نمره اعتباری یک شماره است که اعتبار اشخاص را تعیین میکند و اشخاص برای مبادلات اقتصادی خود در کشورهای مختلف از آن استفاده می کنند. این نمره بر مبنای گزارشات اعتباری محاسبه میشود و ویژگی به روز بودن[۱] را دارد.[۲]
به گزارش مسیر اقتصاد، گزارشات اعتباری[۳] توسط دفاتر اعتباری تهیه میشود و برای تامین کنندگان اعتبارات که همواره خواستار تعیین اعتبار اشخاص هستند، مورد استفاده قرار میگیرد.
یکی از شرکت هایی که با استفاده از گزارشات اعتباری اشخاص اقدام به اعتبارسنجی و ارائه نمره اعتباری می کند، شرکت FICO است که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرد:
شرکت اعتبارسنجی FICO
مورد استفاده ترین نمره اعتباری در سطح جهان، نمره FICO میباشد که تخمین خوبی از اعتبار اشخاص را نشان میدهد. ۹۰ درصد از موسسات مالی برتر آمریکا از این نمره در ارزیابی ریسک مشتریان خود استفاده میکنند. این نمره توسط گروه fair issac corporation محاسبه میشود.
الگوریتم محاسبه این نمره اعتباری توسط شرکت مخفی است و در تارنمای شرکت فقط به ذکر اجزایی که در محاسبه نمره مورد استفاده قرار می گیرد پرداخته شده است.
این موارد عبارتند از:
اطلاعات این موارد عموما توسط دفاتر اعتباری Equifax ،Transunion و Experian تهیه میشود و در اختیار شرکت های اعتبارسنجی قرار می گیرد. این سه شرکت، شرکتهای فراملیتی می باشند که حجم قابل توجهی از این بازار را در سطح جهان تصرف کردهاند[۴] و در اکثر کشورها دارای شعبه هستند.
یکی از مزایای شرکت فیکو بر شرکتهای مشابهی همچون credit karma و quizzle این است که فیکو با توجه به هر گزارشی که از سه شرکت Transunion و Experian و Equifax میگیرد، نمره اعتباری را به صورت روزانه محاسبه میکند.
مزایای بهره مندی از نمرات اعتباریFICO
دلیل استفاده از نمرات اعتباری شرکت فیکو، ریشه در فواید این امر دارد. مهترین فواید این نمرات از قرار زیر است:
شروط لازم برای دریافت نمره FICO
موارد موثر در نمره FICO
این نمره بر مبنای گزارشات اعتباری تهیه میشود. اطلاعات گزارشات اعتباری در ۵ کلاس در نظر گرفته می شود که عبارت است از:
هر یک از این موارد میزان مشخص اهمیتی دارند که در جدول زیر آمده است:
ردیف |
۱ |
۲ |
۳ |
۴ |
۵ |
موارد |
تاریخچه پرداختها |
میزان بدهی ها |
میزان زمان داشتن سابقه اعتباری |
ترکیبات اعتبارات در حال استفاده |
درخواست برای اعتبارات جدید |
میزان اهمیت |
۳۵درصد |
۳۰ درصد |
۱۵درصد |
۱۰ درصد |
۱۰ درصد |
لازم به ذکر است که این اعداد برای عموم افراد می باشد و اگر هر شخصی یکی از موارد فوق را دارا نباشد، میزان وزن دهی متفاوت خواهد بود. در ادامه به شرح هریک از این پنج مورد پرداخته می شود:
۱- تاریخچه پرداختها:
اولین مورد مهم برای هر موسسه مالی این است که بداند آیا شخص از ویژگی خوش حسابی برخوردار است یا نه؟ این امر در محاسبه نمره FICO یک وزن ۳۵ درصدی دارد. در این زمینه موارد متعددی درنظر گرفته میشود که در در ادامه مورد بررسی قرار میگیرد.
