به گزارش مسیر اقتصاد یکی از ابعاد مهم اقتصاد مقاومتی، برونگرایی آن است که محورهای اصلی مورد تاکید در سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی در رابطه با این موضوع، شکلدهی بازارهای جدید و توسعه پیوندهای راهبردی میباشد. آنچه در باب متنوعسازی مقاصد صادراتی و شکلدهی بازارهای جدید میتوان مطرح نمود، توجه به کمیت و کیفیت بازارهای صادراتی چه از بعد جغرافیایی (کشورهای هدف) و چه از بعد تنوع سبد محصولات صادراتی میباشد.
اما در کنار افزایش تنوع جغرافیایی، ارتقای کیفیت این تنوع از اهمیت بیشتری برخوردار است. در حقیقت افزایش کیفیت ناظر بر مواردی چون توسعه رابطه پایدار، تمرکز بر صادرات محصولات با ارزش افزوده بالا و تمرکز بر ایجاد منافع پایدار و بلندمدت در کشورهای هدف است.
محصولات دانشبنیان و فناورانه (در هر دو بخش کالا و خدمات) از پنانسیل بالاتری برای ورود به بازارهای متنوع تر نسبت به سایر موارد موجود در سبد صادراتی کشور -که در اغلب موارد تولید آنها مبتنی بر بهرهمندی از انرژی ارزان بوده و سرمایهبر و دارای ارزش افزودهپائین هستند- برخوردارند.
توسعه توانمندیهای شرکتهای دانشبنیان کشور در تولید محصولات با ارزش افزوده بالا در حوزههای مختلف فناوری از جمله زیستفناوری (دارو، کشاورزی، غذا و …)، انرژی (پروژههای زیرساختی خطوط انتقال انرژی، انرژیهای تجدیدپذیر و …)، صنعت نفت و گاز (فرآوردههای پائیندستی پتروشیمی و فناوریهای گلوگاهی تولید محصولات پلیمری، مگا پروژههای فناورانه برای ساخت مخازن کروی فرآوردههای سوختی و …)، صنعت الکترونیک (تجهیزات پزشکی پیشرفته، مخابرات و …) و سایر حوزههای فناوری کاربردی حاکی از وجود بخت بالا برای موفقیت در حضور در بخشهای گلوگاهی بازارهای برونمرزی میباشد.
افزایش سهم این محصولات در سبد صادراتی کشور، افزایش وابستگی متقابل کشورهای هدف به فناوریهای بومی کشور و در نتیجه ایجاد منافع پایدار در روابط از مزیتهای بالای این حوزه در متنوعسازی بازارهای صادراتی به شمار میرود.
با این وجود، علیرغم توجه به توانمندیها، بدون سیاستگذاری صحیح و برنامهریزی مناسب حاکمیت برای تکمیل و ارتقای کیفیت زیرساختهای نهادی برای این هدف، تحول چندانی را شاهد نخواهیم بود. در ادامه به برخی از مصادیق این مهم اشاره میگردد:
در پایان ذکر این نکته ضروریست که نباید فعالان اقتصاد دانشبنیان را جدای از فعالان بخشهای رایج اقتصاد در نظر گرفت. در حقیقت، مسائل مترتب بر توسعه صادرات محصولات دانشبنیان همپوشانی زیادی با چالشهای توسعه صادرات محصولات سنتی کشور مانند پسته، زعفران و … دارد. توجه به قیمت تمام شده منطقی با افزایش بهرهوری، قرار گرفتن حلقهای با ارزش افزوده بالای زنجیره تامین در کشور، برندسازی، همکاری با بنگاههای خارجی در توسعه بازار و … از جمله مواردیاند که باید در محیط کلان کسب و کار مورد توجه سیاستگذاران قرار گیرد.
پینوشت:
[۱] Export Management Company (EMC)