مسیر اقتصاد/ قانون مالیات بر خانه خالی در سال ۱۳۹۴ به تصویب مجلس رسید. بر اساس این قانون خانه‌هایی که بیش از ۶ ماه به استناد سامانه املاک موضوع تبصره ۷ ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم خالی بودند، مشمول مالیات می‌شدند. بنابراین راه شناسایی خانه خالی استفاده از سامانه ملی املاک و اسکان کشور بوده است.
با وجود این در سال ۱۳۹۹ نمایندگان برای تکمیل اطلاعات خانوار‌های ساکن در واحدهای مسکونی و بروزرسانی آن و با توجه به تجارب دیگر کشور‌ها تصمیم به استفاده از راهکار مکمل یعنی «خوداظهاری» از مالکان و ساکنان گرفتند. بدین معنا که در بخش اول دستگاه‌های اخذ کننده اطلاعات مکلف شده‌اند اطلاعات املاک را در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار دهند و در گام دوم با خوداظهاری از اشخاص، وضعیت سکونت املاک استخراج شود.
شناسایی خانه خالی با انطباق اطلاعات «خوداظهاری» و «سامانه املاک»
به عبارت دیگر وزارت راه و شهرسازی با تکمیل اطلاعات سامانه ملی املاک از طریق استفاده از داده‌های سایر دستگاه‌ها، آمار کلی مسکن‌های موجود در کشور، آدرس، مالکان و حتی در مواردی ساکنان آنها را بدست می‌آورد و پس از آن برای انطباق آمار از خوداظهاری توسط اشخاص استفاده می‌کند.
براساس متن قانون، مالکان واحدهای مسکونی تمام مناطق کشور اعم از شهری و روستایی موظفند اطلاعات املاک تحت تملک خود را با تعیین نوع بهره برداری، حداکثر ظرف دو ماه در سامانه ملی املاک و اسکان کشور ثبت کنند.
ارائه خدمات عمومی منوط به اظهار سکونت در سامانه املاک
در این شرایط دو اتفاق محتمل است: اول آنکه اشخاص واحدهای مسکونی خود را اظهار نکنند؛ دوم اینکه در صورت اظهار، خلاف واقع گفته شود. قانون با ضمانت‌هایی وقوع احتمال اول را کاهش داده است؛ به اینصورت که طبق متن قانون دستگاه‌های اجرایی مكلفند خدمات خود از قبيل افتتاح حساب بانكی، ثبت نام مدارس، خدمات ناشی از اعمال سياست‌های حمايتی، يارانه ای، تعويض پلاک خودرو، فروش انشعاب آب، برق، تلفن و گاز طبيعی، ارسال مدارک مانند گواهينامه رانندگی و امثال آن را صرفاً با اخذ كد ملی و بر اساس كدپستی يا شرح نشانی يكتای درج شده مربوط به اقامتگاه اصلی آنان در سامانه املاک ارائه نمايند.
بنابراین یک خانوار نمی‌تواند در دو کد پستی سکونت داشته باشد و باید یک اقامتگاه اصلی معرفی کند که تمام خدمات کشوری با آن آدرس تطبیق خواهد یافت و در صورتی که خانواری، خانه‌ای را اظهار نکند از خدمات نیز محروم خواهند بود.
بالاترین تعرفه برق برای خانه‌های خوداظهاری نشده
همچنین وزارت نیرو مکلف شده است تعرفه برق کنتورهایی که ساکنان آنها در سامانه املاک خود اظهاری نکردند را با بالاترین پلکان قیمتی محاسبه نماید. به این ترتیب اشخاصی که تعمداً مالکیت یا سکونت خود را اظهار نکند، با توجه به اینکه اطلاعات کنتور آن خانه در وزارت نیرو وجود دارد، باید برق را گران خریداری کنند.
واحد مسکونی ثبت نشده در سامانه املاک، خانه خالی است
بنابراین در صورتی که فردی به شکل صوری کد ملی را مثلاً برای این که بگوید خانه خالی نیست، به مالک خانه خالی داده باشد دیگر خودش نمی‌تواند کد ملی خود را برای ملک دیگری ثبت کند و از خدمات مذکور محروم خواهد شد. همچنین برای تقویت ضمانت خوداظهاری در متن قانون آمده است که واحدهای مسکونی واقع در کلیه شهرهای زیر یکصد هزار نفر جمعیت و روستاهای کشور که هر یک از اطلاعات مربوط به مالکیت یا اقامت آنها در سامانه املاک ثبت نشده باشد، مشمول جریمه‌ای معادل بیست درصد(۲۰%) مالیات سال اول خانه‌های خالی و واحدهای مسکونی واقع در شهرهای بالای یکصد هزار نفر جمعیت که هر یک از اطلاعات مربوط به اقامت یا مالکیت آنها در سامانه ملی املاک ثبت نشده باشد، در حکم خانه خالی محسوب می‌شوند.
فرصت یکماهه برای بارگزاری اطلاعات در سامانه پس از تغییر اقامت
در خصوص املاکی که انتقال پیدا می‌کنند نیز کلیه اشخاص باید حداکثر ظرف یک ماه پس از هرگونه تغییر در محل اقامت یا خرید و فروش واحد تحت تملک خود، اطلاعات جدید را در سامانه املاک و اسکان کشور ثبت نمایند؛ در غیر این صورت به ازای هر ماه تأخیر، واحد مسکونی جدید، مشمول جریمه‌ای معادل مالیات سال اول این قانون می‌شود.
جریمه دو برابری مالیات بر خانه خالی مالکان متخلف
اما در رابطه با حالت دوم یعنی خوداظهاری خلاف واقع، مالکان واحدهای مسکونی مکلفند اقامت اعلام شده توسط خود یا بهره‌برداران واحد مسکونی در سامانه مذکور را تایید کنند؛ در غیر اینصورت، مشمول مالیات می شوند. در صورت عدم اعلام بهره‌بردار یا ساکن، مالک می‌تواند با ارائه اسناد مثبته از شمول مالیات خارج شود.
همچنین پس از اینکه همه موارد رعایت شد؛ اما با وجود این سامانه نتوانست خالی یا پر بودن خانه را تشخیص دهد برای تضمین بیشتر، جریمه‌ای برای اشخاص متخلف در نظر گرفته شده است. بدینصورت که اگر احراز تخلف مالک به نحوی که منجر به عدم تشخیص یا تشخیص غلط خانه خالی گردد، مالک علاوه بر پرداخت مالیات خانه خالی، مشمول جریمه‌ای معادل مالیات متعلقه می‌شود. علاوه بر این، در صورتی که مالک بخواهد واحد مسکونی خود را به فردی که اقامتگاه اصلی دیگری در سامانه برای او تعریف شده است اجاره دهد، واحد مسکونی وی در حکم خانه خالی تلقی می‌شود.
قانون مالیات بر خانه خالی علاوه بر دو روش «استفاده از اطلاعات فعلی سامانه املاک» و «خود اظهاری»، شیوه سومی در تکمیل اطلاعات در نظر گرفته است؛ بدین ترتیب که مردم میتوانند با گزارش خانه‌های خالی دیگران، به میزان حداکثر پنج درصد (۵%) مالیات متعلقه تشویق دریافت کنند.
انتهای پیام/ راه و ساختمان