تاریخچه بازپرداخت اعتبارات انوع حسابها اعم از:
گزارشات عمومی و موارد نزدیک به تخلفات مالی[۱۵]: این بخش امتیاز منفی برای یک نمره اعتباری محسوب میشود و شامل اطلاعات زیر میباشد:
جزئیات در مورد دیرکرد و یا اقساط شکست خورده[۲۱]: شرکت در محاسبه نمره اعتباری برای این بخش موارد زیر را در نظر میگیرد:
تعداد حسابهای بدون دیرکرد: این مورد به عنوان یک امتیاز مثبت در محاسبه نمره اعتباری قلمداد میشود.
۲- میزان بدهیها:
این بخش یک تاثیر ۳۰ درصدی در نمره اعتباری دارد. این بخش مرتبط با حسابهای اعتباری و کارتهای اعتباری است[۲۲]. هر چه قدر که میزان بدهیها بیشتر باشد، احتمال دیرکرد و عدم بازپرداخت بدهیها بالاتر میرود و به همین سبب درجه ریسک شخص بالاتر میرود. فاکتورهای زیر در این زمینه در نظر گرفته میشود:
۳- میزان زمان داشتن سابقه اعتباری
هر چه میزان زمان دارا بودن از سابقه اعتباری بالا باشد، نمره اعتباری بالاتر خواهد بود. در این باره سه عامل زیر درنظر گرفته میشود:
لازم به ذکر است که میزان اهمیت این عامل در نمره اعتباری در حدود ۱۵ درصد است.
۴- ترکیبات اعتبارات درحال استفاده
این مورد یک وزن ۱۰ درصدی را در محاسبه نمره اعتباری شخص دارا است. در تارنمای شرکت فیکو آمده است که هدف از این مورد تشخیص میزان مدیریت اشخاص بر روی حسابهای متفاوت است. هر قدر که تنوع و تعداد اعتبارات مورد استفاده بیشتر باشد، نشان از کارآمدی اشخاص و به تبع نمره اعتباری بالاتر برای آنها در قیاس با کسانی است که تعداد خطوط اعتباری کمتری را استفاده میکنند.
۵- درخواست اعتبارات جدید
این مورد یک وزن ۱۰درصدی در محاسبه نمره اعتباری دارد. اینکه هر فرد در یک دوره زمانی معمولا ۱۲ ماهه دنبال اعتبارات جدیدی بوده باشد، به معنای نیاز او برای دریافت اعتبارات و در نتیجه بدهی بیشتر او خواهد بود. از این رو هر تعداد درخواست اعتبار جدید، در گزارشات اعتباری ثبت شده و برای نمره اعتباری، یک نقطه منفی به حساب می آید. همچنین زمانهای میان دو درخواست متوالی اعتباری نیز در نظر گرفته میشود. علاوه بر در نظر گرفتن درخواستهای اعتباری، تعداد کارتهای اعتباری جدید صادر شده برای فرد نیز در نظر گرفته میشود.
موارد بی تاثیر در نمره FICO
در رابطه با محاسبه این نمره، مواردی مانند میزان درآمد سالانه و میزان سنوات اشتغال اشخاص در نظر گرفته نمیشود. همچنین زمانی که شخص تعهد پشتیبانی از اشخاصی برای دریافت وام میکند (ضمانت شخص ثالثی را بر عهده میگیرد) در این نمره محاسبه نمیشود. (این مورد البته برای بعضی موسسات مالی مهم است چرا که درجه ریسک افراد را بالا میبرد.)
مورد دیگری که در محاسبه این نمره مورد استفاده قرار نمیگیرد وضعیت سایر حسابهای بانکی اشخاص همچون کارت عابربانک[۲۹] است. همچنین نرخ بهره ای که بابت عدم تصفیه کارتهای اعتباری به مقدار بدهی افزوده میشود، در تعیین این نمره محاسبه نمیشود.[۳۰]
پینوشت:
[۱] Point in time
[۲] منظور این است که بر اساس هر فعالیت مالی، این نمره واکنش نشان میدهد و احتمال تغییر در آن وجود دارد.
