به گزارش مسیر اقتصاد بحران پیری جمعیت به تدریج فشارهای قابل توجهی را به کشور چین تحمیل می نماید. براساس پیش بینی سازمان ملل متحد، میانگین سنی شهروندان چینی در سال ۲۰۲۰ از میانگین سنی آمریکایی ها بیشتر خواهدشد. در حالی که مردم چین بسیار فقیرتر از آمریکایی ها هستند و میانگین درآمد آن ها کمتر از یک چهارم درآمد شهروندان آمریکایی است. چالشی که مدت ها به عنوان تهدیدی احتمالی برای چین مطرح می شد، هم اکنون در حال وقوع است؛ چین پیش از آن که ثروتمند شود پیر خواهدشد.
سبقت پیری جمعیت از رشد اقتصادی در چین
براساس پیش بینی های سازمان ملل متحد، در ۲۵ سال آینده درصد جمعیت بالای ۶۵ سال در چین بیش از دوبرابر خواهدشد و سهم این افراد از جمعیت چین در این بازه زمانی از ۱۲ به ۲۵ درصد خواهدرسید. در حالی که چنین تغییری در ساختار سنی آمریکایی ها پس از یک قرن و در اروپا پس از ۶۰ سال رخ خواهدداد.
سرعت پیرشدن چینی ها شبیه به ژاپن و کره جنوبی است؛ اما مردم این کشورها هنگامی که شروع به پیرشدن کردند، حدود سه برابر ثروتمندتر از مردم چین بودند.
افزایش امید به زندگی، تهدید یا فرصت
افزایش میانگین سنی را می توان نوعی پیشرفت تلقی نمود. امید به زندگی در میان چینی هایی که در دهه ۱۹۶۰ متولد می شدند، تنها ۴۴ سال بود، مقداری که حتی از کشور غنا نیز کمتر بود. اما هم اکنون امید به زندگی در چین به ۷۶ سال رسیده است و تقریبا با امید به زندگی آمریکایی ها برابری می کند. اما افزایش میانگین سنی مردم تهدیدی اساسی نیز به حساب می آید. تهدیدی که در اثر سیاست های نابخردانه کنترل جمعیت در این کشور به وجود آمده است. در سال ۱۹۷۳ که دولت سیاست محدودیت تعداد فرزندان را اعمال نمود، نرخ باروری چین ۴.۶ بود. اما نرخ باروری چینی ها امروزه به ۱.۶ رسیده است. به علاوه، برخی پژوهشگران معتقدند نرخ باروری واقعی چین از مقدار اعلام شده نیز کمتر است.
کاهش ۸۰ درصدی نیروی کار چین تا سال ۲۰۵۰ در اثر پیری جمعیت
سیاست تک‌فرزندی در چین نرخ باروری را به شدت کاهش داد. بنابراین در سال ۲۰۱۶ سیاست دوفرزندی جایگزین آن شد و احتمال می رود به زودی همه محدودیت ها برداشته شود. با این حال تبعات این سیاست ها حال و آینده چین را تهدید می نماید. جمعیت در سن کار چین که از سال ۲۰۱۲ شروع به کاهش کرد، تا دهه های بعد نیز کاهش خواهدیافت. تا میانه قرن حاضر نیروی کار چین کاهش نزدیک به ۵ برابری (۸۰درصدی) را تجربه خواهدنمود. هم اکنون نسبت جمعیت در سن کار به جمعیت بازنشسته در این کشور ۹ به ۱ است؛ نسبتی که در سال ۲۰۵۰، ۲ به ۱ خواهدبود.
هزینه معادل یک پنجم GDP برای نظام بازنشستگی و سلامت در بسیاری از کشورها
پیامدهای اقتصادی پیری جمعیت و کاهش نیروی کار در چین به دو بخش عمده تقسیم می شود. بزرگترین معضل اقتصادی آینده چین نگهداری از سالمندان و تامین نیازهای آن هاست. از سال ۲۰۱۴، بودجه لازم برای پرداخت مستمری بازنشستگان از حق بیمه دریافتی از شاغلان بیشتر شده است. براساس گزارش آکادمی علوم اجتماعی چین، دارایی های سازمان تامین اجتماعی این کشور در سال ۲۰۳۵ به پایان خواهدرسید.
وزارت اقتصاد چین گام هایی کوچک را برای بهبود وضعیت تامین اجتماعی برداشته است؛ وزارت اقتصاد با اهدای چهار شرکت بزرگ اقتصادی به تامین اجتماعی به این سازمان کمک نموده است اما میزان کسری بودجه این سازمان بسیار بیشتر از این مقدار است. هزینه های نظام بازنشستگی و سلامت در چین معادل یک دهم تولید ناخالص داخلی این کشور است. این مقدار، حدودا نصف کشورهای پیشرفته و ثروتمندی است که پیش از چین دچار پیری جمعیت شده اند.
پیری جمعیت و بحران نیروی کار مانع بزرگ رشد اقتصادی چین
دومین پیامد اقتصادی پیری جمعیت، توقف رشد اقتصادی کشور است. برخی اقتصاددانان چینی معتقدند با استفاده از تکنولوژی های جدید و پیشرفته می توان مشکل نیروی کار را بهبود بخشید. اما تفکر غالب در میان اقتصاددانان چینی این است که جایگزینی نیروی کار با تکنولوژی، موجب افزایش تصاعدی دستمزدها و در نتیجه افزایش هزینه های بنگاه های اقتصادی خواهد شد. این افزایش قیمت ها در نهایت بازگشت سرمایه را کاهش می دهد و به خودی خود مانعی اساسی برای فعالیت های اقتصادی به وجود خواهدآورد. در نتیجه میزان رشد اقتصادی چین حدود ۶.۲ درصد کاهش خواهدیافت.
مراکز مراقبت از سالمندان در سال های اخیر رشد چشمگیری داشته اند و هم اکنون حدود ۱۳۰ هزار سالمند چینی در این مراکز نگهداری می شوند. اما این روش نیز نمی تواند راه حلی بنیادین برای حل مشکل پیری جمعیت این کشور باشد. تا زمانی که نرخ باروری چین کمتر از حد جانشینی است، پیری جمعیت و تبعات آن، اقتصاد چین را تهدید می کند. راهکار اساسی چین، جوان سازی جمعیت است. با این حال براساس پیش بینی رن زپینگ، اقتصاددان برجسته چینی، میانگین سنی چینی ها تا سال ۲۰۵۰ به حدود ۵۰ سال می رسد، در حالی که میانگین سنی آمریکا در این زمان ۴۲ سال و میانگین سنی هند ۳۸ سال خواهدبود. در این زمینه سوالی اساسی مطرح است: آیا با جمعیتی که میانگین سنی آن ها ۵۰ سال است، می توان پروژه جوان‌سازی جمعیت را به سرانجام رساند؟
منبع: هفته نامه اکونومیست plink.ir/jyUDF
انتهای پیام/ اقتصاد بین‌الملل
