به گزارش مسیر اقتصاد با وجود ظرفیت مناسب بازار سرمایه ایران برای تامین مالی پروژه‌های حوزه انرژی مخصوصا صنعت نفت و پتروشیمی، بررسی‌ها نشان می‌دهد سهم حوزه انرژی در انتشار اوراق در بازار سرمایه ایران بسیار اندک بوده است. این وضعیت را می‌توان با اصلاح ساختار بازار سرمایه از جمله ایجاد زنجیره تامین مالی پروژه بهبود داد.
چرایی سهم اندک حوزه انرژی از بازار سرمایه
به گفته علی حسینی مدیرعامل بورس انرژی ایران از مجموع ۵۴ هزار میلیارد تومان اوراق منتشر شده در سال جاری، تنها ۶ هزار میلیارد تومان اوراق در حوزه انرژی منتشر گردیده است که فقط ۱۱ درصد از کل منابع جذب شده به شمار می‌رود.
با بررسی دقیق‌تر وضعیت انتشار اوراق در حوزه تامین مالی پتروشیمی کشور، این موضوع اثبات می‌شود که پروژه‌های صنعت نفت و پتروشیمی نتوانسته‌اند سهم مناسبی از این ظرفیت را در اختیار بگیرند. به عنوان مثال مطالعه وضعیت انتشار اوراق شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس به عنوان بزرگترین مجموعه پتروشیمی کشور نشان می‌دهد مجموع اوراق منتشرشده این شرکت تنها حدود ۱.۷ هزار میلیارد تومان بوده است که در مقابل نیاز ۱۰ تا ۱۲ میلیارد دلاری برای پیشبرد پروژه های پتروشیمی، رقم بسیار اندکی است.
کارشناسان حوزه تامین مالی پروژه‌های صنعت نفت، دلائل بسیاری برای کم بودن سهم تامین مالی این پروژه‌ها در بازار سرمایه کشور عنوان کرده اند. از علل این موضوع می‌توان به «بهره‌برداری زیاد دولت از ظرفیت تامین مالی بازار سرمایه و تنگ شدن فضا برای بخش خصوصی» و «غیرمتناسب بودن ساختار بازار سرمایه برای پروژه‌های بزرگ» اشاره کرد.
تنگ شدن فضای بازار سرمایه برای تامین مالی بخش خصوصی
به گفته حجت‌الله میرزایی، معاون امور اقتصادی وزارت کار و رفاه اجتماعی، به هر اندازه که بخش خصوصی در ایران از بازار سرمایه عقب‌نشینی کند، دولت در این بازار پیشروی خواهد کرد. در حال حاضر نیز دولت تامین مالی پروژه‌های خود را با انتشار اوراق در بازار سرمایه و جذب نقدینگی‌ها در اختیار گرفته است. این درحالیست که به نظر باید بخش خصوصی و شرکت‌ها نسبت به این موضوع پیشروتر باشند. [۱]
به عنوان مثال چندی پیش غلامرضا ابوترابی مدیرعامل شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه با اعلام خبر انتشار ۱۰ هزار میلیارد تومان صکوک منفعت در بازار سرمایه جهت تامین منابع مالی مورد نیاز دولت، بزرگترین تامین مالی دولت از این روش را رسانه‌ای کرد.
بنابراین ضروریست شرکت‌های بزرگ حوزه نفت و انرژی با حضور فعال‌تر در بازار سرمایه کشور و توسعه ظرفیت‌های این بازار، راه را برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و مردم در پروژه‌های سودآور صنعت نفت و پتروشیمی تسهیل کنند.
غیرمتناسب بودن ساختار بازار سرمایه برای پروژه‌های بزرگ
دلیل مهمتری که مانع حضور پروژه‌های صنعت نفت و پتروشیمی در این بازار می‌شود، طولانی بودن دوره ساخت این پروژه‌هاست، به طوریکه به سرمایه‌گذاری بیش از ۵ سال در پروژه‌های صنعت نفت و پتروشیمی نیاز است. این درحالی است که بررسی بازار سرمایه نشان می‌دهد به لحاظ تاریخی سرمایه‌گذاری از نوع اوراق در بازار سرمایه ایران برای بیش از ۴ سال بی‌سابقه بوده است.
این در حالیست که بررسی نمونه‌های خارجی تامین مالی پروژه‌های پتروشیمی و پالایشگاهی نشان می‌دهد که سررسید برخی از اوراق این پروژه‌ها به ۱۰ و حتی ۱۸ ساله است. به عنوان مثال پروژه گاز مایع کشور قطر در منطقه پارس‌جنوبی با هزینه ۳.۳۵ میلیارد دلاری یکی از این نمونه‌هاست.
از کل هزینه پروژه مبلغ ۱ میلیارد دلار آن به‌صورت آورده سهامداران و ۲.۷۴ میلیارد دلار آن به‌صورت بدهی اصلی تامین‌مالی شده است که از این بدهی، مبلغ ۱.۲ میلیارد دلار به‌صورت بدهی اصلی به صورت ۴۰۰ میلیون دلار با سررسید ۱۰ساله و با نرخ سود ۷.۶ درصدی و ۸۰۰ میلیون دلار با سررسید ۱۸ساله با نرخ سود ۸.۳ درصدی تامین شده است. مبلغ ۳۸۳ میلیون دلار از بدهی پروژه نیز از بانک‌های تجاری و ۷۶۴میلیون دلار از بدهی پروژه نیز به‌صورت وام با پوشش ECA تامین شده است.
بنابراین با توجه به سرمایه بالای مورد نیاز برای تکمیل پروژه‌ها و همچنین تعریف پروژه‌های جدید از جمله احداث پتروپالایشگاه ها در کشور، ضروریست قوانین و مقررات ساختار تامین مالی از طریق بازار سرمایه نیز متناسب با ویژگی این پروژه‌ها یعنی «نیاز به سرمایه بیشتر» و «دیربازده‌بودن» مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرد.
«زنجیره تامین مالی پروژه» نیاز پروژه‌های صنعت نفت
یکی از روش‌های اصلاح ساختار تامین مالی، ایجاد «زنجیره تامین مالی پروژه» است؛ بدین صورت که به کمک انواع اوراق از جمله اوراق مشارکت، منفعت، سلف و صندوق پروژه نسبت به تامین مالی‌های مورد نیاز اقدام شود و متناسب با پیشرفت فیزیکی پروژه اوراق مورد نظر انتشار یابد.
پینوشت:
[۱] عصر ایران؛ کد خبر: ۶۹۹۷۸۶
انتهای پیام/ نفت و انرژی