[۳] Credit report
[۴] http://www.investinganswers.com/financial-dictionary/debt-bankruptcy/credit-bureau-109
[۵] History payments
[۶] Amounts owed
[۷] Length of credit history
[۸] Credit mix in use
[۹] New credit
[۱۰] دلیل این امر بی کیفیت بودن مدیریت سامانه های این نوع کارتها در قیاس با ۴ شرکت مذکور میباشد.
[۱۱] Retail account
[۱۲] Instalment loans
[۱۳] Finance company account
[۱۴] http://www.debtorsunite.org/many-consumer-finance-company-accounts-will-lower-scores/
[۱۵] Public record and collection item
[۱۶] Bankruptcy
[۱۷] Foreclosures
[۱۸] lawsuit
[۱۹] liens
[۲۰] Judgment
[۲۱] Details on late or missed payments
[۲۲] منظور حسابهایی است که بین یک شخص و موسساتی همچون فروشگاههای خرید بسته میشود و شخص میتواند از اعتبارات آن استفاده کرده و در یک بازه ۳۰ روزه، به بازپرداخت آن اعتبارات خرج شده مبادرت ورزد. تفاوت این حسابها با کارتهای اعتباری اولا در این است که دیون یک ماه را نمیتوان تعویق به ماه بعد کرد و بدین ترتیب به این حسابها بهره تعلق نمیگیرد. ثانیا، سقف برداشت موجود در این حسابها بیشتر از کارتهای اعتباری است. البته با توجه به تحقیق انجام شده، یکی دیگر از معانی حسابهای اعتباری، کارتهای اعتباری است.
(منبع: www.investopedia.com و www.businessdictionary.com )
[۲۳] Installment loans
[۲۴] نوعی از وامها هستند که در یک دوره زمانی معین شخص باید یک لیست از اقساط را بپردازد. این نوع وامها، همان وامهای متداول می باشد که در طی یک دوره زمانی با یک نرخ بهره ثابت، شخص مکلف به پرداخت آنها می باشد.
(منبع: https://en.wikipedia.org/wiki/Installment_loan)
[۲۵] Credit utilization ratio on revolving accounts
[۲۶] حسابهای گردان، نوعی از حساب میباشد که به وسیله تامین کنندگان مالی درست شده و به منظور نمایش میزان بدهی وصول نشده قرض گیرندگان مورد استفاده قرار میگیرد. در این نوع حسابها قرض گیرنده باید یک مقدار حداقلی بر اساس مقدار بدهی بپردازد. اگر شخص نتواند کل بدهی را وصول کند، این میزان به دوره بعدی به علاوه بهره، انتقال می یابد. رایج ترین نوع استفاده از حسابهای گردان، کارتهای اعتباری میباشد.
(منبع: www.wikipedia.com)
[۲۷] Number of account with balance
[۲۸] منظور همان installment loan است.
[۲۹] Debit card
[۳۰] برای این قسمت باید مقداری پیرامون کارتهای اعتباری توضیح داده شود. کارتهای اعتباری نوعی کارت است که یک موسسه ارائه دهنده خدمت مالی آن را برای متقاضی آن صادر کرده و به او اختیار میدهد تا در لحظه خرید، از اعتبارات آن استفاده کند بدون اینکه وجهی در کارت موجود باشد. از این رو دارنده کارت بدهکار شده و ملزم است تا طی مدتی معمولا یک ماهه تمام بدهی خود را تصفیه کند. بعد از طی این مدت و عدم تصفیه در این دوره، به میزان بدهی با توجه به رتبه اعتباری، بهره تعلق گرفته و میتوان این مقدار بدهی را به ماه بعد به تعویق انداخت. هر قدر تاخیر، سطح بهره بالا را میبرد. البته در طی این مدت، یک حداقل پرداختی نیز وجود دراد که باید توسط دارنده کارت حتما وصول شود.