مسیر اقتصاد/ توسعه روابط تجاری و امنیتی با کشور همسایه موجب تقویت ثبات سیاسی در منطقه، ارتقا امنیت در مرزهای دو کشور، ایجاد وابستگی متقابل و همگرایی در برخی مواضع بین‌المللی می‌گردد. ارتباط موثر در حوزه انرژی نیز علاوه بر منافع تجاری، امنیت انرژی را تقویت و روابط سیاسی را مستحکم‌تر می‌کند. گسترش میزان مشارکت ایران در صنعت برق عراق عامل ارتقای توانمندی و تقویت زیرساخت‌های این کشور است.
در سفر هفته گذشته رضا اردکانیان وزیر نیرو به بغداد و دیدار با وزیر برق عراق، قرارداد صادرات برق به عراق برای دو سال آتی تمدید شد و همچنین نیمی از مطالبات ایران بابت صادرات برق به این کشور وصول شد.
ماجد حنتوش وزیر برق عراق در این دیدار ضمن قدردانی از صادرات برق بدون قطعی و در بالاترین سطح به کشورش در سال گذشته، گفت: عراق خواستار ارائه آموزش و انتقال تجارب جمهوری اسلامی ایران در حوزه برق و انرژی است.
وی ابراز امیدواری کرد که میزان صادرات برق ایران به کشورش در فصل تابستان کاهش پیدا نکند و افزود: میزان واردات برق عراق از ایران ۱۲۰۰ مگاوات است که این حجم از واردات در فصل تابستان بسیار اهمیت دارد.[۱]
تفاوت ماهوی نگاه ایران و غرب به عراق
چنانکه بیان شد، نقش آفرینی ایران در صنعت برق عراق زمینه ارتقای توانمندی و تقویت زیرساخت‌های این کشور را فراهم می‌کند که این مطلب ناشی از نگاه راهبردی ایران به منطقه و عراق به عنوان یکی از کشورهای اثرگذار در منطقه و محور مقاومت است.
به عقیده رضا اردکانیان وزیر نیرو، همکاری ایران و عراق در صنعت برق با همکاری عراق و کشورهای اروپایی یا امریکا در این صنعت تفاوت ماهوی دارد. این کشورها مایل هستند عراق خریدار و واردکننده دائمی محصولات صنعت برق آنها باشد و به عراق فقط به‌مثابه بازار می‌نگرند، اما توسعه صنعت برق عراق برای جمهوری اسلامی ایران معنایی متفاوت دارد.
به عقیده وی در راهبرد منطقه‌ای ایران، توسعه پایدار، نیازمند ثبات و قدرتمند شدن همه کشورهای منطقه و همسایه ایران است.
تثبیت و توسعه نقش ایران در صنعت برق عراق
تمدید قرارداد صادرات برق به عراق در این دیدار و برای اولین بار، به مدت دو سال انجام گرفت. این پیام اطمینانی به طرف عراقی است که ایران به عنوان یک کشور همسایه و شریک تجاری-سیاسی، حاضر به تامین برق عراق در شرایط نیاز و کمبود شدید برق در این کشور است. از سوی دیگر درحالی که کشورهای مختلف منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، پس از تشکیل دولت جدید در عراق، برای سهیم شدن در بازار گسترده خدمات مهندسی، تجهیزات و کالا در این کشور رقابت می‌کنند، ایران باید نه تنها سهم خود را از شراکت با کشور همجوار حفظ نماید بلکه لازم است با بهره جستن از فرصت‌ها و ابزارهای منطقه‌ای و اشتراکات دو کشور، نقش ایران در صنعت برق عراق افزایش پیدا کند.
ایران از استقلال صنعت برق عراق استقبال می‌کند اما این به معنای قطع روابط دو کشور در حوزه انرژی الکتریکی در آینده نیست بلکه تبادل و داد و ستد برق میان دو کشور و ارتباط با سایر کشورهای منطقه با استفاده از زیرساخت‌های یکدیگر، نتیجه مشارکت فعلی ایران در عراق خواهد بود. تمایل ایران به همگام (سنکرون) شدن شبکه برق دو کشور دلیلی بر همین مدعا است.
