چرا «اصلاح نظام مالیاتی» ضرورت دارد؟

مسیر اقتصاد/ سال های سال است که کارشناسان، اصلاح نظام مالیاتی را یکی از ضروریات در اقتصاد ایران می دانند. میزان بالای فرار مالیاتی، وجود معافیت های مالیاتی متعدد، سهم بالای مالیات شرکت ها و کم بودن میزان مالیات ثروتمندان با توجه به درآمدشان شواهدی است که نشان دهنده لزوم اصلاح نظام مالیاتی در ایران است.

در ادامه به طور خلاصه به دلایل اصلی اهمیت بالای اصلاح نظامی مالیاتی در ایران پرداخته میشود.

لزوم کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی

وجود دشمنی ها و تحریم های اقتصادی باعث شده است که فروش نفت با مشکلاتی روبرو شود و دشمنان به عنوان اهرم فشاری از آن استفاده کنند. اتکا به درآمدهای نفتی و تداوم این رویکرد سبب ناپایداری در بهبود شاخص ها و نوسان در رشد اقتصادی خواهد شد؛ به نحوی که کاهش قیمت نفت، به عنوان اصلی‌ترین منبع درآمد دولت، بسیاری از سیاست ها و برنامه ها را با تعویق همراه می سازد.

بدون تردید مالیات و نظام مالیاتی می توانند نقش موثری در روند توسعه کشور داشته باشند. بهترین جایگزین برای درآمدهای نفتی مالیات است؛ به همین دلیل یکی از نیازهای اصلی برای مقاوم سازی اقتصاد، اصلاح نظام مالیاتی است.

مالیات تنظیمی حلقه مفقوده نظام مالیاتی

دلیل دیگر لزوم اصلاح نظام مالیاتی ایران، بی توجهی سیاستگذاران به جنبه تنظیم‌گری مالیات است. یکی از کارکردهای مالیات، تنظیم‌گری در اقتصاد است، اما در ایران سیاست‌های مالیاتی به گونه‌ای بوده که جنبه درآمدی آن بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

مالیات به عنوان یکی از ابزارهای هدایت غیرمستقیم دولت از طریق تأثیر بر فعالیت‌های اقتصادی می تواند در سیاستگذاری‌های توسعه ای نقش کلیدی ایفا کند. برای مثال مالیات بر عایدی سرمایه مالیات تنظیمی است که با هدف جهت دهی به رفتارهای اقتصادی و کاهش رفتارهای سوداگرانه در بازارها و جلوگیری از افزایش کاذب قیمت ها از سال های قبل در کشورهای مختلف در حال اجراست.

افزایش نابرابری در جامعه

در سال های اخیر افزایش فاصله طبقاتی در جامعه برای همه مردم مشهود و آشکار بوده است. از نظر آماری نیز جایگاه ایران در شاخص ضریب جینی از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۸ با سقوط هفت پله ای به رتبه ۷۵ در جهان تنزل پیدا کرده است. اگرچه تا سال قبل نیز آمارها حاکی از افزایش فاصله طبقاتی بود اما به گفته کارشناسان با شیوع بیماری کرونا افراد کم‌درآمد صدمه بیشتری دیده اند و این نابرابری بسیار افزایش یافته است.

بهترین راه حل برای کاهش فاصله طبقاتی استفاده از جنبه بازتوزیعی مالیات ها است؛ کارکردی از مالیات که در اقتصاد ایران کمتر مورد استفاده قرار گرفته و همین امر باعث افزایش تصاعدی ثروت ثروتمندان و به طبع آن افزایش نابرابری در جامعه بوده است.

پرداخت پول برای جلوگیری از اصلاح قانون مالیات

با توجه به دلایل ذکر شده همانگونه که بیان شد اصلاح نظام مالیاتی در ایران امری است که باید هر چه سریعتر عملیاتی شود.

نکته مهم در انجام اصلاحات وجود افراد ذینفع است که برای انجام این اصلاحات مزاحمت ایجاد می کنند. برای مثال در آمریکا پس از انتشار خبر تصمیم سیاستمداران ایالت ایلینوی برای افزایش مالیات های این ایالت، کن گریفین ثروتمندترین فرد ایلینوی و بنیانگذار و مدیر عامل شرکت سرمایه گذاری Citadel  بیست میلیون دلار به یک گروه تجاری مخالف حزب حاکم برای فشار به نمایندگان جهت جلوگیری از به تصویب رساندن قانون اصلاحیه نرخ مالیات های این ایالت پرداخت کرده است.

در همین راستا این گروه در بیانیه ای ادعا کرده است که این افزایش مالیات به ضرر بنگاه های کوچک خواهد بود، درحالی که موافقان این طرح بیان می کنند این عادلانه نیست که افراد ثروتمندی مانند گریفین که حتی در بحران کرونا ثروتمندتر هم شده اند، مالیاتی مانند معلمان، پرستاران و متصدیان فروش پرداخت کنند.[۱]

عزم و اراده جدی مسئولین در اصلاحات مالیاتی ضروری است

نبود قانون هایی مانند تعارض منافع در ایران باعث افزایش اثرگذاری بیشتر ذینفعان شده است، با این حال وجود هرگونه افرادی با منتفعت بالا برای جلوگیری از تغیرات کاملا طبیعی است. تفاوت ایران با مثال مذکور در آمریکا، در شفاف و علنی نبودن این حمایت ها است. بدون شک با توجه به منافع شخصی افراد، در اقتصاد ایران نیز چنین فعالیت هایی برای جلوگیری از تغییرات و اصلاحات اقتصادی اتفاق می افتد که از چشم ها پنهان است.

با توجه به اهمیت بالای اصلاح نظام مالیاتی که به طور خلاصه به آن پرداخته شد و گفته کارشناسان که این اقدام از اوجب واجبات در نظام اقتصادی ایران است، سیاستگذاران باید بدون توجه به پیشنهادات، تهدیدات و سودجویی های ذینفعان، با عزم و اراده جدی برای به ثمر رسیدن این تغییرات یعنی اصلاح نظام مالیاتی بر پایه عدالت مالیاتی تلاش نمایند.

پینوشت: [۱] شیکاگو تریبون

انتهای پیام/ دولت و حاکمیت