مسیر اقتصاد/ یکی از نگرانی‌های اصلی مردم پس از سهمیه‌بندی و افزایش قیمت بنزین، اثر تورمی آن بر دیگر اقلام است که در نهایت به افزایش هزینه‌های خانوار منجر می‌شود. در این خصوص در یادداشت قبل عنوان شد که هرچند مقامات دولتی حداکثر اثر تورمی افزایش قیمت بنزین را درحدود ۶ درصد اعلام کرده‌اند، مواردی همچون «افزایش بیش از ۵۰ درصدی قیمت بنزین»، «بالا بودن انتظارات تورمی در مقطع کنونی»، «سابقه عملکرد ناموفق دولت در جلوگیری از افزایش قیمت‌ها» و «اثرات رکودی سرکوب غیرمنطقی قیمت محصولات تولیدکنندگان داخلی» مهم‌ترین موانعی است که موجب می‌شود اثر تورمی بنزین از میزان اعلام شده از سوی دولت فراتر برود.
اثر تورمی بنزین بر همه اقشار جامعه یکسان نیست
با وجود این، حتی اگر محاسبات دولت در زمینه میزان اثرگذاری افزایش قیمت بنزین بر تورم عمومی صحیح فرض شود، باید توجه داشت که اثرگذاری تورم بر همه اقشار جامعه یکسان نیست.
در واقع تورمی که هر بخش از اقشار مختلف جامعه با آن مواجه می‌شوند، به سبد مصرفی آن‌ها وابسته است و به همین دلیل افزایش قیمت کالاهای ضروری اثرگذاری بیشتری در سبد هزینه‌ای اقشار کم درآمد دارد.
تورم بخش حمل و نقل و مواد خوراکی ناشی از افزایش قیمت بنزین
تورم بنزین در اولین مرحله و به سرعت، خود را در افزایش قیمت بخش حمل و نقل نشان می‌دهد؛ در ادامه اولین بخشی که از افزایش قیمت بخش حمل و نقل متأثر می‌شود، بخش «مواد و اقلام خوراکی» است؛ چراکه انتقال کالا از محل تولید به محل فروش، سهمی قابل توجه از هزینه تمام شده اقلام خوراکی، همچون نان، میوه و سبزیجات، لبنیات و گوشت دارد.
شوک قیمتی ناشی از افزایش نرخ ارز در سال ۹۷ به مرور زمان اثر خود را بر افزایش سطح قیمت‌ها در تمامی بخش‌ها گذاشت و به همین دلیل نرخ تورم نقطه به نقطه در اردیبهشت ماه سال جاری به اوج خود رسید و به بالاتر از ۵۰ درصد رفت؛ همچنین نرخ تورم عمومی نیز با مقداری تأخیر در شهریور ماه به اوج رسید و به بیش از ۴۰ درصد افزایش یافت. اما آمارهای تورمی ۲ ماه اخیر نشان می‌دهد شوک قیمتی افزایش نرخ ارز در سال ۹۷ نسبتا تخلیه شده و این روند در کاهش تورم نقطه به نقطه از اردیبهشت ماه و کاهش تورم عمومی در ۲ ماه اخیر قابل مشاهده است.
در همین حال شوک قیمتی جدید ناشی از افزایش قیمت بنزین، در سریع‌ترین زمان ممکن خود را در افزایش تورم بخش حمل و نقل و مواد خوراکی نشان داده است؛ به طوریکه بر اساس آمار رسمی، تورم ماهانه هر دو بخش حمل و نقل و مواد خوراکی در آبان ماه مثبت بوده است و انتظار می‌رود میزان تورم این بخش‌ها در ماه‌های آتی بازهم افزایش یابد.
اثر تورمی افزایش قیمت بنزین بر اقشار کم درآمد ۳ برابر پردرآمدها
براساس دسته‌بندی مرکز آمار کل سبد مصرفی خانوار نمونه را می‌توان به دو گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» تقسیم کرد. بخش عمده درآمد خانوارهای کم درآمد صرف گروه خوراکی‌ها می‌شود؛ چراکه اساسا درآمد آن‌ها کفاف خرید اقلام بادوام همچون خودرو و یا خرید خدماتی که جنبه تجملاتی‌تری دارد، همچون مسافرت‌های خارجی، خدمات آموزشی و خدمات رفاهی، را نمی‌دهد.
بر اساس آمارها سهم خوراکی‌ها از سبد مصرفی اقشار کم درآمد درحدود ۴۵ تا ۵۰ درصد و از هزینه‌های اقشار پر درآمد درحدود ۱۵ تا ۲۰ درصد است. بنابراین سهم خوراکی‌ها در سفره اقشار کم درآمد درحدود ۳ برابر اقشار پر درآمد است؛ و از آنجا که اثر تورمی مستقیم افزایش قیمت بنزین در اولین مرحله خود را در افزایش قیمت خوراکی‌ها نشان می‌دهد، اثر آن بر اقشار کم درآمد دست کم ۳ برابر پردرآمدهاست.
اقشار کم درآمد بازنده اصلی تورم ناشی از افزایش قیمت بنزین
نکته مهم دیگر اینکه افزایش قیمت‌ها اساسا به سود افرادی است که به هر نحوی انباشت سرمایه کرده‌اند. به بیان دیگر اقشار با درآمد پایین و فاقد ملک و خودرو، بازندگان اصلی افزایش تورم عمومی هستند؛ چراکه افرادی که سرمایه دارند و آن را صرف خرید ملک، خودرو و حتی ارز کرده‌اند، از افزایش سطح عمومی قیمت‌ها منتفع می‌شوند.
بنابراین از این منظر نیز تورم عمومی ناشی از افزایش قیمت بنزین، به هر میزان که باشد، موجب افزایش شکاف طبقاتی و وخیم‌تر شدن شرایط اقتصادی اقشار کم درآمد می‌شود؛ و در بلندمدت یارانه حمایتی که دولت برای آن‌ها در نظر گرفته است، کفاف افزایش هزینه‌های آن‌ها را نمی‌دهد.
انتهای پیام/ نفت و انرژی
