ها از مزیت آن بهره‌مند خواهند شد. در غیر این صورت خرج چنین مبلغ هنگفتی بدون بازدهی اقتصادی یک فاجعه ملی خواهد بود.
مهندسی شورورزی چیست؟
« مهندسی شورورزی » به معنی بکارگیری از فناوری شورورزی (کاشت و استفاده از گیاهان شورزی، مقاوم به آب شور در زمین‌های شور و بیابانی) به همراه استفاده از جدیدترین و پاک‌ترین تکنولوژی‌های پیشرفته دنیا از تکنولوژی نانو گرفته تا تولید برق و سوخت از زیست توده می‌باشد. تکنولوژی و مهندسی از جمله عوامل اساسی و بنیادین در اجراي هر پروژه‌ی موفق و پایداری است. لذا در راستای استفاده و حفاظت از محیط زیست می‌توان به مفاهیمی نظیر بهره‌وري سبز، تکنولوژی‌های پاك و یا فناوري‌های زیست‌سازگار اشاره کرد. این فناوری‌ها » الف: از منابع انرژي و مواد تجدیدپذیر استفاده می‌کنند؛ ب: بهره‌برداري از منابع طبیعی حیاتی را به طور چشمگیري کاهش می‌دهند، ج: پخش و انتشار ضایعات را به شدت کاسته و یا حذف می‌نمایند. این تکنولوژی‌ها در کلیه بخش‌هاي « مهندسی شورورزی » کاربرد داشته، و فقط نحوه اجراي آن بسته به زمان، مکان، زیست‌بوم و اقلیم، متفاوت است، لیکن اهداف آن در همه جا یکسان می‌باشد.
زیست توده یا بیومس منبع تجدیدپذیر انرژی است که از مواد زیستی به دست می‌آید. به‌طورکلی، کلیه زباله‌هایی که منشاء زیستی داشته باشند و از تکثیر سلولی پدید آمده باشند زیست توده نامیده می‌شوند. مثال‌هایی از منابع زیست توده: ۱- جنگل‌ها و ضایعات جنگلی ۲- محصولات و ضایعات کشاورزی، باغداري و صنایع غذایی ۳- فضولات دامی ۴- فاضلاب‌هاي شهري ۵- فاضلاب‌ها، پسماندها و زائدات آلی صنعتی ۶- ضایعات جامد زباله‌هاي شهري.
بنابراین « مهندسی شورورزی » باعث افزایش تعامل صنایع با دانشگاه‌هاي پیشرو در این زمینه شده و بستر مناسبی را براي گسترش علوم پیشرفته‌ي آکادمیکی به علوم کاربردي و همچنین همکاری گسترده مهندسان در همه‌ی زمینه‌ها و رشته‌ها را با مهندسان بخش کشاورزی فرآهم می‌آورد. به عبارت دیگر چنین پروژه‌ای در ابعاد کشوري و ملی باعث ایجاد وحدت در تمامی شئونات مملکتی نظیر وحدت میان صنایع و دانشگاهیان، نخبگان و اساتید فن در زمینه‌هاي گوناگون می‌شود. با اجرای این پروژه ملی، تمامی نیروها و ارگان‌هاي داخلی اعم از حکومتی، دولتی و غیر دولتی جهت آبادانی کشور، افزایش بهره‌وري، ایجاد اقتصاد مقاومتی و اشتغال کلان (ایجاد حداقل پنج میلیون فرصت شغلی) با یکدیگر همسو و همکار خواهند شد.
طرح الگووار استفاده از آب دریاها و انجام شورورزی، دام‌پروری و صنایع دیگر در عکس زیر نشان داده شده است:
جهش تولید و اشتغال‌زایی با اجرای پروژه‌ی «مهندسی شورورزی»
مزیت اصلی « مهندسی شورورزی » در این است که به طور یکجا رفع مشکلات ناشی از تولید انرژي، آب شیرین و نیمه‌شیرین، همچنین بیابان‌زدایی و ایجاد اشتغال کلان در سرتاسر کشور در آن درنظر گرفته شده است. جذابیت و بزرگی این پروژه به اندازه‌اي است که می‌تواند باعث سوق دادن پژوهشگران و نخبگان از خارج به سمت داخل کشور شده و لذا از خروج و فرار مغزها جلوگیري کند.
برای اجرای پروژه ملی « مهندسی شورورزی » متخصصین و صاحب نظران کشور در بخش‌ها و حوزه‌های مختلف باید همکاری کنند تا در نهایت مجلس و دولت نقشه راه جامعی را براي عملیاتی شدن آن در سطح کلان کشور تدوین و ترسیم کنند. همچنین همزمان با تدوین این نقشه راه، می‌بایست مقدمات و زیر ساخت‌هاي لازم و نقش سازمان‌هاي مختلف جهت هرچه سریع‌تر اجرایی شدن پروژه ملی و کلان « مهندسی شورورزی » در سرتاسر كشور مشخص گردد. امید است که این پروژه مهم و ملی در سالی که مزین به نام جهش تولید است، عملیاتی گردد.
پینوشت:
- خبرگزاري همشهري آنلاین، کد مطلب: ۱۰۵۶۹۸، تاریخ انتشار: ۱/۰۲/۱۳۸۹
- خبرگزاری جام جم آنلاین، کد خبر: ۳۳۹۸۵۵ ، تاریخ انتشار: ۲۳/۰۴/۱۳۸۹
- خبرگزاری کار ایران (ایلنا) ، کد خبر۹۸۹۹۱۶، تاریخ انتشار: ۲۱/۰۸/۱۳۹۹
- خبرگزاری سیاست روز، کد مطلب: ۷۳۱۰۸، تاریخ انتشار: ۲۸/۰۱/۱۳۹۱
انتهای پیام/
