مسیر اقتصاد/ ماکارونی یکی از غذاهای فراگیر در جهان است و سالانه بیش از ۸ میلیون تن انواع این محصول به ارزش ۱۳ میلیارد دلار به بازارهای جهانی صادر میشود. خاستگاه ماکارونی یا پاستا، ایتالیا و چین است، به همین دلیل کشور ایتالیا و کشورهای شرق آسیا همواره از برترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان ماکارونی در جهان هستند. ایران نیز یکی از بزرگترین صادرکنندگان ماکارونی در جهان است اما اقتصاد این محصول نیازمند بازنگری است.
حدود ۳۰۰ واحد تولیدی انواع ماکارونی و مشتقات آن، با بیش از ۵۰ برند مطرح در ایران مشغول به فعالیت هستند که کشور را به یکی از بزرگترین صادرکنندگان ماکارونی جهان تبدیل کرده است. نمودار زیر مقایسه حجم و ارزش محصولات صادرکنندگان برتر ماکارونی را به همراه روسیه و ایران در سال ۲۰۲۱ نشان میدهد:
همانطور که مشاهده میشود، ارزش هر کیلوگرم ماکارونی صادرشده توسط کشورهایی همچون تایلند، کره و آمریکا به مراتب بیشتر از کشورهایی همچون ترکیه و ایران است. بنابراین تناژ بالای صادراتی لزوما با ارزآوری بیشتری همراه نیست. با این حال ایران تا سال گذشته در بین ۸ کشور برتر صادرکننده ماکارونی در جهان از نظر حجم طبقه بندی میشد اما در سال ۱۴۰۱ آمار صادرات ماکارونی ایران با ریزش ۵۰ درصدی مواجه شد.
حجم بالا و ارزآوری پایین ماکارونی صادراتی ایران
طی دهه ۹۰ و با تاسیس مجتمعهای بزرگ تولید ماکارونی، صادرات این محصول با رشد بالایی همراه شد. نمودار زیر حجم صادرات ماکارونی را در سالهای اخیر نشان میدهد:
همانطور که مشاهده میشود، با افزایش واحدهای تولیدی و توان صادراتی کشور طی دهه ۹۰، حجم صادرات ماکارونی افزایش یافته است. در شرایطی که متوسط ارزش جهانی ماکارونی ۱.۵ دلار بر کیلوگرم است، ماکارونی ایران همواره با قیمت کمتر از ۱ دلار بر کیلوگرم صادر شده است. با این حال طی سالهای پس از ۱۳۹۷، ارزش ماکارونی صادراتی ایران با افت ناگهانی مواجه شده است. به این ترتیب باید گفت هر سیاستی که صرفا به افزایش حجم تولید بدون افزایش ارزش محصول بینجامد، لزوما برای کشور منفعت ندارد.
عوامل کاهش ارزش ماکارونی ایران چیست؟
عوامل مختلفی موجب شده است ارزش ماکارونی صادراتی ایران در سالهای اخیر با کاهش مواجه شود:
بازنگری در اقتصاد ماکارونی موجب آورده ارزی ۱ میلیارد دلاری
عدم صرفه به دلیل افزایش قیمت داخلی و جهانی گندم و کاهش کیفیت ماکارونی در سالهای اخیر به دلیل نبود گندم متناسب، موجب شده است بخش زیادی از بازار خارجی این محصول از بین برود. از طرفی ایران در بین کشورهای مصرفکننده ماکارونی در دنیا، با مصرف سرانه زیر ۸ کیلوگرم در سال، پایینترین مصرف را دارد. این در حالی است که ماکارونی به عنوان یک کالای جایگزین میتواند در تعدیل قیمت بسیاری از کالاهای دیگر نظیر برنج و حبوبات نقشی موثر داشته باشد و به همین دلیل ضروری است اقتصاد این کالا از سوی دستگاههای دولتی مورد بازنگری قرار بگیرد.
از سال ۱۳۸۵ تا کنون، بیش از ۵۰۰ میلیون دلار برای واردات ماشینآلات تولید ماکارونی هزینه شده، حال آنکه مجموع ارزآوری این صنعت در این بازه زمانی، نزدیک به ۸۰۰ میلیون دلار بوده است. اصلاح مدل اقتصادی این بخش از طریق فراهم شدن امکان واردات گندم مناسب از کشورهای CIS با نرخ آزاد به منظور صادرات ماکارونی با ارزش نزدیک به میانگین جهانی، میتواند با تبدیل ایران به هاب غذایی و فعالسازی ظرفیت خالی این صنعت، آورده ارزی ۱ میلیارد دلاری برای کشور داشته باشد.
پینوشت:
[۱] رئیس انجمن صنفی کارخانجات ماکارونی؛ ایسنا؛ شناسه خبر: ۹۵۰۷۱۸۱۰۹۳۵
[۲] سخنگوی انجمن صنفی کارخانجات ماکارونی
انتهای پیام/ کشاورزی