کشورهایی که شبکه قوی‌تری دارند معمولاً در همگام شدن پیشقدم نمی‌شوند
وزیر نیرو در یادداشت اخیر خود در این باره نوشت: ما در سالیان گذشته، علاوه بر انتقال فناوری صنعت برق و ساخت نیروگاه در عراق، دو اقدام مهم انجام داده‌ایم که نشان‌دهنده حسن نیت برای توسعه تعاملات انرژی با عراق است. اقدام اول، اتصال شبکه برق عراق و سنکرون کردن آن با شبکه برق ایران بود. کشورهایی که شبکه و ظرفیت تولید و مصرف بزرگ‌تری دارند معمولاً در سنکرون شدن با کشورهای دارای شبکه و فناوری ضعیف‌تر پیشقدم نمی‌شوند اما ما از سنکرون شدن شبکه برق ایران و عراق حمایت کردیم.
وی در ادامه آورده است: قرارداد ۲ ساله‌ای هم که روز چهارشنبه ۱۴خرداد ۱۳۹۹ با دولت عراق برای فروش برق به این کشور منعقد شد، وجه دیگری از حمایت جمهوری اسلامی ایران از دولت تازه شروع به‌کار کرده عراق و اهمیت دادن به ثبات این کشور است.
اردکانیان در یادداشت خود ثبات و آرامش در عراق را موجب ثبات برای کشورهای منطقه از جمله ایران دانست و نوشت: بدیهی است که ما در این گونه ارتباطات فناورانه و اقتصادی به دنبال کسب منافع پایدار برای صنعت برق و مردم ایران هستیم. این قرارداد ضمن ایجاد اطمینان خاطر در عراق برای تأمین برق و توسعه همکاری‌های فناورانه ایران و عراق، منبعی برای تأمین ارزی صنعت برق ایران، دسترسی به بازار صادرات و عرصه‌ای برای به‌کارگیری فناوری ایرانی در بلندمدت است. صادرات هم از رموز توسعه است و حفظ و افزایش صادرات صنعت برق نیز زمینه‌ای مناسب برای توسعه همه‌جانبه است که مستقیماً بر امنیت ایران در منطقه پرچالش خاورمیانه نیز تأثیر دارد.
جایگاه بخش خصوصی در دیپلماسی انرژی کشور کجاست؟
اردکانیان در یادداشت خود با انتقاد از رفتار عده‌ای به نام بخش خصوصی نوشت: بخش خصوصی – حتی در تلاش برای توسعه صادرات و کسب درآمدهای ارزی بیشتر – نباید به‌گونه‌ای عمل کند که با سیاست‌های دولت در قبال طرف‌های خارجی در تعارض قرار گیرد. جای تأسف است که معدود افرادی به اسم بخش خصوصی، به شرکای خارجی صنعت برق ایران این پیام را ارسال کنند که در صورت طولانی کردن مذاکرات بر سر امضای قرارداد می‌توانند در نهایت برق را با قیمت‌های کمتری از بخش خصوصی ایران بخرند. این اقدام درست در زمانی که کشور در میدان جنگ اقتصادی تمام‌عیار به‌سر می‌برد، دور از اخلاق و منافع ملی است و به مشارکت سازنده دولت و بخش خصوصی هیچ کمکی نمی‌کند.[۲]
انتظار می‌رود نگاه دولت به بخش خصوصی، به عنوان بازوی توسعه کشور باشد و از سوی دیگر بخش خصوصی صنعت برق با درک ملاحظات سیاسی و مهم در روابط حاکمیتی ایران با سایر کشورها، برای توسعه تجارت بین‌المللی خود به تضعیف بسترهای ارتباطی دولت نپردازد.
اینکه بخش خصوصی به تجارت خارجی برق ورود کند، لزوما به معنای از بین رفتن بازارهای صادراتی وزارت نیرو نیست و همچنین بنا نیست هر اقدام بخش غیردولتی در این حوزه بر روابط دیپلماتیک دولت‌ها اثر منفی بگذارد. بلکه این وظیفه دولت است که با ایفای نقش حاکمیتی شرایط را برای ورود صحیح بخش خصوصی به بازار صادرات انرژی باز و موانع را برطرف کند.
قیمت سوخت نیروگاه‌ها یکی از چالش‌های صادرات برق توسط بخش خصوصی است که در مقایسه با سایر بخش‌های تولیدی کشور که از همان سوخت به عنوان خوراک و ماده اولیه استفاده می‌کنند، بسیار بیشتر لحاظ می‌شود.
پینوشت:
[۱] پاون، کد خبر: ۵۴۰۲۸
[۲] پاون، کد خبر: ۵۴۱۷۹
انتهای پیام/ نفت و انرژی
