به گزارش مسیر اقتصاد عوامل مختلفی در سالهای گذشته باعث افزایش هزینههای صندوقهای بازنشستگی و در نهایت ناپایداری این صندوقها شدهاست. یکی از این عوامل، تحمیل برخی قوانین ناظر به بیمهشدگان در این صندوقها است. شاید بتوان مهمترین این قوانین را قوانین ناظر به مشاغل سخت و زیان آور دانست.
براساس تعریف قانون تامین اجتماعی، کارهای سخت و زیان آور کارهایی است که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار، غیر استاندارد باشد و در اثر اشتغال کارگر، تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت های طبیعی (جسمی و روانی) در وی ایجاد گردد که نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن باشد و بتوان با به کارگیری تمهیدات فنی، مهندسی، بهداشتی و ایمنی و غیره، صفت سخت و زیان آور بودن را از آن مشاغل کاهش داد یا حذف نمود. [۱]
کارکنان مشاغل سخت و زیانآور براساس دو قانون مختلف بازنشسته میشوند. افرادی که دارای ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا ۲۵ سال سابقه کار متناوب در مشاغل سخت و زیانآور باشند، براساس قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی قانون تامین اجتماعی بازنشسته میشوند.
اما افرادی که دارای این میزان سابقه کار در مشاغل سخت و زیانآور نباشند نیز میتوانند براساس استفساریه مجلس از شورای نگهبان (قانون تفسیر جزء (۱) بند (ب) تبصره ۲ ماده ۷۶) از مزایای مشاغل سخت و زیانآور بهرهمند شوند. بر این اساس هر سال سابقه کار این افراد در مشاغل سخت و زیانآور معادل ۱.۵ سال در نظر گرفته میشود.
جمعیت کل بازنشستگان مشاغل سخت و زیانآور در سال ۹۷، ۳۶۹ هزار نفر است که از این میان ۹۷.۷ درصد را مردان و ۲.۳ درصد را زنان تشکیل میدهند. از این میان ۲۲۷ هزار نفر با داشتن ۲۰ سال سابقه متوالی یا ۲۵ سال متناوب، براساس قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی قانون تامین اجتماعی بازنشسته شده و ۱۴۱ هزار نفر نیز از سوابق ارفاقی مطابق استفساریه قانون مذکور بهره مند شده اند.
بازنشستگی پیش از موعد عده قابل توجهی از شاغلان تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی به عنوان مشاغل سخت و زیان آور از ابتدای دهه ۸۰ تاکنون، بار مالی قابل توجهی برای این سازمان داشتهاست.
براساس قانون مشاغل سخت و زیانآور، سالهای بیمهپردازی بخشی از شاغلان کاهش مییابد و از طرفی، همین افراد بازنشسته میشوند و از سازمان تامین اجتماعی مستمری دریافت مینمایند. اگرچه حق بیمه پرداختی مشاغل سخت و زیانآور (سهم کارفرما) به میزان ۴ درصد بیشتر از مشاغل عادی است، اما در مجموع، این مشاغل بار مالی بسیار بیشتری نسبت به بیمهشدگان عادی دارد.
براساس محاسبات موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، بار مالی قانون بازنشستگی پیش از موعد مشاغل سخت و زیانآور از سال ۸۱ تا ۹۸، حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان بودهاست.
همچنین بررسی دقیقتر هزینه سالانه مشاغل سخت و زیانآور برای این سازمان، نشان میدهد که بیشترین هزینه تحمیل شده به علت مشاغل سخت و زیانآور به تامین اجتماعی، بیش از ۲۱۰۰ میلیارد تومان بودهاست. این هزینه در سال ۹۴ و ۹۵ برای این سازمان ایجاد شدهاست.[۲]
در نمودار زیر هزینه سالانه مشاغل سخت و زیان آور برای سازمان تأمین اجتماعی از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۸ نشان داده شده است.
همچنین، چنان که مشهود است، در پی اصلاح قوانین مشاغل سخت و زیان آور در سال ۹۴ و تعریف عناوین ۱۱۰ شغل سخت و زیانآور، هزینه این مشاغل سیر نزولی یافتهاست.
اگرچه هنوز هم مشاغلی همچون موزعان و نامه رسانان شرکت پست جمهوری اسلامی ایران و خبرنگاران جزو مشاغل سخت و زیانآور محسوب میشوند.
با ادامه اصلاحات در نحوه تعریف مشاغل سخت و زیانآور و شمول مشاغل مختلف، میتوان امیدوار بود هزینه مشاغل سخت و زیانآور برای تامین اجتماعی کاهش یابد و گامی مثبت در راستای پایدارسازی منابع این سازمان برداشته شود.
پینوشت:
[۱] قانون تامین اجتماعی، بند الف قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ مصوب ۱۴/۷/۱۳۸۰
[۲]طرح پژوهشی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی در مورد مشاغل سخت و زیانآور؛ فصلنامه تامین اجتماعی، شماره ۵۰، زمستان ۹۷ plink.ir/Z8bkR
انتهای پیام/ دولت و حاکمیت